مشکلات متداول در سیستم ترمز و نحوه رفع آن ها

وجيد مهدوي: ترمز یکی از اصلی ترین و مهمترین سیستم ها در هر وسیله نقلیه ای است و نیازمند  نگهداری درست و سرویس به موقع و رفع مشکلات آن در سریع ترین زمان ممکن است.زیرا هر گونه نقصی در این سیستم به صورت مستقیم با جان سرنشینان در ارتباط می باشد.در این نوشتار سعی بر بررسی و ارائه راه حل برخی مشکلات متداول در این سیستم داریم.

وجود حالت اسفنجی و احساس نرمی بیش از حد زمان فشردن پدال ترمز :

این حالت زمانی به وجود می آید که هوا در سیستم ترمز وجود داشته باشد.علت وجود هوا در سیستم هم می تواند دلایل مختلفی از جمله پایین بودن سطح روغن ترمز یا حتی تخلیه آن به دلیل نشت و … ،وجود روزنه و سوراخ در هر بخشی از سیستم ترمز ، متورم شدن بخشی از لوله لاستیکی انتقال روغن ترمز در حین ترمز گیری ، و یا فشار کم سیستم هیدرولیک در ترمز داشته باشد.برای برطرف کردن این مشکل باید سیستم ترمز را هواگیری کرد که بهتر است توسط مکانیک انجام شود و نحوه آن نیز در دفترچه تعمیرات و نگه داری هر خودرو ذکر شده است.البته توصیه می شود به دلیل جذب رطوبت توسط روغن ترمز و از دست دادن خاصیتش بهتر است در صورت هواگرفتن سیستم ، روغن ترمز را تعویض کرده و بعد هواگیری سیستم در نهایت انجام شود.

چوب شدن پدال ترمز :

وجود چنین حالتی در زمان فشردن پدال ترمز می تواند ناشی از کم بودن مقدار وکیوم پیشرانه ، مشکل داشتن بوستر و یا نشتی شلنگ وکیوم که در ارتباط با بوستر ترمز است ، باشد.معمولا خرابی در شیر کنترل باعث نشتی در خلاء ایجاد شده توسط پیشرانه می شود و احساس سفت شدن پدال ترمز ، که به آن اصطلاحا چوب شدن گفته می شود ، رخ می دهد.برای  بررسی عملکرد شیر کنترل ، باید پیشرانه را روشن کرده و بگذاریم چند دقیقه ای کار کند و خلاء درون بوستر به وجود آید.سپس پیشرانه را خاموش کرده و بعد از چند دقیقه پدال را فشار می دهیم تا ببینیم آیا هنوز خلاء درون بوستر باقی مانده یا خیر.اگر پدال از همان اولین فشار چوب باشد یعنی باید شیر را تعویض کرد.

برای تست بوستر ترمز نیز باید وقتی پیشرانه را خاموش کرده ایم ، چند بار پدال ترمز را فشار داده تا خلاء بوستر از بین برود و پدال سفت و چوب شود،سپس در حالی که ترمز را فشار داده ایم پیشرانه را روشن کرده و اگر بوستر سالم باشد باید پدال ترمز نرم شده و پایین برود که این بدان معنی است که بوستر سالم است.ولی اگر پدال همچنان چوب بود ، در صورت سالم بودن مسیرهای ارتباطی به بوستر ، باید بوستر تعویض شود.

کم بودن سطح روغن ترمز در مخزن :

در وهله اول این حالت می تواند به دلیل کم شدن گوشت لنت ترمز باشد که با کم شدنش به دلیل فشار روغن در پشت آن سطح روغن درون مخرن پایینتر می آید.بهتر است اول مقدار لنت ها چک شود.در صورتی که لنت ها گوشت کافی داشتند  احتمال نشتی در سیستم ترمز وجود دارد و باید همه قسمت ها اعم از مجموعه نگه دارنده پیستون های ترمز روی دیسک ، لوله ها و شلنگ های ارتباطی و سیلندراصلی ترمز چک شوند و قطعه معیوب تعویض شود.در صورت وجود نشتی در سیستم از حرکت وسیله نقلیه جلوگیری کنید.کم بودن سطح روغن ترمز معمولا توسط چراغی در پشت آمپر (عموما روشن شدن چراغ ترمز دستی) به راننده اطلاع داده می شود.این چراغ دستور خود را از سنسور کنترل کننده سطح روغن در مخزن می گیرد.

صدای سایش آهن به آهن و خراشیده شدن از ترمز ها :

 شنیدن چنین صدایی در هنگام ترمزگیری ، به معنای آن است که لنت های ترمز در حال تمام شدن هستند و دو صفحه فلزی به هم برخورد می کنند.بهتر است هر چه سریعتر به تعویض لنت ها اقدام شود چون در صورت عدم تعویض فواصل ترمز گیری طولانی تر شده و همچنین قسمت آهنی لنتی که به اتمام رسیده ، روی سطح دیسک خراش ایجاد می کند که باعث صدمه دیدن دیسک شده و هزینه ای اضافی را برای صاحب خودرو به همراه دارد.و دیسک معیوب باید تراشکاری(در صورت صلاح دید مکانیک) و یا تعویض شود.

پایین بودن پدال ترمز :

در خودرو هایی که دارای سیستم ترمز کاسه ای برای چرخ های عقب هستند ، اگر کفشک های ترمز داخل درام زنگ زده باشد و یا به صورت نا منظم سایش داشته باشند ، باعث این نقیضه گشته و ترمز در نقطه ای پایینتر از حالت معمول فعال می شود.تنظیم کفشک ها به صورت موقتی می تواند این مشکل را حل کند ولی برای رفع کامل مشکل ، بهتر است کفشک ها تمیز و یا تعویض شوند.البته دلیل دومی هم می تواند داشته باشد و آن وجود نشتی در سیستم ترمز است که باید تمامی سیستم از نظر نشتی بازبینی و در صورت لزوم تعمیر شود.

سوت کشیدن ترمز در زمان ترمزگیری :

صدای سوت در زمان ترمز گیری می تواند علل مختلفی داشته باشد مثلا می تواند ناشی از لرزش بین لنت های ترمز و گیره نگهدارنده پیستون ها و یا تماس بین لنت ها با خود دیسک باشد.لنت های ترمز آزبستی در مقایسه با غیر آزبستی ها (NOA) و سرامیکی ها صدای بیشتری تولید می کنند.البته معمولا با تعویض لنت های قدیمی با جدید مشکل حل می شود.لنت های سرامیکی کم صداترین لنت ها در بین انواع لنت های ترمز هستند.در برخی مواقع نیز دیسک کمی لبه دار شده و باعث ایجاد صدا در زمان ترمزگیری می شود. می توان با نصب لایه های صداگیر در پشت لنت ها ،مالیدن مقداری گریس مخصوص ترمز و اسپری کردن ترکیب کلوئیدی خاصی که مخصوص صداگیری ترمز است به روی دیسک ها ، این صدا را کاهش داد یا از بین برد.

انحراف خودرو به یک سمت هنگام ترمزگیری :

 اگر چنین حالتی در خودرو مشاهده شود ، نشان دهنده این است که نیروی یکسانی از ترمز به چرخ ها منتقل نمی شود و این بدان معناست که ترمز یکی از چرخ ها عملکرد درستی ندارد.در این حالت خودرو به سمتی که ترمز قوی تری دارد منحرف می شود.این مشکل می تواند ناشی از چرب بودن سطح لنت و دیسک ترمز به دلیل ریختن روغن ترمز و یا گریس و … بر روی آن ، معیوب بودن و چسبنده بودن گیره نگه دارنده پیستون ترمز و یا مشکل در انتقال روغن به یکی از کالیپرها باشد.ضمنا اگر از لنت هایی با انواع مختلف در هر چرخ استفاده شود به دلیل متفاوت بودن جنس گوشت لنت و توان ترمز گیری متفاوت هر کدام از لنت ها نیز این مشکل بروز می کند.پس باید لنتهای استفاده شده در دو طرف یکسان باشد.

کورس حرکتی زیاد پدال ترمز :

اگر لنت ها فرسوده باشند یا در خودروهای با سیستم ترمز عقب کاسه ای کفشک ها تنظیم نباشند و همینطور در سیستم حباب هوا وجود داشته باشد این حالت رخ می دهد.وجود چنین حالتی در سیستم خطرناک است زیرا برای به کار بردن حداکثر نیروی ترمز پدال باید کورس بیشتری طی کند در نتیجه زمانی که ترمزگیری به میزان لازم برسد افزایش می یابد و می تواند منجر به حادثه شود.

درگیر بودن دائمی لنت ترمز با سطح دیسک ترمز :

اگر لنت ها به صورت دائمی مقداری با دیسک ها درگیر باشند باعث رفتار ناموزون فرمان ، داغ شدن لنت ها ، افزایش مصرف سوخت و فرسودگی بیش از حد لنت و دیسک ها و حتی از کار افتادن سیستم ترمز می شود.اگر نگهدارنده و پین های گیره ترمز که پیستون ها روی آن قرار دارند خراب شوند و یا در نوع کاسه ای فنرکفشک ها شکسته باشند ، لنت و یا کفشک بیش از حد به دیسک و درام نزدیک شده و با آن درگیر می شود.

لرزش فرمان و اتاق هنگام ترمز گیری :

این مشکل زمانی رخ می دهد که دیسک های ترمز تاب بردارند و دیگر سطح آن ها صاف نباشد.از علل تاب برداشتن دیسک ها می توان به سرد و گرم شدن ناگهانی آن ها و همچنین غیر یک نواخت بودن سایش در سطح آن ها اشاره کرد.منظور از سرد و گرم شدن دیسک ها این است که به عنوان مثال به دلیل  ترمز گیری سطح دیسک گرم شده باشد و در این هنگام به صورت ناگهانی آب به سطح دیسک ها پاشیده شود که باعث تاب برداشتن سطح دیسک می شود.همچنین گرم شدن بیش از حد دیسک ها بر اثر ترمز های پیاپی باعث تاب برداشتن دیسک می شود.می توان در صورت صلاحدید مکانیک دیسک ها را تا حد مشخصی تراش کاری کرد و یا در صورت لزوم دیسک ها تعویض شوند.