خرابی کوئل: علائم، دلایل و راه‌حل‌های کاربردی برای تعمیر
کوئل یا کویل Ignition coil که در برخی منابع با نام سیم پیچ احتراق هم شناخته می‌شود به‌طور ساده وظیفه تأمین انرژی الکتریکی یا همان برق برای جرقه‌زنی و احتراق بنزین و هوا را بر عهده دارد. بهتر است بدانید خودروهای درون‌سوز به منظور ایجاد انفجارهای کوچک داخل سیلندرها به اختلاف‌پتانسیل بین ۷ تا ۲۵ هزار ولت نیاز دارند اما همان‌طور که می‌دانید حداکثر اختلاف‌پتانسیل ایجاد شده توسط باتری خودروهای سواری حدود ۱۲ ولت است و هرچه عمر باتری بیشتر باشد میزان اختلاف‌پتانسیل آن نیز کمتر خواهد بود. به همین خاطر است که اختلاف‌پتانسیل باتری توانایی تأمین انرژی لازم برای جرقه‌زنی شمع را ندارد و اینجاست که کوئل به عنوان راه‌حلی کلیدی وارد میدان می‌شود.
کوئل به عنوان سیم پیچی عمل می‌کند که ولتاژ باتری را بسیار تقویت کرده تا شمع بتواند مخلوط سوخت و هوا را مشتعل سازد. به این ترتیب کوئل خودرو انرژی الکتریکی ولتاژ پایین باتری را دریافت کرده و با تقویت آن، شمع‌ها را قادر به جرقه‌زنی مخلوط بنزین و هوا می‌سازد. کوئل خودرو دارای بخش‌های اصلی سیم پیچ اولیه و ثانویه و همچنین هسته مرکزی است. البته در کوئل بخش‌های دیگری همچون بدنه اصلی، عایق سیم پیچ‌ها و پایه جرقه‌زنی نیز وجود دارد. احتمالاً می‌دانید که سیم پیچ‌ها معمولاً از جنس مس انتخاب می‌شوند.
علائم خرابی کوئل که باید جدی بگیرید
در صورتی که قطعه موردبحث خراب شود نشانه‌هایی وجود خواهد داشت که با ارزیابی آن‌ها می‌توانید به راه‌حل‌های بالقوه فکر کنید.
استارت نخوردن یا سخت روشن شدن خودرو
با اینکه دلایل استارت نخوردن خودرو متنوع است اما یکی از آن‌ها می‌تواند خرابی کوئل خودرو باشد. در صورتی که خودرو استارت نمی‌خورد و یا اینکه روشن شدن آن به سختی صورت می‌گیرد احتمالاً کوئل ولتاژ کافی برای جرقه‌زنی شمع‌ها را تأمین نمی‌کند و همین امر باعث می‌شود احتراق به خوبی صورت نگرفته و خودرو روشن نشود.
ریپ زدن و لرزش موتور
یکی دیگر از نشانه‌های رایج خرابی کوئل ماشین، ریپ زدن و لرزش موتور و حتی خاموش شدن ناگهانی آن است. در حالتی که قطعه موردبحث نتواند انرژی الکتریکی لازم برای جرقه‌زنی شمع‌ها را فراهم سازد احتراق مخلوط سوخت و هوا به‌طور کامل صورت نمی‌گیرد که نتیجه جرقه‌زنی ناقص در سیلندرها و احتراق ناقص خواهد بود. ریپ زدن و لرزش موتور هم در حالت درجا و هم در حین حرکت رخ می‌دهد و در این حالت باید به فکر تعمیر و یا تعویض کوئل باشید. البته ریپ زدن موتور نیز دلایل گوناگونی دارد که باید به آن‌ها نیز بپردازید.
افزایش مصرف سوخت
دلایل زیادی برای افزایش مصرف سوخت یک خودرو وجود دارد که یکی از آن‌ها خرابی کوئل است. در این حالت ECU سعی می‌کند اختلال در جرقه‌زنی را با افزایش ورود سوخت به سیلندرها جبران کند که نتیجه آن افزایش مصرف و آلایندگی و همچنین تحمیل هزینه‌های اضافی بر مالک خودرو خواهد بود.
صدای انفجار یا دود سیاه از اگزوز
در صورت خرابی کوئل صداهای بلند و انفجار مانند از اگزوز به گوش خواهد رسید و همچنین احتمال خروج دود سیاه از آن وجود دارد. در حالتی که کوئل خراب باشد، ولتاژ کافی به شمع‌ها نمی‌رسد و به همین خاطر احتراق به درستی صورت نمی‌گیرد و در نتیجه بخشی از سوخت تزریق شده به سیلندرها مشتعل نمی‌شود و به همین صورت راهی اگزوز می‌شود. در این زمان است که سوخت خام در حین خروج از اگزوز منفجر شده و صدای زیادی ایجاد می‌کند. چنین مشکلی در درازمدت باعث آسیب دیدن بخش‌هایی همچون کاتالیزور خواهد شد.
روشن شدن چراغ چک
چراغ چک در اکثر خودروهای مدرن وجود دارد و مشکل خاصی را به اطلاع راننده می‌رساند. در صورتی که چراغ چک خودرو به همراه برخی از علائم یاد شده در این مقاله پدیدار شود به احتمال زیاد کوئل خودرو ایراد دارد که با مراجعه به تکنسین متخصص و با استفاده از دستگاه دیاگ می‌توان کد خطای مربوط به کوئل را مشاهده کرد.
دلایل خرابی کوئل چیست؟
پس از آشنایی با نشانه‌های خرابی کوئل نوبت به بررسی دلایل وقوع ایراد در این قطعه مهم می‌رسد.
فرسودگی طبیعی
همانند هر قطعه دیگری در خودرو، کوئل نیز با گذشت زمان مستهلک شده و کارایی اولیه خود را از دست می‌دهد. این موضوع به ویژه در خودروهایی با سن و کارکرد بالا مشاهده می‌شود و بهتر است ضمن مراجعه به یک متخصص به فکر یک کوئل جدید باشید.
شمع‌های معیوب
در صورتی که شمع‌های خودرو فرسوده و یا خراب باشند کویل تحت‌فشار بیشتری قرار خواهد گرفت و با گذشت مدت‌زمانی مشخص خراب خواهد شد. دلیل این امر نیز مجبور شدن کوئل به ارسال ولتاژ بیشتر به شمع خراب است تا عمل جرقه‌زنی صورت گیرد. در این حالت فشار مضاعفی به کوئل وارد می‌شود که نتیجه آن داغ شدن سیم پیچ‌ها و خرابی قطعه خواهد بود.
مشکلات برقی
وجود مشکلات برقی در خودرو می‌تواند باعث نوسان برق ورودی به سیم پیچ‌های کوئل و آسیب دیدن آن‌ها شود. همچنین احتمال دارد در بخش داخلی کوئل اتصال کوتاه ایجاد شود و این قطعه مهم از کار بیفتد؛ بنابراین در صورتی که خودروی شما با مشکلات برقی دست به گریبان است حتماً در کوتاه‌ترین زمان ممکن به فکر رفع آن باشید.
استفاده از قطعات بی‌کیفیت
این موضوع تنها منحصر به کوئل نیست بلکه تمامی قطعات خودرو شامل آن می‌شوند. زمانی که کیفیت را فدای قیمت کنید نتیجه مثبتی نخواهد داشت. خرید قطعات ارزان و بی‌کیفیت می‌تواند به سایر اجزای خودرو نیز آسیب برساند و کوئل نیز از این قضیه مستثنا نیست. کوئل های بی‌کیفیت و متفرقه طول عمر کمی دارند و می‌توانند به سایر بخش‌های خودرو نیز آسیب بزنند.
نشت روغن یا رطوبت
نشتی روغن از سایر بخش‌های موتور و ریختن آن روی کوئل و همچنین نفوذ رطوبت به این قطعه می‌تواند عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهند.
چطور خرابی کوئل را عیب‌یابی کنیم؟
زمانی که مطمئن شدید مشکل خودروی شما از کوئل است نوبت به عیب‌یابی آن می‌رسد. برای عیب‌یابی این قطعه می‌بایست مراحل زیر را طی کنید.
تست چشمی
در اولین قدم بهتر است وضعیت ظاهری این قطعه را بررسی کنید. آیا روی بدنه آن ترک وجود دارد؟ آیا نشتی روغنی در اطراف کوئل دیده می‌شود؟ آیا حرارت زیاد منجر به سوختن این قطعه شده است؟ بررسی ظاهری کوئل می‌تواند ایده‌ای واضح و کاربردی از میزان آسیب وارده به آن ارائه کند. در صورتی که کوئل از نظر ظاهری مشکلی ندارد باید مراحل بعدی را طی کنید.
تست با مولتی متر
برای این کار باید کلید دستگاه مولتی متر را روی اهم‌متر قرار دهید و سپس سیم‌های قرمز و مشکی متصل به مولتی متر را به پایه‌های سیم پیچ اولیه و ثانویه کوئل وصل کنید تا بتوانید مقاومت اولیه و ثانویه این قطعه را اندازه نمایید. اگر مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده با میزان استاندارد کوئل اختلاف زیادی داشته باشد به این معنی است که کوئل خراب شده و باید تعویض شود. دقت داشته باشید که مقاومت سیم پیچ اولیه کوئل بین حدود ۰.۷ تا ۱.۵ اهم است درحالی‌که مقاومت سیم پیچ ثانویه بیشتر است ولی عدد دقیق آن بسته به شرکت سازنده متفاوت است.
استفاده از دیاگ
زمانی که چراغ چک خودرو روشن شده و سایر علائم نیز به احتمال خرابی کوئل خودرو اشاره دارند بهتر است با استفاده از دستگاه دیاگ نسبت به اطمینان از معیوب بودن این قطعه اقدام کنید. البته بهتر است این کار را به متخصصان بسپارید تا آن‌ها با بررسی کد خطای مربوط به کوئل بتوانند شما را بهتر راهنمایی کنند.
راه‌حل‌های تعمیر یا تعویض کوئل
بسته به شدت آسیبی که کوئل خودرو دیده است، امکان تعمیر آن وجود خواهد داشت. البته در اکثر موارد مجبور به تعویض کوئل می‌شوید اما برای تعمیر آن می‌توانید ادامه مقاله را دنبال کنید.
تعمیر کوئل نیم‌سوز
زمانی که کوئل به حالت نیم‌سوز درآمده و ولتاژ کافی را به شمع‌ها نمی‌رساند امکان تعویض برخی قطعات داخلی آن از جمله عایق وجود دارد. البته که این کار بهتر است توسط برق‌کار و باتری‌ساز صورت گیرد و در همان زمان نسبت به تمیز کردن بخش‌های داخلی کوئل نیز اقدام شود.
تعویض کوئل
در بیشتر موارد توصیه می‌شود کوئل خراب را با نمونه‌های جدید و باکیفیت تعویض نمایید. فرایند تعویض این قطعه خیلی دشوار نیست و با فراهم کردن ابزار مناسب و رعایت نکات ایمنی می‌توان آن را انجام داد. برای تعویض کوئل می‌بایست خودرو را محلی صاف و ایمن پارک کرده و اجازه دهید موتور خودرو کاملاً خنک شود. به منظور ایمنی بیشتر کابل منفی باتری را جدا کنید. خودروهای قدیمی معمولاً از یک کوئل استفاده کرده‌اند اما در خودروهای جدید و مدرن از کوئل های جداگانه برای هر سیلندر استفاده می‌شود. برای یافتن محل دقیق کوئل خودروی خود به دفترچه راهنمای آن مراجعه نمایید. به منظور جدا کردن کوئل خراب ابتدا سوکت برق متصل به آن را جدا نمایید. البته ممکن است در برخی خودروها برخی بست ها و قاب محافظ را نیز باز کنید تا بتوانید به کوئل برسید. پس از آن باید پیچ‌های کوئل را باز کرده و آن را به آرامی بیرون بکشید. کوئل جدید را در محل خود قرار داده و پیچ‌های آن را ببندید. سپس سوکت برق را وصل نموده و کابل منفی باتری را نیز متصل کنید و استارت بزنید. در صورتی که مشکلاتی همچون ریپ زدن و لرزش موتور وجود نداشته باشد کار خود را به درستی انجام داده‌اید.
مراجعه به مکانیک
اگر وقت و یا دانش کافی برای تعویض کوئل خودرو را ندارید بهتر است این کار را به یک متخصص بسپارید تا ضمن اطمینان از نصب صحیح کوئل جدید از آسیب دیدن سایر بخش‌ها جلوگیری شود.
خرابی کوئل در خودروهای پرطرفدار
پراید
خودروی پراید از کوئل دوبل استفاده کرده و دارای دو سیم پیچ است که به دور هسته مرکزی پیچیده شده‌اند. سیم پیچ ثانویه کوئل پراید دورهای بسیار بیشتری دارد و جریان وارد شده از باتری به سیم پیچ اولیه باعث ایجاد القای مغناطیسی در سیم پیچ ثانویه می‌شود تا ولتاژ بسیار بالای موردنیاز برای جرقه‌زنی شمع‌ها ایجاد شود. رایج‌ترین نشانه خرابی کوئل در پراید ریپ زدن در دورهای پایین است که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
پژو ۲۰۶
محصول پرطرفدار پژو در کشورمان از کوئل تک استفاده می‌کند و یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی کوئل آن خاموش شدن ناگهانی است که در صورت حرکت در جاده می‌تواند ریسک و خطر تصادف را در پی داشته باشد؛ بنابراین همواره می‌بایست نسبت به صحت عملکرد این قطعه توجه داشته باشید.
سمند و ۴۰۵
این دو خودرو از پلتفرم و قوای محرکه مشترکی استفاده کرده‌اند. کوئل دوبل سمند و ۴۰۵ معمولاً دوام بالایی دارد اما در صورت خرابی و نیم‌سوز شدن می‌تواند باعث لرزش قابل‌توجه موتور شود.
چطور از خرابی کوئل جلوگیری کنیم؟
با اینکه کوئل نیز عمر مشخصی دارد و با گذشت چندین سال ممکن است کارایی خود را از دست دهد اما رعایت برخی نکات می‌تواند طول عمر آن را بیشتر کند.
- چک کردن باتری و اتصالات باتری
باتری نقش مهمی در تأمین برق موردنیاز بخش‌های مختلف خودرو دارد و وجود هرگونه مشکل در آن باعث اختلال در عملکرد کوئل نیز خواهد شد. به همین خاطر توصیه می‌شود همواره نسبت به بررسی و اطمینان از صحت عملکرد باتری و اتصالات آن اقدام نمایید.
- استفاده از کوئل اصلی و باکیفیت
به هیچ عنوان نباید کیفیت را فدای قیمت کرد. این موضوع به ویژه در وسایل نقلیه اهمیت دارد چراکه هرگونه مصالحه در این زمینه می‌تواند ایمنی سرنشینان را زیر سؤال ببرد. انتخاب کوئل اصلی و باکیفیت علاوه بر اینکه باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود به حفظ عملکرد خودرو در هر شرایطی کمک می‌کند.
- اجتناب از استارت طولانی در سرما
استارت طولانی‌مدت و پشت سر هم به ویژه در فصل سرما علاوه بر اینکه باعث آسیب دیدن استارتر می‌شود، روی عملکرد کوئل نیز تأثیر منفی دارد و از طول عمر آن می‌کاهد؛ بنابراین توصیه می‌شود با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه همچون پارک خودرو در فضای بسته و گرم همچون پارکینگ، فرایند روشن شدن خودرو را بهتر و راحت‌تر انجام دهید.
هزینه تعمیر کوئل در سال ۱۴۰۴
با توجه به دشواری تعمیر کوئل نیم‌سوز، معمولاً بسیاری از تکنسین‌ها علاقه‌ای به تعمیر آن ندارند و در صورتی که این کار را انجام دهند هزینه نسبتاً بالایی را طلب می‌کنند. هزینه تعمیر کوئل بسته به مدل خودرو و تعداد کوئل های خراب متفاوت است و رقم دقیقی از طرف اتحادیه برای آن اعلام نشده است. البته برای عیب‌یابی با استفاده از دستگاه دیاگ باید تعرفه و هزینه حدود ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان باید پرداخت شود.
سؤالات متداول درباره خرابی کوئل
- چرا ماشین با کوئل خراب روشن نمی‌شود؟
کوئل خودرو وظیفه تقویت ولتاژ تولیدی باتری و ارسال آن به شمع‌ها را بر عهده دارد. زمانی که کوئل معیوب باشد ولتاژ کافی برای جرقه‌زنی شمع‌ها تأمین نمی‌شود و بنابراین خودرو استارت نمی‌خورد.
- چطور بفهمیم کوئل نیم‌سوز شده است؟
در ابتدا می‌بایست بررسی ظاهری کوئل را انجام دهید تا از نبود ترک روی بدنه، نشتی روغن و اثرات سوختگی مطمئن شوید. در مراحل بعد می‌توانید با مولتی متر و دستگاه دیاگ صحت عملکرد کوئل را بررسی کنید.
- هزینه تعویض کوئل پراید چقدر است؟
بسته به کاربراتوری یا انژکتوری بودن پراید و همچنین برند کوئل و شرکت سازنده، قیمت کوئل پراید بین ۶۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون تومان خواهد بود.
نتیجه‌گیری
کوئل یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم برقی خودروست که وظیفه تقویت ولتاژ تولیدی باتری و ارسال آن به شمع‌ها را بر عهده دارد. وجود هرگونه مشکل در کوئل می‌تواند مشکلات زیادی از جمله روشن نشدن خودرو، ریپ زدن، افزایش مصرف سوخت، صدای انفجار اگزوز و… را در پی داشته باشد. برای بررسی صحت عملکرد این قطعه روش‌هایی از جمله به‌کارگیری مولتی متر و همچنین بررسی کدهای خطا در دستگاه دیاگ وجود دارد. با توجه به وظیفه مهمی که کوئل بر عهده دارد، رفع مشکلات آن در سریع‌ترین زمان ممکن ضروری خواهد بود. اگر شما نیز تجربه‌ای درباره عملکرد کوئل خودروی خود دارید آن را با ما و دیگر کاربران پدال در میان بگذارید.
