برترین هواپیماهای تاریخ (بخش سوم و پایانی)

در سومین و آخرین سری از مجموعه مقالات «برترین هواپیماهای تاریخ» نوبت به آن رسیده تا پرونده ۳۰ هواپیما برتر خاتمه یابد. تاکنون طی سری نخست و سری دوم توانستیم ۲۰ پرنده را مورد سنجش قرار دهیم. نام هواپیماهایی که در این مقالات به چشم خورد، شاید یک‌بار هم در آسمان کشورمان پرواز نکرده باشند اما در دنیا از اعتبار بالایی برخوردارند. طبق سنت سری قبل، برای یادآوری این بار هم نکات اصلی هواپیماهای آن مقاله را بازگو می‌کنیم:

۱۱. بوئینگ B-29 سوپر فورترس: نخستین پرنده‌ای که بدون توقف تمام دنیا را سیر کرد

۱۲. گلف استریم G500: نخستین هواپیما با دسته کنترل که در جنگنده‌های نظامی کاربرد دارد

۱۳. بوئینگ ۷۴۷: داشتن رکورد بالاترین تعداد مسافر برای ۳۷ سال

۱۴. بل X-1: نخستین شکننده دیوار صوتی

۱۵. اسپریت سنت لوئیس: نخستین هواپیمایی که توانست از نیویورک تا پاریس را بدون توقف طی کند.

۱۶. روتان VAriEze: سرآمد هواپیماهای فضایی

۱۷. لاکهید مارتین اف-35 لایتنینگ: جنگنده آینده نیروی هوایی ایالات‌متحده

۱۸. ایرباس A320: نخستین استفاده کننده از سیستم FBW

۱۹. لاکهید کانستلیشن: نخستین هواپیما با کابین تحت‌فشار

۲۰. پهباد MQ-1: برای ۱۴ ساعت می‌تواند به‌صورت خودکار پرواز کند

بنابراین به سراغ آخرین سری ۱۰ تایی از هواپیماهای برتر می‌رویم تا با هرکدام آشنا شویم.

۲۱. روتان وویاجر

بارت روتان، وویاجر را برای نخستین بار روی دستمال‌کاغذی طراحی کرد! هواپیمایی که توانست بدون توقف و تنها با یک‌بار سوخت‌گیری تمام دنیا را طی کند و خلبانان این پرواز دیک روتان (برادر بارت) و جینا یگر بودند. ۹ روز طول کشید تا این پرنده بتواند از آشیانه خود در پایگاه هوایی ادواردز در کالیفرنیا به همان نقطه بازگردد. در این سفر میانگین سرعت ۱۸۵.۶ کیلومتر بر ساعت و میانگین ارتفاع ۳۸۰۰ متر بیان شده است.

۲۲. پیپر J-3 کاب

اولین نسخه J-3 با رنگ زرد در سال ۱۹۳۸ عرضه شد. پیشرانه باقدرت ۴۰ اسب بخار و قیمت ۱۰۰۰ دلاری، مشخصات مهم این هواپیمای آموزشی به شمار می‌رود. درواقع ۸۰ درصد تمام خلبانان برای آموزش ابتدایی خود از J-3 استفاده می‌کنند. ساخت ساده و بدون پیچیدگی، هزینه پایین و هندلینگ عالی در مقایسه با سایرین، این هواپیما را به یکی از بهترین گزینه‌ها در امر آموزش پرواز بدل کرده است. البته نسخه‌های جدید از پیشرانه قوی‌تر و سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته استفاده می‌کنند.

۲۳. میسراشمیت می ۲۶۲

اگرچه مشکلات مربوط به پیشرانه، نیروی هوایی لوفت وافه آلمان را دچار سردرگمی کرده بود، اما در سال ۱۹۴۲ نخستین جنگنده دنیا بانام میسراشمیت می ۲۶۲ یا نام مستعار Schwalbe (پرستو) بال‌های خود را در آسمان گشود. اما شرایط دشوار جنگ جهانی دوم، حملات متفقین و منابع محدود سوخت، باعث شد تا پرستو نتواند اوج بگیرد. درنتیجه تولید آن متوقف شد. البته طراحی این هواپیما به‌عنوان سرمشقی برای جنگنده F-86 Saber قرار گرفت.

۲۴. RV-3

دریکی از روزها، ریچارد وان گرونسون تصمیم می‌گیرد تا یک هواپیما بسازد، به همین سادگی! او در پشت خانه خود بی‌سروصدا و به‌آرامی نخستین هواپیمای پیش‌ساخته را تولید نمود. این اتفاق سرآغازی بود برای شرکت هواپیمایی او که با هزینه اندکی تأسیس شد. RV-1 اولین تلاش گرونسون بود، بعدازآن RV-2 را تولید نمود که البته چندان موفقیت‌آمیز نبود. در حقیقت او دنبال طراحی و پلت فرمی خاص می‌گشت. هواپیمایی که بتواند در عین اندازه کوچک، کاربردی و سریع باشد. درنهایت تمام تلاش‌های او به RV-3 ختم شد؛ ۱۵۰ اسب بخار و حداکثر سرعت ۳۲۰ کیلومتر بر ساعت نکات مهمی از این هواپیما به شمار می‌رود که باعث شده نزدیک به چهار دهه بر روی خط تولید باشد. تا به امروز نزدیک به ۸۵۰۰ فروند از هواپیماهای شرکت گرونسون به فروش رفته است.

۲۵. گوسامر آلباتروس

این هواپیما توسط یک مهندس آمریکایی به نام پاول بی. مک‌کریدی طراحی شد تا بتواند بدون نیاز به نیروی قوی پیشرانه و تنها با پدال زدن خلبان، به پرواز درآید. آلباتروس در ۱۲ ژوئن ۱۹۷۹ اولین برخاستن خود را با خلبان بریان آلن، دوچرخه‌سوار آماتور آمریکایی، انجام داد. در این پرواز که به مدت ۲ ساعت و ۴۹ دقیقه و با سرعتی حدود ۲۹ کیلومتر بر ساعت بر فراز کانال مانش اتفاق افتاد، ثابت شد که یک هواپیمای ۳۲ کیلوگرمی می‌تواند قابل‌اطمینان باشد، هرچند در رابطه با سرعت آن باید سکوت کرد!

۲۶. اف-16 فالکن فایتینگ

اف-16 با داشتن سرعتی در حدود دو برابر سرعت صوت، سقف ارتفاع پروازی تا ۵۰ هزار پا و پیشرانه‌ای با ۹ برابر قدرت گرانش، تنها گوشه‌ای از ویژگی‌های هیجان‌انگیز این جنگنده به شمار می‌رود. موقعیت صندلی این هواپیما با دیگر اسلاف خود کاملاً متفاوت است و به همین دلیل اثرات نامطلوب نیروی G را تا حد زیادی خنثی می‌کند. در طراحی اف-16 از اصول خاصی بهره گرفته شده به همین دلیل به‌خوبی توانسته بر ناپایداری‌های هوایی غلبه کند و از این حیث در برابر جنگنده‌های رقیب برتری محسوسی دارد. از سال ۱۹۷۶ حدود ۴۵۰۰ فروند از این جنگنده در ناوگان هوایی ۲۵ کشور فعالیت می‌کند و امروزه از ستون فقرات نیروی هوایی کشوری چون امارات متحده عربی به شمار می‌رود.

۲۷. لاکهید P-80 شوتینگ استار

هرچند خلبانان بسیاری در راه تحقیق و توسعه این هواپیما کشته شدند، اما بالاخره توانست به نخستین جنگنده با پیشرانه توربو-جت مبدل شود. P-80 در اواخر جنگ جهانی دوم به تولید انبوه رسید و در جنگ کره استفاده شد. طراحی بال این جنگنده بدون تغییر بود اما رقیب روسی یعنی میگ-۱۵ از یک سیستم تغییر زاویه بال استفاده می‌کرد و همین نکته ضعف P-80 را آشکار می‌کند. این هواپیما در عملیات هوا به زمین مورد استفاده نیرو هوایی آمریکا بود ولی به‌مرور F-86 جای آن را گرفت.

۲۸. داسو فالکون 7X

این جت فرانسوی دقیقاً از همان سیستم FBW (هدایت پرواز برقی) جنگنده میراژ بهره می‌برد. داسو ادعا می‌کند که فالکون 7X تماماً توسط نرم‌افزار طراحی ۳ بعدی کتیا شکل گرفته است؛ درواقع نخستین هواپیمایی است که به‌وسیله این نرم‌افزار طراحی شده. البته باید اشاره کرد که بعدها شرکت بوئینگ نیز برای ساخت ۷۷۷ و ۷۸۷ از این برنامه استفاده نموده است.

۲۹. گلف استریم I

شرکت هواپیمایی گرومن بعد از جنگ تصمیم گرفت تا به‌جای ساختن جنگنده، هواپیماهای کوچک را وارد خط تولید کند. بدین ترتیب شرکت توانست از خطر ورشکستگی رهایی یابد. گلف استریم I یکی از مدل‌های متنوع این شرکت است که با داشتن دو پیشرانه توربوپراپ روی بال‌های عقب می‌تواند تا ۲۴ مسافر را جابه‌جا نماید. سیستم‌هایی از قبیل تهویه هوا می‌توانند حتی قبل از روشن شدن پیشرانه‌ها مورد استفاده قرار گیرند. برخاستن در فرودگاه‌های کوچک و مخزن سوخت بزرگ‌تر نسبت به رقبا ازجمله ویژگی‌های مهم این هواپیما به شمار می‌رود.

۳۰. بل بوئینگ V-22 آسپری

هواپیماهای عمودپرواز عموماً مورد استقبال نیروهای ویژه هستند؛ چراکه برای برخاستن و فرود آمدن زمان کمتری طلب می‌کنند و به همین علت کمتر مورد تهاجم تروریست‌ها و نیروی دشمن قرار می‌گیرند. اما استفاده از هلیکوپتر نمی‌تواند جواب گوی نیاز آن‌ها باشد. به همین دلیل ارتش ایالات‌متحده در اوایل دهه ۱۹۸۰ برنامه‌ای را برای تأمین چنین هواپیمایی در ناوگان خود در نظر گرفت؛ هواپیمایی که بتواند در عین داشتن ویژگی عمودپرواز، تعداد بیشتری سرنشین را جابه‌جا کند. طرح بوئینگ در مناقصه پیروز شد و V-22 آسپری توانست روی خط تولید برود. هرچند هزینه ساخت V-22 به‌شدت بالا بود، اما توانست از پس مأموریت‌های مختلفی برآید. تا به امروز این هواپیما توانسته همچنان در نیروی هوایی و دریایی ارتش ایالات‌متحده باقی بماند و فعلاً خیال بازنشستگی ندارد!