گرایش جامعه به بازی «همستر» ناشی از تحرک اجتماعی و کسب درآمد بدون زحمت است
جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی گفت: گرایش جامعه به بازی «همستر کامبت» که در روزهای اخیر به شکلی گسترده ای شایع شده، ناشی از «تحرک اجتماعی» و میل به کسب درآمد بدون تلاش و زحمت است.
امان‌الله باطنی روز دوشنبه در گفت و گو با دنده6 افزود: در مباحث جامعه‌شناسی با مفهومی به نام «تحرک اجتماعی» مواجهیم که به معنی تغییر پایگاه انتسابی (محول) اجتماعی است؛ به عنوان مثال وقتی یک کارگر تبدیل به سرکارگر می‌شود نوعی تحرک افقی برای او اتفاق افتاده و زمانیکه تبدیل به کارمند شود تحرک عمودی داشته است.
وی اظهار کرد: اگر به‌دنبال واکاوی انگیزه‌های گرایش عمومی به بازی «همستر کامبت» هستیم باید روند تحرک اجتماعی را در جامعه تحلیل کنیم.
این جامعه شناس خاطرنشان کرد: تحرک اجتماعی در دهه ۶۰ و ۷۰ در مواردی مانند عبور از سد کنکور و کسب رتبه‌های ۲ رقمی و پایین‌تر برای قبولی در رشته های پزشکی و مهندسی در دانشگاه‌های دولتی بود اما در اوایل دهه ۸۰ به‌تدریج زمینه های دیگری برای تحرک اجتماعی مطرح شد مانند ظهور شبکه‌های هرمی و «گلد کوییست» که برخی را به مال رساند و به بسیاری از افراد زیان وارد کرد.
باطنی افزود: این موارد در دهه ۹۰ پررنگ شد و شاهد صف‌های طولانی برای خرید دلار، سکه و خودرو بودیم بطوریکه بر اساس اعلام برخی منابع اقتصادی در اواخر دهه ۹۰، بخش قابل توجهی از درآمد خانوارهای ایرانی از طریق واسطه‌گری و مواردی مانند خرید و فروش سکه و ارز بود.
این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: حقیقت آنست که جامعه دچار نوعی هنجارپریشی (آنومی) اقتصادی شده بطوریکه هنجارهای اقتصادی موجود پاسخگوی انتظارات بخشی از مردم نبوده و فراگیر شدن بازی همستر نیز نشانه ای از آن است؛ احساس آنومی اقتصادی به عدم تناسب نیازها، اهداف، امکانات مالی و اقتصادی و راه‌های دستیابی به آنها گفته می‌شود که در شخصیت نسل جوان درونی شده است.
باطنی تصریح کرد: جامعه به‌دنبال کسب پول بدون زحمت و تحرک اجتماعی آسان بوده و بازی همستر بسترساز این مقوله شده است.
این پژوهشگر اجتماعی افزود: ویژگی قابل توجه «همستر کامبت» این است که کسب پول و تحرک اجتماعی آسان را به شکل بازی طراحی کرده و از راهبرد (استراتژی) «گیمیفیکیشن» (بازی سازی) استفاده درستی کرد که در بازاریابی اجتماعی نیز موفق بوده است.
باطنی گفت: درون‌مایه طنز جامعه ایرانی نیز در این میان به افزایش اقبال عمومی به این بازی دامن زد، بسیاری از افراد درگیر «برانگیختگی همگانی»(هیستری جمعی) شدند و به تعبیر عامیانه «شوخی شوخی» اقدام به نصب بازی کردند.
وی اضافه کرد: هر نوع تحرک اجتماعی غیر رسمی و سخت مانند کولبری، سوختبری و زباله‌بری یا تحرک اجتماعی غیر رسمی و آسان مانند شبکه های هرمی، معامله گری(تریدینگ)، بیت کویین و بازی همستر کامبت، نشانه میل عمومی جامعه است و از همین رهگذر دولت‌ها باید با تدوین و بازنگری برخی قوانین اقتصادی تا جای ممکن مسیر تحرک اجتماعی را هموار کنند تا زیرزمینی و غیر رسمی نشود و تا حد امکان سالم باشد.
باطنی اظهار کرد: در مقوله همه‌گیری بازی همستر، جامعه ایرانی به تعبیر مرتون (جامعه‌شناس برجسته) یکی از اهداف فرهنگِ اقتصادی یعنی تحرک اجتماعی را جذب اما ابزار موجود آن را طرد و ابزار جدید مانند همستر را جایگزین آن کرده است.
وی ادامه داد: گام بعدی جامعه طبق نظریه آنومی مواردی مانند «انزوا» خواهد بود زیرا وقتی جامعه اهداف و ابزار فرهنگِ اقتصادی را طرد و جایگزین می‌کند دیگر پدیده‌هایی مشابه همستر پاسخگو نخواهد بود.
این روزها بازی «همستر کامبت» (Hamster Kombat) نگاه بسیاری را در دنیای بازی‌های کریپتویی(رمز ارزی) به خود دوخته‌است؛ بسیاری با اشتیاق انگشتان خود را روی صفحه گوشی تلفن همراه می‌زنند تا از طریق استخراج ارز دیجیتال درآمد کسب کنند.
همستر کامبت از عضوگیری(رفرال) به‌عنوان گزینه‌ای برای کسب درآمد کاربران استفاده کرده است؛ در واقع افراد تلاش می کنند تا از این ارز جدید و مبهم جا نمانند و شانس خود را برای کسب درآمدِ کلیکی امتحان کنند اما هنوز مشخص نیست سرنوشت این بازی و دسترسی به درآمدهای آن چگونه خواهد بود.
