سورن توربو در قیاس با سورن EF7

وقتی به سابقه صنعت خودرو ایران نگاه می کنیم، به این نکته می رسیم که سال ها بود ایرانیان به دنبال خودرو ملی می گشتند و در هر کمپانی خودروساز ایرانی، تعدادی مهندس روی این پروژه کار می کردند. گذشت تا اینکه ایران خودرو نام خود را به عنوان اولین خودروساز ملی در ایران ثبت کرد. از همان زمان انتقادها آغاز شد که بازنگری بر روی پلتفرم پژو ۴۰۵ را نمی توان دست آوردی در حد نام خودرو ملی دانست. با توجه به اینکه، مشخصات فنی سمند و پژو ۴۰۵ هم مشابهت دارند. برخی کارشناسان صنعت خودرو که در گذشته سِمَتی در آن داشتند، به این مسئله اشاره می کنند که طراحی پلتفرم برای خودرو ملی صرفه اقتصادی ندارد و سمند هم توقع ما را بر آورده نکرده است.
سال ۸۵ بود که ایران خودرو از نسل دیگر سمند، یعنی سورن رونمایی کرد. سورن حکم یک خودرو جدید را داشت، ولی تنها در طراحی چراغ ها و سپر با سمند متفاوت بود و نمی شد فرقی بین این دو خودرو گذاشت. بعدها قلم طراحان ایرانخودرو بیشتر چرخید و دستی هم به سر و گوش داخل سورن کشیدند که حداقل تفاوت اسمی بیشتر احساس شود. اوج خلاقیت خودروی ملی ایران، به دنا ختم می شود. خودرویی که در سال ۱۳۹۱ معرفی شد و دو سال بعد به بازار راه پیدا کرد. این بار تغییرات اساسی تر بود. ولی باز می دیدیم که پلتفرم، شیشه ها، دربها، سقف و ستون هم برای همان سمند دهه ۸۰ است و تغییر نکرده. با آمدن دنا دیدیم که بازار هیجان خاصی را از خود نشان داد و قیمت دنا را تا ۵۰ میلیون تومان هم بالا برد. این روزها دنا تا سقف ۴۵ میلیون تومان در بازار معامله می شود و خریداران آن، تعداد نمایندگی و کیفیت بیشتر دنا را برتری نسبت به خودروهای چینی هم قیمت می دانند.
در این مدت که طراحان ایران خودرو در حال تلاش برای بدنه بودند و سعی می کردند خودرویی قدیمی را جدید جلوه دهند، آن طرفتر واحد فنی در حال بررسی روی موتورهای جدید بود. منظور از موتورهای جدید در سال های اول، هر آنچه که پژو به ایران می فرستاد بود. ولی با گذشت چند سال، بالاخره EF7 که موتور ۱٫۷ لیتری و ۱۱۴ اسب بخاری بود معرفی شد و به عنوان موتوری با قابلیت پایه گاز سوز روی نمونه های مختلف سمند نصب شد. اوایل ایراداتی از این موتور گرفته می شد و خدمات نه چندان جالب در مقابل مهندسی به نسبت جدید خودرو باعث می شد که خیلی ها از خرید خودرویی با موتور EF7 دوری کنند. با گذشت مدت کوتاهی و رفع اکثر نواقص شاهد بودیم که بازار نسبت به این موتور کم مصرف واکنش خوب نشان داد و کم کم فروش سمندهای EF7 بهبود پیدا کرد.
یاد دارم که وقتی قرار بود دنا به بازار معرفی شود، اعلام شد با چند موتور مختلف به بازار عرضه می شود. یک موتور که همین EF7 فعلی است که روی خودرو نصب است. یک موتور هم ۱۹۰۲ سی سی حجم داشت که امروز روی پارس های ELX جدید نصب می شود.

موتور سوم هم با عنوان توربو یا پرخوران معرفی می شود. ولی هرگز این بحث ادامه پیدا نکرد که بالاخره این موتور توربو چه هست؟ روز شنبه، هفدهم بهمن ۱۳۹۴ بالاخره معلوم شد که منظور ایران خودرو از موتور توربو چه بوده است.

این موتور ۱٫۷ لیتر حجم دارد و بر مبنا EF7 طراحی شده است. با تغییراتی که هر شرکتی برای توربو کردن موتورهای خود استفاده می کند، مثل تغییر قطر قطعات داخلی، تغییر دریچه ها و دهنه های ورودی و خروجی، تغییر دبی و کانال کشی و… در موتور EF7 اتفاق افتاده و با نصب کیت توربو، قدرت این موتور در حالت استاندارد به ۱۵۵ اسب بخار و گشتاور ۲۱۵ نیوتون متری رسیده است. به گفته یکی از مهندسان ایران خودرو، توان تولید این موتور توربو تا ۱۷۵ اسب بخار هم است.

 

ولی بخاطر مسائل ایمنی و استهلاکی، سیستم توربو محدود شده است و تا دورهای قبل ۵۵۰۰rpm کار می کند. علاوه بر موتور سیستم گیربکس هم بازنگری شده و ضرایب دنده تا حدی ملموس تغییر کرده است. این تغییر ضرایب باعث شده تا در حین رانندگی، استفاده بهینه ای از سیستم توربو داشته باشید و لذت رانندی بیشتری را احساس کنید.
این موتور ۱۵۵ اسب بخاری روی سورن نصب می شود. خودرویی که سال ۱۳۸۵ رونمایی شده است، در سال ۱۳۹۴ با موتور جدیدی به بازار معرفی می شود. نمی دانیم چرا ایرانخودرو این تغییر را روی دنا اعمال نکرد که خودرویی به روزتر به حساب می آید! سورن توربو از نظر ظاهری تفاوتی با سورن های دیگر ندارد. تنها یک لوگو توربو است که روی گلگیر جلو سمت راننده نصب شده است.

شاید بهتر بود که ایران خودرو این دستاورد خود را با نماد بهتری در اولین محصول توربو خود نمایش می داد. شاید یک خط کشی ملایم یا تغییر در رنگ قطعاتی مثل جلو پنجره، آینه و یا نصب قطعه ای مثل رکاب اسپرت، باعث می شد تا این خودرو کمی جدید به نظر برسد و حداقل در خیابان تفاوت آن ها برای ماشین بازها در نگاه اول مشهود شود. البته اگر کاپوت را بالا بزنید، کاور توربو روی موتور را مشاهده می کنید.

دوهفته آزمایش سورن توربو
قبل از اینکه سورن توربو به طور رسمی معرفی شود، شرایطی فراهم شد که تستی از یکی از ۲۶۰ دستگاه تولید اولیه این خودرو را داشته باشیم. تست و آزمایشی که کوتاه نبود و دو هفته طول کشید. احتمالا این زمان برای بررسی یک خودرو در ایران کافی و معقول باشد و به توان به نکاتی در مورد خودرو رسید. اولین مسئله که واقعا در سورن توربو مورد بررسی ما دلچسب نبود، عدم تغییر در طراحی خودرو بود که هیچ تفاوتی را بین توربو و بقیه سورن ها پیدا نمی کردید. شاید اگر این مسئله با نکات فوق جلوه داده می شد، این خودرو در ظاهر جذاب تر دیده می شد.

وقتی پشت سورن توربو می نشینید و استارت می زنید، قرار نیست اتفاق خاصی بی افتند. زیرا در اصل یک موتور EF7 را روشن کرده اید. خودروی مورد بررسی ما هفت هزار کیلومتر راه رفته بود و همین مسئله نشان می داد که احتمالا در این دوره های تست مختلف آب بندی شده است.

وقتی دنده را در حالت یک قرار می دهید، به نرمی جا می رود و راحت می توانید حرکت کنید. ریگلاژ کلاچ تا حد قابل قبولی خوب انجام شده و زیاد خسته کننده نیست. وقتی به دور موتور ۱۶۰۰rpm می رسید، کمی احساس می شود که قرار است اتفاقی بیافتد و صدای سوت خفیفی شنیده می شود.

برای اینکه مطمئن شوید، پا را تا ته روی گاز می گذارید می بینید که این دور موتور ۲۰۰۰ تا ۲۳۰۰ است که سوت اصلی اوج فعالیت توربو را می زند و به طور ناگهانی قدرت خودرو افزایش پیدا می کند و به صندلی می چسباندتان.

این تغییر ناگهانی قدرت و اعمال بیش از حد گاز باعث می شود تا گشتاوری خروجی جدید فرمان را در بعضی مواقع بازی دهد که به احتیاط بیشتری در حین رانندگی اسپرت احتیاج دارید.

به لطف ضریب دنده های خوب که اصلاح شده است، موتور خودرو خوب خود را نشان می دهد و دنده ها راحت تر اعمال نیرو را به چرخ ها انجام می دهند. مسئله ی ناراحت کننده در این خودرو این است که بعد از دور موتور ۲۰۰۰، سرعت پیمایش عقربه دور سنج بالا می رود و تا به ۵۵۰۰ می رسد، توربو از مدار خارج شده و به مرز کات آف می رسید.

این مسئله باعث می شود که در حین شتابگیری کمی سرعت تعویض دنده را بالا ببرید و تازه در اوج لذت رانندگی با توربو، باید از اوج هیجان خود کم کنید و دوباره از اول تعویض دنده کنید.

با کمی رانندگی پر شتاب متوجه می شوید که کات آف در ۵۵۰۰ دور، بدون دلیل نیست. شرکت ایران خودرو تغییر مشهودی را بر روی جلوبندی و سیستم ترمز و پایداری خودرو انجام نداده است.

برای همین احتمال دارد با خودرویی که به راحتی ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت می رود، در سرعت ها و شتابگیری های بالا به مشکل بخورید. طبق اعلام شرکت شتاب صفر تا صد این خودرو در محدود ۱۰ ثانیه است.

در تست هایی که ما در تهران با بنزین سوپر انجام دادیم، با پنج سرنشین در هوای بارانی عدد ۱۰٫۷ ثانیه را ثبت کردیم که نمی توان آن را شتابگیری اصولی نامید. ولی در هوای صاف و زمین خشک و یک راننده با بنزین سوپر، این شتابگیری را در ۹ ثانیه می توان رکورد زد که واقعا عدد جذاب و خوبی به حساب می آید.
در هفته اول تست ها و رانندگی با سورن توربو، خودرو را در جاده های مختلف و شرایط متفاوت آب و هوایی و ترافیکی بررسی کردیم. در برخی جاده ها فشارهای نامتعارفی به خودرو آوردیم و گاهی در ترافیک هم فشارهای ناگهانی به سیستم توربو وارد می کردیم.

نکته جالب این بود که مصرف سوخت خودرو در این فشارهای غیر طبیعی، بعد از محاسبه ما ۱۰٫۵ لیتر به ازای هر صد کیلومتر بدست آمد. در تست های بعدی که فشار به خودرو را کاهش دادیم، شاهد بودیم که مصرف سوخت ترکیبی در محدوده ۷٫۱ تا ۷٫۵ لیتر متغیر است. با توجه به ارقام بدست آمده می توان پیش بینی کرد که این خودرو در شرایط رانندگی عادی مصرف سوخت معقولی دارد.

طبق اعلام شرکت ایران خودرو هم حدود ۱۳ در صد از میزان آلاینده های خروجی سورن کاهش پیدا کرده است. در بررسی های انجام شده طی ۱۵ روز، به این نتیجه تجربی رسیدیم که بنزین سوپر باعث عملکرد بهتر موتور می شود. هرچند که بنزین سوپر هم داستان دراز خود را دارد.

اگر تجربه ای از سورن EF7 با قدرت ۱۱۴ اسب بخار داشته باشید، نسخه توربو برایتان هیجان انگیز و چالاک به حساب می آید. این مسئله تا حد زیادی درست است. زیرا دیگر لازم نیست به خاطر هر سربالایی دنده معکوس بکشید و با ظرفیت تکمیل، در مقام راننده احساس تنبلی را در خودرو بکنید. ولی اگر تجربه ای از خودروهای مثل سورن و دنا نداشته باشید، شاید سورن توربو آنقدر احساس اسپرت بودن را به شما ندهد. زیرا در دور موتور زیر ۵۵۰۰rpm کات آف اتفاق می افتد که شاید از نظر ماشین بازها زود باشد.

ولی باید یادمان باشد که همین توربو باعث شده تا سورن توربو چالاک تر از محصولات دیگر ایران خودرو و شاید تولیدات داخلی باشد. در بررسی انجام شده، سورن توربو با اختلاف زیادی از نسخه ELX جلو می افتد و در بدو حرکت MG6 توربو ۱۶۰ اسب بخاری را پشت سر گذاشته و در سرعت های بین ۷۰ تا ۱۴۰ پا به پای ام جی ۶ حرکت می کند که با توجه به خودرویی تولید ملی قابل قبول است.
ایران خودرو تولید موتور توربو را امری افتخار آمیز می داند. زیرا تلاش مهندسانش است که به نتیجه رسیده و تا حد زیادی به دانش روز جهانی در خصوص موتورهایی با تنفس مصنوعی دست پیدا کرد که ما هم از همین جا تبریک می گوییم. ولی شاید جای سوال باشد که چرا این موتور روی دنا که محبوبتر است نصب نشد.

سورن خودرویی است با عمر حدودی ۱۰ سال که تازه به موتور توربو مجهز شده است. این در حالی است که تنها بخش دینامیک و فنی خودرو تقویت شده است و ارتقایی عامه پسند در سورن توربو اتفاق نیافتاده است.

مثلا خبری از صندلی برقی با حالت های بیشتر نیست یا سیستم پایداری الکتریکی و کیسه هوای هوای جانبی روی خودرو نصب نشده است. نکته عجیبتر این است که سورن توربو از داشبوردی بهره مند است که جدید نیست و از نظر طراحی و کارایی، داشبورد سورن ELX بهتر ظاهر شده است. به هر حال انتظار می رود که یک خودرو از همه جهت کامل به سبد محصولات ایران خودرو در بحث تولیدات ملی بپیوندد.

 

پاسخ مسئول پروژه موتور توربو، به نتیجه تست های اختصاصی
بعد از رونمایی از خط تولید سورن توربو، کیوان وزیری، قائم مقام معاون توسعه محصولات جدید ایران خودرو در جمع خبرنگاران حاضر شد و به عنوان مسئول پروژه موتور توربو شارژ به سوالاتی پاسخ داد. خبرنگار روزنامه دنیای خودرو با توجه به تست های انجام شده اختصاصی این نشریه از سورن توربو، به نکاتی در خصوص داشبورد قدیمی و سیستم ترمز نه چندان قوی اشاره کرد. وزیری در پاسخ به این نظرات و سوالات گفت: موتور توربو به تنهایی طراحی نشده است و در کنار آن مسئله های دینامیک سورن برای آن در نظر گرفته شده است.

وقتی می گوییم که دینامیک خودرو از موتور و گیربکس گرفته تا مسائل دیگر همسان سازی شده است، بدین منظور بوده که سیستم ترمز هم در این خودرو به نسبت لازم تقویت شده است. این خودرو در تست های معتبر قرار گرفته و از طرف ناظرین اروپایی نمره قبولی را اخذ کرده است. در مورد داشبورد هم باید گفت که تمام امکانات حتی سیستم تهویه اتوماتیک هم روی خودرو نصب است. امیدواریم در سال آینده سورن توربو را طرح داشبورد جدید تولید کنیم.
نکته جالب
با اینکه چند وقتی است از موتور توربو رونمایی شده است، ولی هنوز در مورد اطلاعات فنی این خودرو سوالاتی و ابهاماتی وجود دارد. زیرا قدرت خروجی این موتور ۱۵۰، ۱۵۵ و گاهی ۱۴۸ اسب بخار اعلام می شود که خود کمی جای سوال دارد.
گروه مستند اسب بخار و روزنامه دنیای خودرو
حسین دلاور- محمد مهدی تفضلی