معرفی نشانگرهای اختصاصی «کرفس کوهی» بومی ایران
محققان دانشگاه تربیت مدرس موفق به شناسایی نشانگرهای ریزماهواره به منظور نگهداری و استفاده مفید از توده‌های بومی کرفس کوهی موجود در کشور شدند.
به گزارش دنده6 : «اکوفیزیولوژیک و توسعه نشانگرهای ریزماهواره به‌منظور بررسی روابط و ساختار ژنتیک جمعیت‌های گونه انحصاری کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaff)» عنوان طرحی است که در قالب رساله دکتری توسط فائزه مهدوی‌کیا با راهنمایی محمدتقی عبادی و حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسیده است.
مهدوی‌کیا درباره این طرح توضیح داد: ایران خاستگاه بسیاری از گونه‌های گیاهی دارویی با ارزش است. تحقیقات زیادی در زمینه شناسایی و ارزیابی گونه‌های گیاهی دارویی با استفاده از صفات فنوتیپی و بیوشیمیایی صورت می‌گیرد که این پژوهش‌ها در سال‌های اخیر از روند شتاب‌زده‌ای برخوردار بوده است.
وی افزود: به‌خاطر فواید ارزنده تکنیک‌های مولکولی از جمله نشانگرها در سطح دی‌ان‌ای استفاده ار آنها در تحقیقات مختلف از جمله اکولوژی، به‌نژادی و ژنتیک جمعیت رواج زیادی پیدا کرده است. نشانگرهای دی‌ان‌ای کاربرد وسیعی در استقرار و مدیریت بانک و کلکسیون‌ها، شناسایی ارقام و توده‌ها، شناسایی صحیح والدین و نتایج در تلاقی‌ها و شناسایی و نقشه‌یابی ژن‌های مرتبط با صفات مهم و مطالعه روند گزینش طبیعی دارند.
این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: کشور ایران از نظر فعالیت‌های پزشکی و شناخت درمان‌های گیاهی دارای قدمت طولانی است. سابقه درخشان ایران در طب سنتی به زمان تمدن بابلی-آشوری مربوط می‌شود.
وی تصریح کرد: گیاه «کلوس» یا «کرفس کوهی» توسط برنامه توسعه ملل متحد به‌عنوان گونه در معرض خطر در ایران معرفی شده است. افزایش ارزش اقتصادی یک گونه گیاهی می‌تواند منجر به کاهش شدید در جمعیت‌های وحشی به‌دلیل استفاده بی‌رویه شود. برداشت از جمعیت‌های وحشی و روش‌های جمع‌آوری مخرب مانند حذف اندام‌های زیرزمینی و هوایی که برای بقای گیاهان ضروری است، می‌تواند تهدید جدی، تلقی و اغلب منجر به ناپدید شدن این گونه‌ها شود.
مهدوی کیا ادامه داد: کرفس کوهی تنها گونه موجود در سرده Kelussia بوده که بومی منطقه نه‌چندان وسیع در دامنه‌های زاگرس مرکزی است. این گیاه دارای پتانسیل بالایی از نظر اقتصادی و اجتماعی است و دارای خواص زیادی است. کرفس کوهی به علت دارا بودن مواد معطر برای طعم‌دهی به غذا به‌صورت گسترده در بسیاری از مناطق ایران استفاده می‌شود. با وجود پتانسیل بالای ژنتیک کشور در مورد این محصول مهم اقتصادی هدف اصلی این تحقیق شناسایی نشانگرهای ریزماهواره به منظور حفظ و نگهداری و استفاده مفید از توده‌های بومی موجود در کشور برای تعیین تنوع ژنتیک بین آنها محسوب می‌شود که در نهایت برای برنامه‌های اصلاحی مفید و سودمند است.
به نقل از روابط‌عمومی بنیاد ملی علم ایران (INSF)، وی ادامه داد: در این تحقیق در گام اول جمع‌آوری توده جمعیت‌های مختلف از مناطق پراکنش گیاه در ایران صورت گرفته و روابط ژنتیک بین آنها بررسی شد. در مرحله بعد نشانگرهای شناسایی‌شده در گونه‌های دیگر کرفس مورد آزمون قرار گرفتند.
وی در پایان خاطر نشان کرد: شناسایی و معرفی نشانگرهای اختصاصی برای اولین بار در کرفس کوهی بومی کشور و ارائه اطلاعات جامع از وضعیت روابط ژنتیک توده‌های بومی کرفس کوهی در مناطق مختلف از جمله اهداف انجام این طرح بود که خوشبختانه محقق شد.
