پیدا شدن کهربا برای نخستین بار در قطب جنوب

کهربا در کنار فسیل ریشه‌ها، گرده‌ها و هاگ‌ها، نشان می‌دهد یک جنگل بارانی باتلاقی در اواسط کرتاسه در نزدیکی قطب جنوب وجود داشته و این محیط ماقبل تاریخ تحت سلطه درختان مخروطی بوده است، درست مانند جنگل‌های نیوزلند و پاتاگونیا که امروز وجود دارند.

کشف کهربا در قطب جنوب، نشان می‌دهد که فضای بیرونی این قاره که اکنون یخ‌زده است، زمانی گرم و مرطوب و زیستگاه درختان بسیاری بوده است. البته در آن زمان (اواسط کرتاسه) هم درختان باید ماه‌ها در تاریکی مطلق زمستان دوام می‌آوردند و آنچه فسیل‌ها نشان می‌دهند این است که این درختان به هر شکلی که بوده، دوام آورند.

قبل از این کشف، دانشمندان تنها ذخایر کهربای کرتاسه را در جنوب حوضه Otway در استرالیا و سازند Tupuangi در نیوزلند پیداکرده بودند. زمین‌شناس دریایی از مؤسسه آلفرد وگنر در آلمان بر این باور است که درک این موضوع بسیار هیجان‌انگیز بود که در برهه‌ای از تاریخ زمین، هر هفت قاره دارای شرایط آب و هوایی بودند که درختان می‌توانستند در آن شرایط دوام بیاورند.

اکنون آنچه محققان می‌خواهند به آن دست پیدا کنند این است که  آثاری از حیات در کهربا است تا به کمک آن اطلاعات بیشتری از اکوسیستم جنگل‌های جنوبگان به دست آورند.

کهربای جنوبگان

دانشمندان از اوایل قرن نوزدهم چوب و برگ‌های فسیل‌شده را در جنوبگان کشف کردند، اما بسیاری از این اکتشافات به صدها میلیون سال قبل از وجود ابرقاره جنوبی گوندوانا برمی‌گردد. اما زمانی که جنوبگان از استرالیا و آمریکای جنوبی به سمت قطب جنوب دور شد، کاملاً مشخص نیست که چه اتفاقی برای جنگل‌های آن افتاده است.

در سال ۲۰۱۷، محققان کف دریا را در بخش نزدیک غرب قطب جنوب حفاری کردند و شواهد فوق‌العاده‌ای از این زیستگاه‌های ازدست‌رفته به دست آوردند. پس از چندین سال تجزیه‌وتحلیل، محققان در سال ۲۰۲۰ اعلام کردند که شبکه‌ای از ریشه‌های فسیل‌شده را یافته‌اند که به اواسط کرتاسه بازمی‌گردد. آن‌ها همچنین در زیر میکروسکوپ شواهدی از گرده و هاگ را شناسایی کردند.

همین حفاری اکنون ثابت کرده است که درختان زمانی در قطب جنوب وجود داشته‌اند.

محققان در یک‌لایه گلسنگ به طول ۳ متر چندین برش کوچک از کهربای شفاف را به‌اندازه ۰.۵ تا ۱.۰ میلی‌متر پیداکرده‌اند. هرکدام از این تکه‌های کهربا، از رنگ‌های زرد تا نارنجی با شکستگی‌های پوسته‌دار معمولی روی سطح توصیف شدند. این کهرباها نشان از جریان شیره درخت است که از درخت بیرون آمده تا پوست درخت را در برابر صدمات ناشی از آتش‌سوزی یا حشرات حفظ کند.

دوره کرتاسه یکی از گرم‌ترین دوره‌های تاریخ زمین بود و رسوبات آتش‌فشانی یافت شده در جنوبگان و جزایر مجاور شواهدی از آتش‌سوزی‌های مکرر در جنگل‌های جنوبگان در این دوران را نشان می‌دهد.

جنگل‌های جنوبگان

کهربا به‌خوبی حفظ و فسیل‌شده است؛ احتمالاً سطح آب در آن زمان بالا بوده و به‌سرعت شهد خارج‌شده از درخت را پوشانده و از آن در برابر اشعه ماوراءبنفش و اکسیداسیون محافظت کرده است. حتی به نظر می‌رسد که کهربا حاوی تکه‌های ریز پوست درخت است، بااین‌حال برای تائید آن به تجزیه‌وتحلیل بیشتری نیاز است.

با جمع‌آوری اطلاعات از این فسیل‌ها دانشمندان می‌توانند به‌تدریج تصویری از ظاهر جنگل‌های قطب جنوب و نحوه عملکرد آن‌ها در ۹۰ میلیون سال پیش جمع‌آوری کنند.