به گزارش دنده 6 – U-2 با نام مستعار دراگون لیدی شناخته می‌شود و جزو معدود هواپیماهای نیرو هوایی آمریکاست که با گذشت بیش از ۵۰ سال همچنان بکار گرفته می‌شود. این هواپیمای جاسوسی اولین بار در سال ۱۹۵۵ به پرواز درآمد و با گذشت زمان توانایی‌های استثنایی خود را به نمایش گذاشت. U-2 نسبت به دیگر هواپیماهای شناسایی موجود مزیت‌های اساسی زیادی دارد.

این جت توسط لاکهید مارتین طراحی شده و می‌تواند در ارتفاع بالاتر از ۷۰ هزار پایی (۲۱۳۳۶ متر) پرواز کند که بسیار بیشتر از ارتفاع پروازی اکثر هواپیماهای رهگیری است. البته با گذشت زمان آسیب‌پذیری لاکهید مارتین U-2 ثابت شد چراکه دو فروند از این هواپیما با موشک‌های زمین به هوا سرنگون شدند هرچند نیروی هوایی آمریکا برنامه‌ای برای بازنشسته کردن آن نداشت. علیرغم سن بالا و تولید نسل‌های بعدی هواپیماهایی شناسایی و جاسوسی همچون SR-71 بلک برد، لاکهید مارتین U-2 همچنان در خدمت ارتش آمریکاست. در این مقاله می‌خواهیم نگاهی عمیق‌تر به این هواپیما بیندازیم پس همراه ما باشید.

در دوران جنگ سرد، نیروهای مسلح آمریکا به دنبال بهبود راه‌های جاسوسی از اتحاد جماهیر شوروی بودند و اصلی‌ترین گزینه نیز تولید هواپیماهای شناسایی پیشرفته‌تر بود. وزارت دفاع این کشور در گزارشی که با نام “گزارش بیکن هیل” مشهور شد دستور بررسی تولید هواپیمای شناسایی نظارتی با امکان پرواز در ارتفاع بالا را به محققان MIT صادر کرد. موشک‌های زمین به هوا، رادار و هواپیماهای رهگیری پیشرفته شوروی باعث شده بود هواپیماهای جاسوسی آمریکا در معرض خطر باشند و به همین خاطر وزارت دفاع آمریکا به دنبال روش‌های جدیدی برای جلوگیری از ردیابی توسط رقیب بود.

تا دهه ۵۰ میلادی مشخص شد که ارتفاع پروازی یک فاکتور کلیدی برای هواپیماهای جاسوسی خواهد بود تا به این ترتیب این هواپیماها بتوانند از دید جت‌های جنگنده شوروی پنهان بمانند. ریچارد لیگورن پیشنهاد کرد یک هواپیما با ارتفاع پرواز ۶۰ هزار پایی (۱۸۲۸۸ متر) کاملاً از دید رادارها و جنگنده‌ها پنهان خواهد بود. لاکهید که به عنوان یکی از مشهورترین سازندگان جنگ‌افزارها در دنیا شناخته می‌شود پیشنهاد لیگورن را ارتقا داد و به ارتفاع ۷۰ هزار پا رساند. هواپیمای مدنظر لاکهید مارتین می‌توانست در ارتفاع بالاتری هم پرواز کند و به حد نهایی ۸۰ هزار پا (۲۴۳۸۴ متر) برسد. دولت آمریکا در ابتدا نسبت به این پیشنهاد اشتیاقی نشان داد و نگرانی‌های خود درباره پیشرانه‌ها و مشخصات فنی آن را ابراز کرد اما در نهایت این پروژه در نوامبر ۱۹۵۴ چراغ سبز را دریافت کرد و توسعه لاکهید مارتین U-2 دراگون لیدی آغاز شد. برخی از مشخصات این هواپیماهای شناسایی نظارتی به شرح زیر است:

U-2 به عنوان یک هواپیمای شناسایی با قابلیت پروازی باورنکردنی توانست جایگاه ویژه‌ای در نیروی هوایی آمریکا و سیا پیدا کند. در زمان جنگ سرد این هواپیما مأموریت‌های پروازی بی‌شماری را انجام داد و به منبع قابل‌اطمینان بدل شد. البته در تاریخچه عملیاتی این هواپیما سه واقعه مهم به چشم می‌خورد:

1. در سال ۱۹۶۰ هواپیمای U-2 سیا با خلبانی گری پاورز بر فراز شوروی سرنگون شد
2. در اکتبر ۱۹۶۲، ریچارد اس هیسر تصاویری از موشک‌های بالستیک برد متوسط شوروی را ثبت کرد که این امر منجر به بحران موشکی کوبا شد
3. در همان زمان هواپیمای U-2 رودولف اندرسون بر فراز کوبا سرنگون شد

پس از سقوط این دو هواپیما بود که مأموریت‌های U-2 محدودتر شد. البته همان‌طور که گفته شد دراگون لیدی همچنان در حال خدمت به ارتش آمریکا بود و مأموریت‌های متنوعی را در مناطق رزمی انجام داد. به همین خاطر نیروی هوایی و سیا امیدوار بودند هواپیمای تواناتری همچون SR-71 بلک برد را توسعه دهند، هواپیمایی که سریع‌تر از تمامی هواپیماهای سرنشین دار پرواز نماید.

اما برای اینکه لاکهید مارتین U-2 بتواند در ارتفاع بالا پرواز کند بهینه‌سازی‌های زیادی را تجربه کرده بود. علاوه بر این مهندسان تلاش‌های زیادی انجام داده بودند تا علاوه بر رعایت بحث‌های فنی، هزینه‌های تولید نیز در حد معقولی باشد. به همین خاطر لاکهید تصمیم گرفت U-2 را بر اساس طراحی XF-104 استار فایتر بسازد، یک پروتوتایپ مافوق صوت آزمایشی که در نهایت منجر به تولید جت‌های F-104 استار فایتر شد.

در آغاز کار U-2 می‌بایست به‌طور قابل‌توجهی سبک‌تر می‌شد و بنابراین بدنه آن کوتاه‌تر شد و پیشرانه‌ها نیز به سمت جلو جابجا شدند تا مرکز ثقل آن حفظ شود. دیگر تغییر مهم این هواپیما نسبت به XF-104 را می‌توان سیستم ارابه فرود دوچرخه‌ای بود که به ندرت در بین هواپیماهای آن زمان بکار گرفته شده بود. مجاری هوای مخصوصی نیز در نظر گرفته شدند که باعث شد U-2 حتی در سرعت‌های پایین‌تر راندمان بهینه‌ای داشته باشد. لاکهید مارتین کاکپیت را نیز دگرگون ساخت به گونه‌ای که خبری از سیستم پرتاب صندلی به بیرون نبود و سیستم ایجاد فشار پیشرفته‌ای هم در نظر گرفته شد.

با این تغییرات، لاکهید مارتین U-2 برای پرواز در ارتفاع بالا بهینه شد و یکی از بهترین هواپیماهای شناسایی زمان خود لقب گرفت؛ اما در نهایت مشخص شد که سطح مقطع راداری این هواپیما برای عدم تشخیص رادارهای شوروی و دوری از موشک‌های هوا به هوای پیشرفته این کشور بیش از حد بزرگ است. زمانی که اتحاد جماهیر شوروی رهگیری U-2 را شروع کرد سیا پروژه تحقیقاتی جدیدی را سفارش داد تا راه‌هایی برای کاهش سطح مقطع راداری هواپیماهای جاسوسی آمریکا پیدا شود. این پروژه نهایتاً منجر به تولید لاکهید مارتین A-12 و SR-71 بلک برد شد.