مفهوم ویسکوزیته روغن

چهارشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۲ | 12 نظر

مفهوم ویسکوزیته روغن

 

1

 

2

نریمان اصغریان: به احتمال زیاد تا به حال درباره استانداردها یا همان درجات مختلف روغن شنیده اید: “5W-30”، “10W-40” و “SAE 40”. اما خیلی از مردم هیچ ایده ای درباره اینکه این درجات ویسکوزیته چه معنایی می دهند ندارند، حتی بعضی افراد نمی دانند که این اعداد و ارقام همان درجه ویسکوزیته روغن هستند. در این مقاله قصد داریم اطلاعات مختصری درباره درجه روغن در اختیار شما قرار بدهیم. پس از خواندن این مقاله خواهید دانست که چطور این اعداد و ارقام عجیب را بدست می آورند و تفاوت درجات مختلف روغن در چیست.

 

پیش از اینکه به بحث در مورد انواع مختلف روغن بپردازیم، بهتر است بدانیم نقش روغن در کارکرد موتور اتوموبیل چیست.

روغن اجزای مختلف موتور را روان کاری کرده و باعث کاهش اصطکاک بین آنها می شود. اصطکاک موجب تولید گرما و به طبع آن فرسودگی اجزای موتور می شود. همچنین اصطکاک مانع روان کار کردن موتور می شود. روغن

 موتور نوعی لایه نازک بین اجزای موتور ایجاد می کند که نتیجه آن لغزیدن قطعات موتور روی هم است. این لغزندگی باعث افزایش راندمان، قدرت و عملکرد موتور می شود. نکته مهم دیگر این است که استفاده از روغن موتور مناسب سبب کاهش مصرف سوخت می شود.

همچنین وقتی موتور خاموش است، قطرات روغن از لابه لای قطعات موتور به سمت پایین جاری می شوند و داخل کارتل می ریزند. به همین دلیل است که بیشتر فرسودگی موتور در زمان استارت زدن اتفاق می افتد.

پس می توان گفت: عدم وجود روغن بین اجزای موتور = اصطکاک بیشتر = فرسودگی بیشتر.

حال که نقش روغن را در کارکرد موتور دانستیم، به بحث درباره انواع مختلف روغن می پردازیم.

 

تفاوت اصلی بین روغن های معمولی در درجه ویسکوزیته آنهاست. واژه ویسکوزیته (یا گرانروی) شاید در نگاه اول مفهوم پیچیده ای را در ذهن شما تداعی کند، ولی در واقع اینطور نیست. ویسکوزیته واحدی برای اندازه گیری سرعت گردش روغن در موتور اتوموبیل شماست. ویسکوزیته بالا یا همان غلظت بیشتر روغن به این معنی است که زمان بیشتری طول می کشد که روغن بین اجزای موتور به گردش درآید. پس می توان گفت روغن با ویسکوزیته “SAE 30” سریعتر از روغن با ویسکوزیته “SAE 60” حرکت می کند.

روغن های با ویسکوزیته بالاتر باعث نرم تر کار کردن و همچنین محافظت موتور می شوند. نقطه ضعف روغن با ویسکوزیته بالا این است که پس از استارت زمان بیشتری طول می کشد تا در تمام اجزای موتور گردش پیدا کند. توجه داشته باشید که روشن کردن موتور بیشتر از کارکردن در حالت عادی موتور را فرسوده می کند.

روغن با ویسکوزیته پایین تر در مدت زمان کوتاهتری در تمام اجزای موتور به گردش در می آید، بنابر این موتور زمان کوتاهتری بدون روغن کار می کند. اما در عوض روغنهای با ویسکوزیته پایین در کارکرد عادی موتور کمتر از روغنهای با ویسکوزیته بالا خاصیت روان کنندگی دارند.

 

احتمالا این سوال که محافظت از موتور در زمان استارت زدن مهمتر است یا در حین کارکردن عادی به ذهن شما هم خطور کرده است. خوشبختانه حتما لازم نیست که یکی از این دو گزینه را انتخاب کنید. برخی از روغن ها در دماهای مختلف، عکس العمل متفاوتی دارند. این نوع روغن ها در درجه ویسکوزیته دو عدد دارند. احتمالا تا به حال “5W-30” یا “10W-40” را در مورد استاندارد های روغن شنیده اید. این دو نمونه ای از روغن هایی هستند که عکس العمل آنها با دما تغییر می کند. به این روغنها Multi-Grade می گویند و به روغنهایی که فقط یک درجه ویسکوزیته دارند Single-Grade می گویند (مانندSAE 20   (

 

حال بیایید به عنوان مثال استاندارد “5W-30” را دقیقتر مورد بررسی قرار دهیم. عددی که قبل از حرف لاتین W نوشته شده، بیان کننده عملکرد روغن در دمای پایین است (منظور همان لحظه استارت زدن است که موتور هنوز گرم نشده است). حرف W نیز مخفف Winter است که به فصل زمستان یا هوای سرد اشاره دارد. همانطور که می بینید در این نمونه عدد 5 معرف درجه خیلی پایین ویسکوزیته W در این روغن است که باعث می شود روغن در زمان استارت زدن خیلی سریع در اجزای مختلف موتور به گردش درآید. در نتیجه موتور زمان کمتری بدون روغن کار می کند. بعد از این که موتور به دمای عادی رسید، روغن “5W-30” ضخیم تر شده (ویسکوزیته آن از 5 به 30 می رسد) و خاصیت روان کنندگی بیشتری از خود نشان می دهد.

در جدول زیر می توانید ببینید برخی از درجات ویسکوزیته در روغنهای مختلف در چه بازه ی دمایی از موتور محافظت می کنند.

 

3

 


12 دیدگاه

  1. مطالبتون خیلی جامع و کامل بودند برای راهنمایی انتخاب روغن موتور با تشکر از لطف شما

  2. مرتضی | تیر 19, 1396 | لینک نظر

    با سلام خدمت نریمان عزیز
    ممنون بابت مطالب مفیدی که ذکر کردید میخاستم بدونم این ویسکوزیته در روغن کمپرسورهای پیستونی سیستم های برودتی شامل عدد w و SAE میشه و اگر این اعداد مثلا 5w30 باشه میشه اون رو تو موتور ماشین ریخت (چون تو بعضی کمپرسورها تا سی سال کار میکنه.و اگر میشه راجع به عدد اسیدی روغن هم توضیحاتی بدین.
    با تشکر

  3. محمد | مرداد 14, 1395 | لینک نظر

    سلام.ممنون از راهنمای خوبتون.یه سوال داشتم.من در شیراز زندگی میکنم.ماشینم رو بعد از چند سال روغنشو تغییر دادم.قبلا بهران سوپر پیشتاز 20w50 می ریختم الان ادینول 5w40 با فرمول sn.میخواستم ببینم مشکلی ایجاد نمیکنه.ماشینم ماکسیما هستش.ممنون میشم راهنمای کنید.با تشکر

  4. علی | مرداد 1, 1395 | لینک نظر

    سلام
    خواهشا در مورد روغن سنتیک و نیمه سنتیک هم یه مقاله بزارین ممنون

  5. امير | اردیبهشت 27, 1394 | لینک نظر

    با سلام
    قانونا همه مايعات با گرمتر شدن روانتر ميشوند پس چطور با رسيدن موتور به دماى عادى يعنى گرمتر شدن روغن ضخيمتر ميشود؟

  6. reza 1001 | بهمن 17, 1393 | لینک نظر

    با تشکر از مقاله ی مفیدتون
    فقط یه سوال باقی می مونه که اگر ویسکوزیته ی روغن موتور با توجه به دمای محیط انتخاب میشه پس چرا بین ماشینهای مختلف با اینکه دمای محیطشون یکیه اما روغن هاشون متفاوته مثلا میگن ماشینهای هشت سوپاپ روغن 20w50 استفاده کنند اما شانزده سوپ ها 10w40 و مدل های بالاتر هم 5w30 چرا باهم فرق دارند ؟ و یه سوال دیگه اینکه صدای زیاد موتور وقتی هنوز ماشین سرده نشون دهنده ی این است که روغن موتور استفاده شده مناسب نیست و باید از روغن موتور با ویسکوزیته ی پایین تری استفاده کنیم ؟ اگر جواب بدید ممنون میشم.

    • در پاسخ به: reza 1001

      کاوه | اردیبهشت 28, 1394 | لینک نظر

      با سلام .عامل اصلی انتخاب روغن موتور برای هر ماشینی در وحله نخست بستگی به سطح تکنولوژی ساخت موتور دارد که این شاخص در سطح کیفیت روغن موتور که با api مشخص میشود دیده شده و مشخص کردن ویسکوزیته در مرتبه پائینتری قرار میگیرد.
      apiکه مخفف انستیتیو پتروشیمی آمریکاست و سازمانیست که در زمینه تدوین استانداردها به ویژه استانداردهای صنعت نفت و پتروشیمی فعال است سطح کیفیت روغن را به این فرم مشخص میکند api sl/cf که حرف لاتین sبرای ماشینهای بنزینی و حرف c برای ماشینهای دیزلی بکار میرود.service & commercial و هرچه حرف دوم در حروف الفبای لاتین بالاتر باشد سطح کیفی روغن موتور بالاتر است.که در حال حاضر در بازار بالاترین سطح کیفی sn هست که برای ماشینهای با تکنولوژی 2010 به بالا هست.در نتیجه برای اینکه بدانیم سطح تکنولوژی یک موتور مربوط به چه سالیست میتوان در دفترچه راهنما ببینیم چه سطحی از روغن موتور را پیشنهاد داده مثلا ماشینی که تولید 2013 است ولی روغن موتور پیشنهادی تولید کننده sl است معلومه که تکنولوژی موتورش مربوط به 1998 تا 2002 هست .
      SAE که مخفف انجمن مهندسین آمریکاست و این سازمان هم در زمینه تدوین و معرفی استانداردهای خودرو فعال هست بر اساس غلظت و یا گرانروانی روغن به روغنها یک عدد بعنوان شاخص میدهد و هرچه این عدد کوچکتر باشد نشانه غلظت کمتر و روانیت بیشتر است.و روغنهای چند درجه ای و یا مولتی گرید با 2عدد مشخص میشود 5W30 یعنی در زمستان (WINTER) و سرما کاملا روان هست و در گرما مانند یک روغن 30 کار میکند.که این ویژگی با افزودن موادی بدست میاید.اینکه گاهی برای ماشینهای مدل بالا گفته میشه روغن روانتر استفاده کنید به زبان ساده بدلیل فیت بودن خیلی زیاد پیستون و سیلندر است که روغن باید بتواند به این فاصله های بسیار کم نفوذ کند و توانائی تشکیل فیلم را داشته باشد.
      در پایان بیشترین آسیب به موتور در زمان استارت که هنوز اجزاء موتورروغن کاری نشده اند وارد میشود و چنانچه روغن خیلی غلیظ باشد و هوا هم سرد در نتیجه تا گرم شدن روغن و پمپ شدن توسط اویل پمپ موتور تقریبا بدون روغن کار میکند و به اصطلاح قدیمیها چراغ روغن روشن مونده و هنوز خاموش نشده.پس اگر در جاهای سردسیر زندگی میکنید روغن غلیظ تر از 30 و حداکثر در صورت اجبار 40 استفاده نکنید.

  7. بیژن | بهمن 19, 1392 | لینک نظر

    نریمان جان متشکر از مطالب آموزندتون فقط سوالی که دارم اینه توی اون جدول انتهایی دماهای ذکر شده دمای محیطی بوده ؟ چون دمای کار موتور بسیار بالا تر بوده پس در آن شرایط وضعیت ویسکوزیته به چه شکل است؟

    • در پاسخ به: بیژن

      سلام آقا بیژن. بله اون دماهایی که در جدول ذکر شده دمای محیط هستش که در سمت چپ بر اساس سانتی گراد و در سمت راست بر اساس فارنهایت نوشته شده. دمای داخل موتور نیست.

  8. farshad_ata | بهمن 9, 1392 | لینک نظر

    ممنون نریمان جان اطلاعات خیلی خوبی بود و میتونه برای دوستانی که اطلاعات کمی دارند خیلی مفید باشه. البته بخشهاییش هم تخصصی بود.

  9. Reza Kahkeshan | بهمن 9, 1392 | لینک نظر

    نریمان جان خیلی مقالۀ خوب و مفیدی بود و سطح اطلاعات عمومی را بالا می برد ،ممنون از شما و سایت خوب دنده 6