تاریخچه تاکسی در ایران+گالری

بنیان گذار تاکسیرانی یک بانوست

درمیان هزاران هزار نفری که هر روز در کلان شهر تهران از تاکسی ها پیاده و سوار می شوند شاید کسی را گمان آن نرود که بنیان گذار سیستم تاکسی رانی در پایتخت یک زن باشد. زنی که به لیاقت و کاردانی درتاریخ مشهوراست واوکسی نیست جزاشرف الملوک ملقب به فخرالدوله دخترمظفرالدین شاه قاجار. اشرف الملوک که در سال ۱۲۶۱ از مادری به نام سرورالسلطنه (دختر فیروز میرزا نصرت الدوله فرمان فرما) متولد شد ابتدا نامزد پسرخاله ی خود یعنی محمد مصدق بود، اما مظفرالدین شاه از حاج میرزا علی خان امین الدوله صدر اعظم خواست که پسرش را وادارد دختر شیخ محسن خان معین الملک (مشیرالدوله) را طلاق دهد و با نهمین دخترش اشرف الملوک (فخرالدوله) ازدواج کند. سالها گذشت و فخرالدوله با بهره گیری از ارثیه و مدیریت خود به یکی از ثروتمندان ایران تبدیل شد.

فخرالدوله که علاوه بر برقرار کردن سیستم تاکسی رانی در تهران، احداث مسجد فخرالدوله و چند بنای دیگر از یادگار های اوست خیلی زود توانست، لیاقت و کاردانی خود را بروز دهد و تاریخ از او به عنوان یک زن خلاق، اجتماعی، مدیر و مدبر یاد کرده اند. گفته می شود فخرالدوله از ثروت خود در امور خیریه هم فروگذاری نکرد و از جمله کارهای مهمش تأسیس آسایشگاه سالمندان در املاک موروثی اش واقع در کهریزک است که امروزه جزو عظیم ترین مؤسسات یاری رسانی به مصدومان، از کارافتادگان و سالمندان به شمار می رود.

شبهه در شناسایی نخستین واردکننده تاکسی

اگرچه برخی منابع تاریخی متذکر شده اند که فخرالدوله اولین فرد واردکننده ی تاکسی به تهران نبوده است و این اقدام را به علی امینی فرزند پسرش نسبت داده اند اما در کتاب «اولین زنان» نوشته ی عذرا دژم هم به این کار وی اشاره شده است و در برخی منابع دیگر آمده است که او به پسرهایی که می خواستند متأهل شوند یک تاکسی برای امرار معاش هدیه می داده است.

 دهها سال پیش هنگامی که زندگی شهرنشینی با سرعت در حال گسترش و فقدان نظام حمل و نقل درون شهری از نیروی پیش رونده مدنیت می کاست،کالسکه ها تنها تکیه گاه مردم برای جابجایی در سطح شهرهای نه چندان بزرگ بودند. ضرباهنگ کُند این وسیله نقلیه با سرعت حرکت قطار تمدن، همخوانی نداشت و در این هنگام مخترعان در آزمونی نو قرارگرفتند. پدیده ای که بتواند مردم بیشتری را در زمانی کمتر جابجا کند. این گونه بود که موتورهای بنزینی درون سوز و به دنبالش ” اتومبیل” متولد شد.

اين‌ مَركب‌ در ابتداي‌ سال‌هاي‌ ساخت،‌ تنها وسيله‌اي‌ تجملي‌ و براي‌گردش‌هاي‌ آخر هفته‌ ثروتمندان‌ به‌ كار مي‌رفت ‌و تعدادش‌ انگشت‌ شمار بود. مردم‌ کم کم به‌ اين‌ وسيله‌ دل‌ بسته و رفته ‌رفته‌ اتومبيل‌ بخشي‌ از زندگي‌ روزمره ‌اجتماعي‌ و اقتصادي‌ شد.

روزي از روزها (سال 1306) خودرویی ساخت آمريكا به نام ” Bed Ford ” یا اصطلاحاً “ب د فورد” به عنوان اتومبیل کرایه ای که شهروندان تهرانی را از نقطه ای به نقطه ای دیگر جابجا می نمود آغاز به کار کرد. بعدها به این خودروی کرایه نام  تاکسی که واژه ای فرانسوی است نهاده شد.

پس از آن اتومبيل‌هایي نظیر: پاودا، وُلگا، واکسهال، آستين، اوشکودا، شورولت، مسکوویچ، هیلمن، موریس، وانگارد، دکاوه، بنز، فیات، سیتروئن و … وارد بازار حمل و نقل مسافر شهري گردیدند.

چگونگی شکل گیری سازمانی به نام تاکسیرانی

رشد سريع شهر و افزايش ناگهاني تعداد اتومبيل‌ها، كنترل خيابانها را مشكل كرد و براي شهرداري و نظميه كاملا مشخص بود كه هدايت اتومبيل‌ها جهت رفت وآمد در شهر را بايد به مأموران خاصي بسپارد.

این ناوگان، بعد از پشت سر نهادن دورانی سخت، پر مخاطره و غیر متمرکز، پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، در تاریخ 28/3/1359 با هدف تمرکز، کنترل و نظارت بر حُسن اجرای خدمت رسانی، طی لایحه ای سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران، تحت پوشش شهرداری تهران با تصویب شورای انقلاب شروع به فعالیت کرد.

آئین نامه اجرایی قانون مذکور در تاریخ 10/8/1374 توسط هیئت وزیران تهیه و پس از تصویب به وزارت کشور ابلاغ شد تا اداره امور تاکسیرانی در شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت را به سازمانهای مستقلی به نام سازمان تاکسیرانی محول کند.

بنابراین تمامی امور مربوط به تاکسیرانی از قبیل: صدور پروانه کار با تاکسی، پیشنهاد نرخ کرایه به شورای اسلامی شهر، نظارت بر اجرای کرایه های مصوب، رسیدگی به امور رانندگان، تشویق رانندگان امین و وظیفه شناس و برخورد با رانندگان متخلف و …. به سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران واگذار شد.

مدیران عامل از ابتدا تا امروز

اینگونه بود که سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران به عنوان تنها متولی امور تاکسیرانان، با مدیرعاملی عباس کریمی آغاز به کار و پس از آن حسین حاجی عبدالوهاب(بنکدار)، محمدرضا قاضی حسام، داوود تاجران، رضا پسندیده، سیدجمال هاشمی عربی، امیرمحمود دهلوی، حسین تیموری کرمانی، پیمان سنندجی، محمد احمدی بافنده و هم اکنون نیز میثم مظفر به عنوان مدیرعامل در خدمت رانندگان تاکسی است.

سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران در بزرگراه محمد علی جناح، بعد از خیابان شهید گلاب، نرسیده به فلکه دوم صادقیه، کوچه پرویز،  پلاک 147 بنا گردیده و دارای معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری،  معاونت نظارت و امور مناطق، معاونت فنی و بهره برداری، معاونت مالی اداری و معاونت فرهنگی آموزشی می باشد و با بیش از 350 نفر به رانندگان شهر تهران خدمت رسانی می کند.

در حال حاضر ناوگان تاكسيراني شهر تهران با بیش از 100 هزار تاکسیران و 80 هزار تاکسی حدود 22 درصد از سفرهاي حمل و نقل درون شهري را در 22 منطقه تاكسيراني انجام مي دهد كه با توجه به امكانات موجود رقم قابل توجهی است.