مرگ 220 هزار ایرانی در تصادفات 10 سال اخیر

در کشورمان تصادف و مرگ ناشی از آن یکی از خبرهای روزمره است که اکثر افراد جامعه از آن صدمه مالی، جانی و روانی دیده اند. بنا به گزارش دنیای اقتصاد بر اساس آمار میزان کشته شدگان تصادفات ایران بیشتر از هر کشور دیگری در جهان است.

آمار کشته‌شدگان بر اثر تصادف، تلخ‌ترین خبری است که حتی در شادترین روزهای مردم ایران مهمان همیشگی آن‌هاست. آماری­ که هرچند در سالیان گذشته روند آن کاهش یافته، اما هم‌چنان دومین عامل مرگ­و­میر در کشور تلقی می‌شود. کافی است تعداد کشته شدگان بر اساس تصادفات را با تعداد کشته شدگان سایر حوادث مقایسه کرد، تا معلوم شود تنها جنگ و زلزله نیستند که جان هزاران تن را می‌گیرند.

به گزارش صدای اقتصاد، سازمان صلیب سرخ جهانی در گزارش سالانه خود اعلام کرده است در سال ۲۰۱۳ دست کم ۲۲ هزار نفر در اثر بلایای طبیعی در جهان کشته شده اند. تعداد کشته‌شدگان زلزله بم ۲۶ هزار و ۲۷۱ نفر و کشته‌شدگان زمین لرزه رودبار منجیل نیز ۳۵ هزار نفر اعلام شده است. هم‌چنین می‌توان به کشته شدن ۲۶۲ هزار نفر ایرانی در ۸ سال جنگ ایران و عراق اشاره کرد. با توجه به این آمار، شگفت‌آور به نظر می‌رسد که تنها در سال ۹۲، ۱۷ هزار و ۹۹۴ نفر را مرگ در تصادف‌های جاده ای ایران از آن خود کرده است. ۸ هزار و ۵۰۰ نفر آن‌ها جوان بوده­اند. در سال ۹۳ نیز ۴۹ هزار و ۸۶۶ تصادف فوتی و جرحی در بخش برون شهری رخ داده که ۶ هزار و ۹۱۶ نفر در صحنه تصادف جان باخته ­اند.زلزله و برخی دیگر از بلای طبیعی اجتناب ناپذیرند و نمی‌توان از وقوع آن‌ها جلوگیری کرد؛ اما طبق آمارهای رسمی در ۷۰تا ۸۰ درصد تصادفات ایران، خطای انسانی عامل اصلی سوانح بوده است. هم‌چنین علت ۲۲.۶ درصد از تصادفات، رانندگی با سرعت غیر مجاز است؛ همه این عوامل دست به دست هم داده­اند تا ایران را به رتبه نخست دنیا از حیث آمار کشته‌های تصادف برسانند. در حالی‌که تعداد خودروها در بسیاری از کشورها بیشتر از تعداد خودروهای ایران است.

قربانی‌های مشهور تصادفات

«مقداری سرعت داشتیم و به دلیل بارندگی خیابان‌ها سر بود. ماشینی جلوی ما پیچید و ترمز ما نگرفت. من صندلی عقب نشسته بودم و به رغم اینکه همیشه کمربند ایمنی خود را می­بندم،آن روز بستن کمربند را فراموش کرده بودم.  اگر می بستم کمتر آسیب می دیدم، اما شدت تصادف به حدی بود که ایربگ باز شد و دستم از چند ناحیه شکستگی داشت و هنوز هم فیزیوتراپی دارم.»این‌ جملات بخشی از خاطرات معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، است. او نبستن کمربند ایمنی را دلیل مصدومیت خود از ناحیه دست می­داند.

بسیاری از چهره های شناخته شده نیز همچون فروغ فرخ زاد و سلمان هراتی بر اثر تصادف جان خود را از دست داده­اند. مهدی نفر، خبرنگار صدا و سیما یکی از این چهره هاست که به علت سقوط خودروی سواری به دره ای با عمق ۵۰ متر در سال ۹۳ جان باخت. وی به همراه مهدی سیانکی، گزارشگر فوتبال در حوالی پارک جنگلی خجیر مشغول به رانندگی بوده که تصادف رخ می دهد. به گفته مهدی سیامکی او از کمربند ایمنی استفاده کرده بوده و تنها دچار مصدومیت می‌شود، ولی مهدی نفر به دلیل عدم استفاده از کمربند ضربه شدیدی دیده و به کام مرگ می‌رود. از دیگر چهره های شناخته شده که بر اثر تصادف جان باخته­اند می توان به پوپک گلدره، بازیگر سریال‌های نوستالوژیک دهه شصت و هفتاد اشاره کرد. نام این افراد در کتاب یادواره قربانیان سوانح ترافیکی کشور ثبت شده‌است.

علاوه بر این می توان به کشته شدن یکی از رانندگان مسابقات اتومبیل رانی اشاره کرد که چند ماه پیش با ب ام و سفید رنگ خود به گارد ریل برخورد کرد و کشته شد.

آمار تصادفات به خصوص در ایام تابستان و نوروز به اوج خود می­رسد و پلیس راهور با همکاری عوامل امدادی مانند هلال احمر، اورژانس و آتش نشانی در جاده‌ها، سعی در کاهش این آمار دارد. ارقام موجود نشان می­دهد که در بخش تصادفات فوتی برون شهری در نوروز گذشته ۵۶۴ نفر در ۳۵۷ فقره تصادف جان خود را از دست داده­اند که این میزان در نوروز امسال به فوت ۳۹۱ نفر  در ۲۹۲ فقره تصادف تقلیل یافته است. این آمار حاکی از آن است که تعداد تصادفات فوتی ۱۸ درصد و تعداد تلفات ۱۶ درصد نسبت به نوروز سال گذشته کاهش داشته‌است.

مرگ بارترین وسایل نقلیه کدامند؟

«یه لحظه نفهمیدم چی شد. داشتم سبقت می­گرفتم که یه کامیون باهام برخورد کرد. کلاه ایمنی هم همراهم نبود. ضربه مغزی شدم، یه مدت تو کما بودم و بعد از چند روز به هوش اومدم…خدا واقعا بهم رحم کرد.»  مهدی، یکی از افرادی است که سوار بر مرگ‌بارترین وسیله حمل و نقل، تا نزدیکی‌های مرگ رفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد عامل اصلی مرگ و میر موتورسوران ضربه های وارد شده به سر است. مهم‌ترین تخلفات موتورسواران شامل عدم استفاده از کلاه ایمنی، عدم رعایت چراغ قرمز، چند ترکه سوار شدن، حرکات نمایشی ، سبقت از سمت راست خودروها و … می­شود. رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران می‌گوید:«موتور سیکلت با ۴ هزار و ۴۱۶ (۲۴.۸ درصد)، پراید با ۲ هزار و ۴۵۴ نفر (۱۳.۶درصد) و پژو با هزار و ۸۳۲ نفر (۱۰.۱ درصد) مرگ‌بارترین وسایل نقلیه ایران در سال ۹۲ به شمار رفته‌اند. به گفته رحمت الله حافظی، سهم این خودروهای سواری در تصادفات منجر به مرگ ۶۹.۴ درصد است که خودروهای مرگ بار نام گرفته­اند. اما نکته جالب، تولید بی‌رویه این خودروها در ایران است که با نگاهی به خیابان­های شهر، می توان به صحت آن پی برد. پراید اگرچه بعد از سال ۹۰ جهش قیمت عجیبی را از سر گذراند، اما هنوز هم به دلیل داشتن قیمتی مناسب‌تر از سایر اتومبیل­ها، چیزی حدود 19 میلیون تومان، اولین گزینه جوانان و خانواده‌های طبقه متوسط شهری برای خرید ماشین است.

ایران با ۷۵ میلیون نفر جمعیت حدود ۱.۱ درصد از جمعیت کل کره زمین را داراست، اما طبق آمارهای جهانی سالانه ۱.۴۵ درصد از سوانح رانندگی و تلفات جاده‌ای در ایران رخ می‌دهد. متوسط مرگ و میر در حوادث رانندگی در دنیا ۱۵ نفر در هر هزار نفر است. در حالی‌که در سال ۹۰ نزدیک به دو برابر این رقم در ایران به ثبت رسیده است کشور آلمان از نظر جمعیت و تعداد خودروها شباهت زیادی به ایران دارد، اما تلفات جاده‌ای سالانه‌اش ۳ هزار و ۸۳۰ نفر است؛ یعنی پنج برابر کمتر از ایران!

با این اوصاف ضروری به نظر می­رسد که عوامل بروز تصادف، مخصوصا عوامل انسانی آن همچون استفاده از گوشی موبایل، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و … شناسایی شده و نه تنها در جهت افزایش مبلغ جریمه، بلکه در جهت فرهنگ سازی اقدام مناسبی به عمل آید. اگرچه سال‌هاست که صدا و سیما، و راهنمایی و رانندگی با صرف هزینه‌های گزاف در این راستا تلاش کرده‌اند، اما آمارها نشان می‌دهد فعالیت‌های آن‌ها چندان ثمربخش نبوده است. برخی از کارشناسان علوم اجتماعی اعتقاد دارند فرهنگ‌سازی باید از درون خود مردم صورت بگیرد و اقدامات بالا به پایین، ناکارآمدی خودشان را اثبات کرده‌اند. در این راستا فعالیت­هایی در سطح شبکه­های اجتماعی و مجازی شروع به کار کرده است. کمپین مردمی «نه به تصادف» یکی از این اقدامات است که در دهه ایمنی راه­ها و با شعار «سهم من از ایمنی راه‌­ها؟» شروع به فعالیت کرده است که توانسته توجه رسانه‌­ها را به خود معطوف دارد.