از اتوبوس ماگیروس تا ژیان
تاریخچه پیدایش صنعت خودروسازی در ایران
تاریخچه ساخت خودرو در ایران تا انقلاب
History of Cars in Iran till Revolution
مهندس فرهاد کاشانی – این مقاله با روش کراود سورسینگ (جمع سپاري) با کمک هشت نفر از خوانندگان خوب این سایت تهیه شده است. از اسمهايي كه تا اين لحظه پيشنهاد شده يكي ” برونسپاري جمعي” است. معني كلمه اي آن درست است ولي كلمه دل نشيني نيست. ديگري “منبع يابي همگاني” است ولي “جمع سپاري” بنظرم بهترين آمد.
بنظر می رسد که می توان تاریخ صنعت اتومبیل ایران را به سه دوره مشخص تقسیم کرد. دهه سی شمسی که در آن اولین اتوبوس، اولین کامیون، اولین SUV و اولین اتومبیل سواری در ایران مونتاژ شد و در آن برادران تهرانی صنعت اتوبوس را به راه انداختند، جعفر اخوان جیپ را در ایران مونتاژ کرد، فریدون (صمد) سودآور کامیون را مونتاژ کرد و برادران کاشانچی اولین اتومبیل سواری را مونتاژ كردند. در قسمت دوم که دهه چهل و پنجاه شمسی می باشد ماشین های بیشتری در ایران تولید شد و جانشینی قطعات خارجی نیز صورت گرفت که ایران ناسیونال و آمریکن موتورز پیشتازان آن بودند و مدل های بیشتری از کامیون و اتوبوس و ماشین سواری در ایران مونتاژ شد و کارخانه های جانبی برای ساخت رادیاتور موتور، گیربکس، آکسل و فنر در ایران تأسیس شد. و دوره سوم که بعد از انقلاب و ملی شدن اکثر كارخانجات بود بعد جنگ هشت ساله و بعد یک جهش در تولید و رسیدن به درصدهای بالای قطعات ساخت ایران و عبور از مرز یک میلیون خودرو در سال بود.
هنوز نتوانسته ام نام بنیانگذار مزدا در ایران و شرکت مرتب سازنده لندرور را پیدا کنیم و از دوستانی که در این مورد ممکنست اطلاعاتی داشته باشند کمک می طلبیم.
همچنین تاریخ توقف ساخت فیات 1100 را نتوانستیم پیدا کنیم. اگر می دانید به ما اطلاع دهید. این جدول را هم به فارسی می گذاریم و هم انگلیسی که اگر کسی به انگلیسی هم جستجو کرد بتواند سر از کار صنعت خودروی ایران دربیاورد. مطمئناً در یکهزار سال آینده خیلی ها می خواهند راجع به تاریخ صنعت خودرو ایران بنویسیند و اگر ما حداقل سال شروع و پایان و اسامی این مؤسسین را نداشته باشیم احتمال پیدا کردن آن با گذشت زمان کمتر و کمتر خواهد شد.
نقش برادران در صنعت خودروی ایران بسیار پررنگ بوده و برادران تهرانی، کاشانچی، خیامی و رستگار بهترین نمونه های آن هستند که البته این در خارج از ایران هم معمول بوده و مازراتی را پنج برادر شروع و اداره کردند و دوج را دو برادر دوج بنا نهادند. بنظر می رسد که اثرگذارترین این افراد جعفر اخوان و برادران خیامی بوده اند.
البته سئوال اصلی در اینجا اینستکه آیا داشتن صنایع خودروسازی به نفع ایران بوده یا به ضرر. این که بعد از گذشت 5 دهه هنوز نمی توانیم ماشینی بسازیم که طراحی خودمان باشد با موتور و شاسی خودمان چیز جالبی نیست. این که کار زیادی برای چند صد هزار نفر ایجاد شده مسلماً چیز خوبی است. اینکه مردم ما در پنجاه سال گذشته از سوار شدن به خودروی خوب و ارزان محروم بوده اند چیز خوبی نیست ولی اینکه صدها هزار نفر آچار بدست و کارگر صنعتی تربیت کرده ایم چیز خوبی است.
امیدوارم که در آینده کسانی رساله فوق لیسانس یا دکترای خود را در این مورد بنویسند و با آمار و ارقام نتیجه بگیرند که آیا این دوستانی که در دهه سی شمسی پایه ماشین سازی در ایران را بنا نهادند و اکنون هيچيك با ما نیستند آیا مستحق دسته گلی بر روی سنگ قبرشان هستند یا خیر؟
|
تاریخچه ساخت خودرو در ایران تا قبل از انقلاب |
||||
|
سال تولید |
نام شرکت |
مدل های تولیدشده |
نام کنونی شرکت |
نام مؤسس |
|
از 1337 تا امروز |
پارس لوکس |
اتوبوس ماگیروس دویتز |
رانیران |
رضا تهرانی و اصغر تهرانی |
|
از 1338 تا 1364 |
جیپ |
شهباز (ویلیز)، سیمرغ (گلادیاتور)، آهو (واگونیر) |
پارس خودرو |
جعفر اخوان |
|
از 1338 تا امروز |
بنز خاور |
کامیون های 911، 1921، 2426، اتوبوس ها و مینی بوس های O302، O303 |
ایران خودرو دیزل |
فریدون سودآور |
|
از 1339 تا ؟ |
شرکت صنعتی سایکا |
فیات 1100 |
N/A |
حسن کاشانچی و علی کاشانچی |
|
از 1341 تا 1360 |
مرتب خودرو |
لندرور |
مرتب خودرو |
؟ |
|
از 1346 تا امروز |
ایران ناسیونال |
پیکان (هیلمن)، هیلمن، وانت |
ایران خودرو |
احمد خیامی، محمود خیامی |
|
از 1346 تا 1353 |
آمریکن موتورز |
آریا، شاهین ، (رامبلر) |
پارس خودرو |
جعفر اخوان |
|
از 1347 تا 1359 |
سایپاک |
ژیان (سیتروئن)، ماهاری |
سایپا |
آلفرد آیسه |
|
از 1348 تا 1369 |
زامیاد |
زامیاد (نیسان 2000) |
سایپا دیزل |
مرتضی رستگار جواهری و رضا رستگار جواهری |
|
از 1348 تا امروز |
زامیاد |
کامیون های ولوو |
سایپا دیزل |
مرتضی رستگار جواهری و رضا رستگار جواهری |
|
از 1348 تا 1376 |
ایران کاوه |
ماک |
سایپا دیزل |
اصغر قندچی میرداماد |
|
از 1348 تا ؟؟؟؟ |
لیلاند موتور ایران |
کامیون های لیلاند، اتوبوس های دوطبقه |
شهاب خودرو |
علی نقی اسدی و ابوالقاسم روح الامین |
|
از 1350 تا 1366 |
شرکت اتومبیل مزدا |
مزدا 1000 |
گروه بهمن |
؟ |
|
از 1353 تا 1355 |
جنرال موتور ایران |
شورلت 2500، 2800، رویال (اوپل کومودور) |
پارس خودرو |
جعفر اخوان |
|
از 1355 تا 1372 |
سایپاک |
رنو 5 |
سایپا |
آلفرد آیسه |
|
از 1355 تا 1367 |
جنرال موتور ایران |
شورلت نووا، بیوک اسکایلارک، کادیلاک سویل |
پارس خودرو |
جعفر اخوان |
|
History of Car Manufacturing in pre-revolution Iran |
||||
|
PROD.YEAR |
COMPANY |
MODELS PRODUCED |
TODAY’S NAME |
FOUNDER |
|
since 1958 untill Now |
Pars Lux | Magirus Deutz bus | Runiran | Reza TehraniAsghar Tehrani |
|
since 1959 untill 1965 |
JEEP | Shahbaz (Willys), Simorgh (Gladiator), Ahoo (Wagoneer) | Pars Khodro | Jafar Akhavan |
|
since 1959 untill Now |
Benz Khavar | 911, 1921 ,2426 Trucks, O302. O303 Buses,mini-buses | Iran Khodro Diesel | Fereydoon Soodavar |
|
since 1960 untill ? |
SAIKA Industrial Company | Fiat 1100 | N/A | Hasan KashanchiAli Kashanchi |
|
since 1962 until 1981 |
Morattab Khodro | Landrover | Morattab Khodro | ? |
|
since 1967 until Now |
Iran National | Peykan (Hillman), Hillman, Vanet | Iran Khodro | Ahmad KhayamiMahmoud Khayami |
|
since 1967 until 1974 |
American Motors | Arya, Shahin,(Rambler) | Pars Khodro | Jafar Akhavan |
|
since 1968 until 1980 |
SAIPAC | Zhiane (Citroen), Mahari | SAIPA | Alfred Ayse |
|
since 1969 until 1990 |
ZAMYAD | ZAMYAD (NISSAN 2000 ) | SAIPA Diesel | Morteza Rastegar JavaheriReza Rastegar Esfahani |
|
since 1969 until Now |
ZAMYAD | Volvo Trucks | SAIPA Diesel | Morteza Rastegar JavaheriReza Rastegar Esfahani |
|
since 1969 until 1997 |
Iran Kaveh | Mack | SAIPA Diesel | Asghar Ghandchi Mirdamad |
|
since 1969 until Now |
Leyland Motor Iran | Leyland Trucks, double deck buses | Shahab Khodro | Ali Naghi AsadiAbolghasem Rouholamin |
|
since 1971 until 1987 |
Mazda Automobile Co | Mazda 1000 | Bahman Group | ??? |
|
since 1974 until 1976 |
Genaral Motors Iran | Chevrolet 2500, 2800, Royale (Opel Commodore) | Pars Khodro | Jafar Akhavan |
|
since 1976 until 1993 |
SAIPAC | Renault 5 | SAIPA | Alfred Ayse |
|
since 1976 until 1988 |
General Motors Iran | Chevy Nova, Buick Skylark, Cadillac Seville | Pars Khodro | Jafar Akhavan |
منبع : farhadkashani.com
چی بودیم و چی شدیم””’حیف!
واسه کسی که کل سال اول ابتدایی رو صبح با ژیان مدرسه رفته
و کلی خاطره با اون وانت مزدا های قدیمی مخصوصا گوجه ایش داره
خیلی پست بی نظیری بود
دم گرد آورده هاش گرم مخصوصا بابت اطلاعات
واقعا برای صنعت خودرو بعد از انقلاب باید تاسف خوردو بهترین گزینه از نظر انتومی ایرانیان به این معنا که ادم چاق لاغر قدکوتاه بلند قد در ان راحت بودنند پیکان بود ولی متاسفانه همین پیکان هم با ندانم کاریها خراب کردنند
با سلام و تشکر از مقاله آموزنده شما ٬ موسس شرکت ایران وانت (بهمن فعلی ) آقای فریدون سرباز بودند .
یا سلام من چند وقت بود دنبال اسم اصلی اتوبوس ماگیروس بودم ( که به اشتباه به ما گفته بودن ماکروس)
خیلی ممنون
باسلام خدمت دوستان عزیز لطفا جهت اطلاعات بیشتر با اقای حسن قندچی بنیان گذار ایران کاوه که در قید حیات هستن رجوع کنید