برنامه‌های «ایپکو» برای تولید موتورهای کم‌ مصرف در زمان تحریم

شرایط صنعت خودروی کشور در دوره گذشته تحریم‌ها به‌گونه‌ای بود که خودروسازان ناچار به تولید خودروهایی شدند که تقاضا برای آنها در بازار وجود داشت، در‌حالی‌که خودروساز اصلی بدون درنظر گرفتن تعهدات خود، ناگهان کشور را ترک کرده بود. در این زمان برنامه‌ریزی‌های مرکز تحقیقات و طراحی موتور ایران‌خودرو (ایپکو) تاثیر قابل‌توجهی در این فرایند داشت.

پس‌از برجام نیز این بخش با امضای قرارداد تولید و طراحی خودروی سه‌سیلندر و تفاهم‌نامه‌های دیگری در این زمینه با شرکت‌های اروپایی، سعی در ارتقای سطح دانش فنی دارد این روزها که بار دیگر بحث بازگشت تحریم‌های اقتصادی علیه کشور مطرح است و خودروسازان فرانسوی در‌حال تعلیق سرمایه‌گذاری خود هستند، نقش و برنامه این مرکز برای جلوگیری از توقف چرخ تولید صنعت خودرو پررنگ می‌شود. بر این اساس در بخش نخست این گفت‌وگو، علی مشیری‌موحد، رئیس سامانه و روش‌ها و مجید کرباس‌فروش‌ها، معاونت تحقیقات‌و‌توسعه شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه «دنیای خودرو» توضیحاتی دادند.

با توجه به اینکه به نظر می‌رسد بار دیگر در شرایط تحریم اقتصادی قرار گرفته‌ایم، نیاز به برنامه‌ریزی مناسب برای عبور از این شرایط احساس می‌شود. دراین زمینه برنامه‌ریزی و اقدامات آتی مرکز تحقیقات موتور ایران‌خودرو چگونه خواهد بود؟

مشیری: ایران‌خودرو از سال‌های ۹۱ و ۹۲ تجربه مواجهه با تحریم‌ها را دارد. ما معتقدیم اتفاقا قرارگرفتن در شرایط تحریم‌های اقتصادی، باعث می‌شود رویکرد خودروسازی به سمت تولید ملی برود و بحث تولید خودرو به شکل سی‌کی‌دی تا حد زیادی در حاشیه قرار گیرد.
درواقع باتوجه به فعالیت گذشته ایپکو در حوزه خودکفایی، داخلی‌سازی، طراحی داخل و… برای ایران‌خودرو شرکت قابل‌اطمینانی است و دیگر اینکه قراردادهایی برای پروژه‌های تولید خودروی سه سیلندر و طراحی پلت فرم بسته شده‌اند.قرارداد پروژه خودروی سه‌سیلندر با شرکت ماهله آلمان بسته شده و درحال پیشرفت است و هنوز این شرکت اروپایی برای ادامه همکاری اعلام مشکل نکرده است.

کرباس‌فروش‌ها: در دوره گذشته تحریم‌ها، یکی از موتورهایی که کمترین اثرپذیری را از تحریم‌ها داشت، همین موتور ملی بود. وقتی تولید خودرو با همه موتورها با مشکل مواجه شده بود، موتور EF7 کمترین مشکل را داشت و تولید آن ادامه یافت. همان زمان ارزش داخلی‌سازی به‌خوبی مشخص شد.

در این زمینه پیش‌از این با شرکت FVV آلمان همکاری داشتید، چرا الان این همکاری با شرکت ماهله شکل گرفته است؟
مشیری: اینها به سیاست‌گذاری ایران‌خودرو ارتباط دارد.

کرباس‌فروش‌ها: ماهله تقریبا به همان اندازه اف‌ای‌وی قوی است و این شرکت فعالیت گسترده‌ای دارد. از ساخت قطعات گرفته تا طراحی موتور، ازجمله فعالیت‌های شرکت ماهله به شمار می‌روند و در این راستا یک شرکت طراح موتور را خریداری کرده است و از تجربیات موجود در این زمینه بهره می‌برد.

آنچه از ظاهر فرایند جاری در خودروسازی مشخص می‌شود، این است ما دوره‌ای با تحریم‌های شدید مواجه بودیم، سپس به سال‌های پسابرجام رسیدیم که امکان ارتباط با خارجی‌ها فراهم بود و حالا بار دیگر با تحریم‌های اقتصادی مواجه می‌شویم. چرا در روزهایی‌که شرایط انتقال تکنولوژی و دانش روز وجود دارد، این اتفاق به‌درستی نمی‌افتد و در ظاهر همه‌چیز در حد اضافه شدن چند محصول جدید به بازار خودرو خاتمه می‌یابد؟

کرباس‌فروش‌ها: رفتار طبیعی یک کشور، تعامل مداوم و همیشگی با سایر کشورهاست. نمی‌توان گفت یک کشور مثلا چهار سال با دنیا در ارتباط باشد و بعد از آن بتواند در شرایط قطع رابطه، بدون نیاز به این کشورها فعالیت خود را ادامه دهد. چراکه همه قابلیت‌ها یک‌جا جمع نمی‌شوند. به این ترتیب باید گفت تعامل با دنیا حق طبیعی یک کشور بوده و اعمال تحریم علیه کشورها بسیار ظالمانه است.
بنابراین نمی‌توان در دوره‌ای کوتاه همه قابلیت‌ها را از دنیا جذب کرد تا در دوران تحریم بدون نیاز به دنیا کار را ادامه داد.

با این حال شرایط کشور ما اینگونه است و با‌توجه به جریان‌های موجود در دنیا، اعمال دوباره تحریم‌ها نیز قابل پیش‌بینی بود. اما چرا برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه انجام نشد تا در چنین موقعیتی، میزان آسیب وارده به حداقل برسد؟

کرباس‌فروش‌ها: من این موضوع را با یک مثال توضیح می‌دهم. اعتقاد ما این بود توان تولید موتور سه‌استوانه یا همان موتور سه‌سیلندر را داریم و می‌توانیم مدیریت طراحی آن را طبق عرف دنیا، انجام دهیم. اینها مصادف شد با دوره امضای توافق برجام و تلاش بر این بود روابط را با دنیا متناسب کنیم. اما واقعیت این است چنین اتفاقی به‌طورکامل نیفتاد. از سوی‌دیگر باتوجه به اینکه مشخص نبود این توافق چقدر طول بکشد، اکثر شرکت‌ها با احتیاط با ما همکاری می‌کردند. به همین دلیل تلاش بر این بود از فرصتی که به آن اشاره کردید، به‌بهترین شکل استفاده شود اما طبیعتا صددرصد تعامل از سوی ما انجام نمی‌شد و طرف مقابل همکاری لازم
را نداشت.

مشیری: بعد از به نتیجه رسیدن توافق برجام، مردادماه قرار شد ایپکو با ماهله آلمان قرارداد امضا کند، حدود شهریورماه همان سال ایران‌خودرو و پژو ایکاپ را ایجاد کردند تا ۲۰۰۸ و ۳۰۱ را در کشور تولید کنند. اما با پشت سر گذاشتن شرایط ابتدایی توافق برجام و روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا، موضوعات تازه‌ای پیش آمد و امروز به بحث بازگشت تحریم‌ها برگشته‌ایم که البته در این شرایط، تجربه گذشته به ما کمک خواهد کرد.

اگرچه همان‌طور که اشاره شد، قطعا تحریم‌ها تاثیراتی در این صنعت خواهد داشت. خصوصا در بخش قطعه‌سازی تاثیر خواهد گذاشت.
چه‌بسا در دوره قبل تحریم‌ها، تولید EF7 بیشترین ضربه را از بخش قطعه‌سازی خورد و مشکلاتی در زمینه تولید واشر سرسیلندر پیش آمد که باعث شدند تصویر این مدل در بازار کمی مخدوش شود. اگر نه تا پیش از آن، EF7 از استقبال خوبی برخوردار بود و با کیفیت خوب و خدمات پس‌از‌فروش بسیار مناسب در بازار عرضه می‌شد. البته امروز حتی قطعه‌سازان نیز از آن تجربه برخوردارند و حتی با ایجاد جوینت‌ونچرها و ارتقای سطح تکنولوژی تولید و توسعه طراحی قطعات، شاید زنجیره تامین نیز با مشکل مواجه نشود.

موتور دیزل

در‌حا‌ل‌حاضر موتور دیزل ما (EFD) نیز آماده است. اگر قطعه‌سازان و خطوط تولید آماده باشند، می‌توانند به تولید انبوه برسند. چراکه الان حدود ۵۰دستگاه از این مدل تولید شده و فرایند تست را طی می‌کنند. همچنین مساله سوخت و ایجاد جایگاه سوخت هم تقریبا موانع برطرف شده و همه‌چیز آماده است.
سال‌های ۹۱ و ۹۲ یکی از بحران‌هایی که ایجاد شد، در مورد تامین ECU بود. در این زمینه یک تیم تشکیل شد و هر هفته جلساتی برای حل این بحران برگزار می‌شد که درنهایت شرکت کروز این قطعه را از کشورکره‌جنوبی وارد کرد و به صورت فاز‌به‌فاز طی شش ماه موتور جمع شد.