جعبه انتقال یا جعبه‌دنده کمکی چیست و چگونه کار می‌کند؟

به گزارش دنده6 : یک خودرو از هزاران قطعه متنوع تشکیل می‌شود. از پیچ‌های کوچک گرفته تا قطعات بزرگ‌تری همچون بلوک پیشرانه گردهم جمع می‌شوند تا وسیله نقلیه را تشکیل دهند. خرابی تنها یکی از این قطعات می‌تواند خودرو را از کار بیندازد. در این میان بخش‌هایی همچون موتور و گیربکس از صدها و هزاران قطعه ریز و درشت تشکیل می‌شوند و به همین خاطر خودروسازان باید تلاش‌های زیادی جهت هماهنگی تمامی قطعات با یکدیگر انجام دهند تا خللی در کارکرد وسیله نقلیه وارد نشود. یکی دیگر از مکانیسم‌های پیچیده و مهم موجود در خودروهای چهار چرخ محرک با نام جعبه انتقال یا جعبه‌دنده کمکی شناخته می‌شود.

جعبه انتقال یا جعبه‌دنده کمکی چیست؟

جعبه انتقال معمولاً در نزدیکی میانه خودرو نصب شده و بسته به درخواست و نیاز راننده، مسئول ارسال قدرت از شفت خروجی گیربکس به یک یا دو اکسل خودروست. جعبه انتقال‌های قدیمی‌تر در اکثر خودروها با استفاده از زنجیر یا دنده کار می‌کردند و کار کنترل آن‌ها با یک دسته‌دنده دیگر در کنسول خودرو انجام می‌شد اما اکثر جعبه انتقال‌های مدرن همچون نمونه نصب شده در فورد برانکو جدید به‌صورت الکترونیکی و با استفاده از دکمه‌ها کنترل می‌شوند و برخی خودروهای چهار چرخ محرک فول تایم از جمله بی ام و M3 xDrive دارای کنترل‌های مشابه برای ارسال قدرت به تنها یک اکسل هستند.

در تصویر پایین جعبه انتقال ۲۳۱ به چشم می‌خورد که از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۶ در خودروهای چهار چرخ محرک جیپ، شورولت و دوج نصب شده است. شفت سمت راست قدرت را مستقیماً از گیربکس به اکسل عقب می‌فرستد و زمانی که راننده حالت چهار چرخ محرک را از طریق دسته‌دنده درگیر کند دوشاخ تعویض زنجیر را جابجا می‌کند تا شفت خروجی جلو نیز جابجا شود. این شفت از طریق قطعه‌ای دیگر به شفت جلوی خودرو متصل است و باعث می‌شود هر چهار چرخ خودرو قدرت پیشرانه را دریافت کنند. دنده‌های سیاره‌ای سمت چپ تصویر نیز باعث کاهش سرعت در حالت دنده‌سنگین می‌شوند.

شل بودن زنجیر یا دنده‌های آسیب دیده در چرخ‌دنده‌های شفت می‌تواند از چرخش هر دو شفت در زمان درگیر شدن سیستم چهار چرخ محرک جلوگیری کند و مشکلات اتصال دنده یا دوشاخ نیز شاید مانع جعبه انتقال از تبدیل سیستم تک دیفرانسیل به چهار چرخ محرک و بازگشت به حالت قبلی شود. شایان‌ ذکر است جعبه انتقال یا جعبه‌دنده کمکی NP231 که در جیپ چروکی XJ مدل ۱۹۸۸ بکار رفته و از نوع زنجیری است جزو بهترین نسخه‌های این قطعه در محصولات جیپ به شمار می‌رود.

جعبه انتقال‌هایی که با دنده کار می‌کنند شبیه انواع زنجیری هستند اما دو شفت بجای زنجیر و چرخ‌دنده از طریق مجموعه‌ای از دنده‌ها به هم متصل هستند. جعبه انتقال‌های دنده‌ای مقاوم‌تر هستند اما صدای بیشتری تولید کرده و وزن بالاتری دارند و به همین خاطر کمتر مناسب استفاده در خودروهای سواری خواهند بود. همچنین هزینه تولید این جعبه‌دنده‌های کمکی نیز بالاتر از انواع زنجیری است. به عنوان مثال باید دانست جعبه انتقال دو سرعته اطلس بکار رفته در جیپ رانگلر TJ با گیربکس دستی و موتور ۶ سیلندر ۴ لیتری با قیمت ۲۵۰۰ دلار عرضه می‌شود درحالی‌که می‌توان جعبه انتقال ۲۳۱ چروکی یا رانگلر YJ را با قیمت ۱۱۵۰ دلار خریداری کرد.

جعبه انتقال‌های الکترونیکی نیز از موتوری استفاده می‌کنند که قدرت را بین شفت‌های خروجی توزیع کرده و در بین برخی طرفداران آفرود جزو مشکل‌سازترین جعبه انتقال‌های دارای دسته‌دنده هستند. پیچیدگی الکترونیکی این مجموعه‌ها باعث شده هزینه و قیمت بالاتری نسبت به انواع الکترونیکی داشته باشند؛ مثلاً برای تعویض جعبه انتقال تویوتا تاکوما ۲۰۲۳ باید حدود ۳ هزار دلار پرداخت کرد.