بازتاب جهانی تعلیق پژو و ماندن رنو در ایران
بیش از دو هفته از صدور بیانیه رسمی شرکت پژو مبنی‌بر تعلیق فعالیت‌هایش در شرکت‌های سرمایه‌گذاری مشترک در ایران می‌گذرد. در این مدت تاثیرات احتمالی تصمیم پژو بر سرنوشت این خودروساز و نیز چشم‌انداز صنعت خودروی ایران پس از توقف فعالیت پژو موضوع تحلیل‌های رسانه‌ای متفاوتی در سراسر جهان بوده است. اغلب رسانه‌ها این «تعلیق» را به «خروج» تعبیر کرده‌اند.
رسانه‌های اروپایی و آمریکایی به این نکته توجه دارند که منافع گروه خودروسازی پژو سیتروئن، دومین خودروساز بزرگ اروپا و مالک پژو، سبب‌ساز این تصمیم بوده است. از سوی دیگر اما دیگر شرکت فرانسوی حاضر در ایران یعنی رنو برخلاف هموطن خود طی بیانیه‌ای که مدیراجرایی این شرکت اعلام کرد ظاهرا به این سادگی حاضر به ترک ایران نیست؛ به‌طوری‌که این شرکت اعلام کرد حتی اگر مجبور به محدود کردن فعالیت‌هایش در ایران شود، گزینه خروج را مدنظر قرار نخواهد داد تا در پایان دوره تحریم، موقعیت بهتری در بازار ایران داشته باشد.
پیش از این پژو نیز یک‌بار غرامت خروج از ایران و فسخ یکجانبه قراردادهای همکاری را پرداخته است. گرچه اطلاعات موثقی از مفاد قرارداد پژو و شرایط تعلیق مندرج در آن افشا نشده است، اما تجربه اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا در سال ۲۰۱۲ سبب شد هم طرف ایرانی و هم طرف فرانسوی در قراردادهای جدید احتمال اعمال مجدد این تحریم‌ها و شرایط فسخ قرارداد را در نظر بگیرند به‌طوری که منافع طرفین در چنین شرایطی حفظ شود.
همکاری گروه خودروسازی پژو-سیتروئن، مالک شرکت پژو با جنرال‌موتورز آمریکا در اوپل و وکسهال موجب شد این خودروساز یکی از بزرگترین بازارهای خارجی خود را از دست بدهد. بدین ترتیب پژو از طریق مقامات فرانسوی خواستار دریافت مصونیت در برابر تحریم‌های آمریکا شده است، اما به گفته شرکت‌های فرانسوی در شرایط کنونی احتمال اعطای مصونیت بسیار ناچیز است. پژو ادعا کرده است این تصمیم تاثیری بر روند عادی کسب‌و‌کار و برنامه‌های توسعه این شرکت نخواهد داشت؛ چراکه تنها یک درصد از درآمد این شرکت از محل فعالیت‌هایش در ایران تامین می‌شد، اما رئیس اتحادیه کارفرمایان فرانسوی در مصاحبه‌ای گفت: «پژو در معرض ضرری هنگفت قرار گرفته است.» این در شرایطی است که شرکت رنو، رقیب دیرینه پژو اعلام کرده است که فعالیت‌هایش در ایران ادامه خواهد یافت.
رهاورد تعلیق یا ادامه کار برای فرانسوی‌ها
موسسه اعتبارسنجی اقتصادی «مودیز» هفته گذشته اعلام کرد تحریم‌های آتی آمریکا گرچه ممکن است برخی شرکت‌های حوزه خاورمیانه، اروپا و آفریقا را با مشکلاتی در زمینه سهولت کسب‌و‌کار مواجه سازد یا دسترسی به جریان نقدینگی شرکت‌های اقماری را دشوار کند، اما تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر روند فعالیت این شرکت‌ها نخواهد گذاشت. به تعبیر مودیز تنها منبع ریسک این شرکت‌ها «سازگاری با تحریم‌های جدید ایران است. این شرکت‌ها پیش‌تر از ریسک‌های مترتب بر همکاری با ایران آگاه بودند و جریمه‌های احتمالی نقض تحریم‌ها نیز به‌طور گسترده اطلاع‌رسانی شده بود. نظر به عواقب نقض تحریم، سازگاری با این قواعد مزایای قابل‌توجهی برای این شرکت‌ها دربر خواهد داشت.»
مودیز با اشاره به بیانیه تعلیق فعالیت پژو در قالب سرمایه‌گذاری‌های مشترک در ایران، این تصمیم را در جهت پیشگیری از تحریم‌هایی نامید که موجب محدودیت یا حذف دسترسی این شرکت‌ها به سامانه «شفاف‌سازی دلار» خواهد شد. هزینه چنین محدودیتی برای شرکت‌های خارجی بسیار بیش از درآمدی است که می‌توانستند از حضور در بازار ایران کسب کنند. از سوی دیگر شرکت‌هایی که امیدوارند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، در شرایط کنونی فرصتی کم‌نظیر خواهند داشت، افزایش قیمت ارز در ایران افزایش یافته است و به‌تبع آن برخی هزینه‌های خودروسازان خارجی در ایران کاهش می‌یابد. این در حالی است که خودروسازان در فرانسه، انگلستان، کره‌جنوبی، فرانسه و اسپانیا درگیر مذاکره با اتحادیه‌های کارگری برای افزایش دستمزدها هستند.
چشم‌انداز خودروسازی ایران
خودروسازی ایران در آستانه فصلی تازه است. نشریه فوربس پیش از اعلام تعلیق فعالیت‌های پژو در مقاله‌ای این فصل تازه را فرصتی برای رشد برندهای داخلی و خودروسازان چینی دانست. ایران براساس داده‌های سازمان جهانی تولیدکنندگان خودرو دوازدهمین کشور از حیث تولید خودرو در جهان است.در طول سال گذشته میلادی بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو از خطوط مونتاژ در ایران خارج شدند.
بدین ترتیب ایران از نظر حجم تولید خودرو بالاتر از کشورهایی نظیر ترکیه و روسیه قرار گرفت. از سوی دیگر بازار خودروی ایران هم به سرعت در حال رشد است. نرخ رشد بازار در سال ۲۰۱۷ حدود ۱۸ درصد ارزیابی شده است. هم‌اکنون ایران دهمین بازار بزرگ خودرو جهان به‌شمار می‌رود. فوربس ادعا می‌کند خودروسازان ایرانی پیش از این هم توانسته‌اند با وجود محدودیت‌ها و تحریم‌ها به فعالیت‌های خود ادامه دهند و اکنون نیز این شرکت‌ها خواهند توانست روند فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرند.
از سوی دیگر غیاب رقبای خارجی فرصتی کم‌نظیر در اختیار خودروسازان خرده‌پای داخلی خواهد گذاشت تا سهمی از بازار ایران کسب کنند. برخی شرکت‌های ایرانی در تکاپوی امکان‌سنجی احداث کارخانه‌های خودروسازی هستند. این شرکت‌ها نگاهی بلندمدت به بازار دارند و می‌کوشند با کسب جایگاهی مناسب در بازار ایران، پس از پایان تحریم‌ها هم به‌عنوان شرکای بالقوه برای خودروسازان خارجی جذابیت داشته باشند. البته پایان این تحریم‌ها پیش از خروج ترامپ از کاخ سفید بسیار بعید به نظر می‌رسد. «برخی خودروسازان ایرانی اقدام به احداث کارخانه‌های خودروسازی خواهند کرد و به تولید محدود دو یا سه مدل خواهند پرداخت تا در زمان لغو تحریم‌ها ظرفیت کافی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی موجود باشد.» البته فوربس این احتمال را نیز طرح می‌کند که در طول این مدت ممکن است تعاملات تازه آرایش بازار خودروی ایران را دگرگون سازد و مسیر بازگشت پژو همچون سال ۲۰۱۶ هموار باقی نماند.
