مهم‌ترین نشانه‌های وجود تَرَک در بلوک موتور چیست؟
به گزارش دنده6 : موتورهای درون‌سوز وسایل نقلیه از قطعات ریز و درشت زیادی تشکیل شده‌اند. یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بخش‌های موتور خودرو بلوک موتور یا بلوک سیلندر است که بسته به نوع خودرو می‌تواند از چدن یا آلومینیوم ساخته شود. بلوک موتور به عنوان نیمه پایینی آن محسوب می‌شود و قطعات مهمی همچون میل‌لنگ، پیستون و در برخی موتورهای پوشراد میل بادامک را درون خود جای می‌دهد. این بخش موتور همچنین دارای شبکه‌ای از مسیرهای مختلف است که اجازه عبور مایع خنک‌کننده را می‌دهد تا به این ترتیب گرمای اضافی موتور گرفته شود.
باید گفت سر سیلندر به بخش بالایی بلوک موتور متصل می‌شود درحالی‌که کارتل نیز به بخش پایینی آن اتصال دارد. این دو بخش به همراه سایر قطعات همچون پولی‌ها باعث ایجاد همان چیزی می‌شوند که ما به عنوان موتور درون‌سوز می‌شناسیم. بلوک موتور نقشی حیاتی در فرایند احتراق سوخت و هوا ایفا کرده و به انسجام و پیوستگی تمامی قطعات کمک می‌کند. البته همانند هر قطعه دیگری امکان ایجاد مشکلاتی در بلوک وجود دارد و حتی شاید روی بدنه آن ترک‌هایی ایجاد شود. این ترک‌ها می‌توانند مشکلات جدی را برای موتور ایجاد کنند. متأسفانه راه‌حلی برای رفع ترک‌های بزرگ و قابل‌توجه در بلوک موتور وجود ندارد بنابراین مالکان خودروها باید به نشانه‌های هشدار دهنده این موضوع توجه کنند تا قبل از هرگونه مشکل بتوانند آن را برطرف نمایند. ما در ادامه سلسله مقالات بخش آموزش پدال می‌خواهیم مهم‌ترین نشانه‌های وجود تَرَک در بلوک موتور را ارائه نماییم.
مهم‌ترین نشانه‌های وجود تَرَک در بلوک موتور
نشتی مایع خنک‌کننده یا روغن‌موتور
همان‌طور که گفته شد بلوک دارای شبکه پیچیده‌ای از مسیرهای عبور مایع خنک‌کننده است. این کانال‌ها حاوی مایعی هستند که از آب و ضدیخ تشکیل می‌شود و با عبور از اطراف سیلندرها و سایر قطعات گرمای اضافی را جذب می‌کند. بلوک موتور همچنین پذیرای مسیرهای روغن متعددی نیز هست که به آن اجازه روان کاری قطعات متحرک داخل بلوک را می‌دهد. زمانی که موتور کار می‌کند سیستم خنک کاری به‌طور مداوم فعال است تا مایع خنک‌کننده را داخل بلوک به حرکت درآورد. همین موضوع درباره سیستم روان کاری هم صدق می‌کند. البته اگر تَرَک در بلوک ایجاد شود امکان نشتی مایع خنک‌کننده و روغن‌موتوروجود خواهد داشت. البته شاید نشتی این مایعات داخل موتور رخ داده باشد که تشخیص آن سخت است. بهترین راه برای تشخیص این موارد بررسی منظم سطح روغن و مایع خنک‌کننده و یا مراجعه به یک مکانیک باتجربه است. البته مشکلات دیگری هم می‌توانند باعث نشتی مایع خنک‌کننده و روغن‌موتور شوند که باید نسبت به آن‌ها نیز دقت لازم را داشته باشید.
ترکیب مایع خنک‌کننده و روغن
این سؤال پیش می‌آید که اگر بلوک موتور تَرَک بردارد و نشتی داخلی ایجاد شود، مایع نشت شده کجا خواهد رفت؟ پاسخ این سؤال باعث می‌شود ما به دومین نشانه وجود تَرَک در بلوک بپردازیم. در این حالت مایع خنک‌کننده و روغن‌موتور باهم ترکیب می‌شوند. البته شاید فورا متوجه این مشکل نشوید و رانندگان معمولاً حین تعویض روغن یا ضدیخ متوجه آن می‌شوند. مهم‌ترین نشانه این مشکل نیز رنگ شیری یا کرمی روغن و مایع خنک‌کننده است که با باز کردن درپوش درب سوپاپ یا رادیاتور می‌توان آن را مشاهده کرد. متأسفانه زمانی که متوجه ترکیب این دو مایع شوید کار از کار گذشته است و احتمالاً با هزینه سنگین تعمیر موتور مواجه خواهید شد. نکته دیگر اینکه سوختن واشر سر سیلندر نیز می‌تواند باعث ترکیب شدن مایع خنک‌کننده و روغن‌موتور شود.
داغ کردن موتور
اگر بلوک تَرَک بردارد و نشتی رخ دهد احتمالاً موتور داغ خواهد کرد. دو دلیل اصلی برای داغ کردن موتور در این حالت وجود دارد که اولین دلیل آن نشتی مایع خنک‌کننده و عدم توانایی سیستم خنک کاری برای جذب و دور کردن گرماست که منجر به داغ کردن موتور می‌شود. علت دوم نیز به نشتی روغن مربوط می‌شود. اکثر شما عزیزان با نقش روغن‌موتور در موتور آشنا هستید اما باید دانست این روغن از داغ کردن نیز جلوگیری می‌کند. به عنوان یک روان کار، روغن‌موتور از اصطکاک اضافی جلوگیری کرده و گرما را از قطعات متحرک دور می‌کند. از این نظر نقش روغن‌موتور بسیار شبیه مایع خنک‌کننده است. اگرچه دلایل متنوعی برای داغ کردن موتور وجود دارد اما تَرَک برداشتن بلوک جزو رایج‌ترین آن‌ها خواهد بود.
مشاهده تَرَک در بلوک موتور
نشانه بعدی مشاهده خود ترک‌ها در بلوک است. با این وجود تشخیص این موضوع سخت است مخصوصاً اگر سررشته‌ای در این زمینه نداشته باشید. علت تشخیص سخت ترک‌ها نیز آن است که بلوک معمولاً به راحتی قابل‌دیدن نیست و اگر به دنبال دیدن آن باشید باید قطعات زیادی را باز کنید. البته که این کار معقول نیست و بجای آن مکانیک‌ها با تجربه زیاد و ابزار مخصوص خود چنین کاری را انجام می‌دهند. البته شاید دیدن تمامی بخش‌های بلوک امکان‌پذیر نباشد. آسیب مشهود بلوک موتور معمولاً با چشم معمولی قابل‌مشاهده خواهد بود.
افت توان موتور
وجود تَرَک در این قطعه مهم می‌تواند باعث از دست رفتن تراکم موتور شود. در این حالت نسبت تراکم کاهش یافته و مشکلات متنوعی ایجاد می‌شود. از جمله این مشکلات می‌توان به تک کار کردن موتور، شتاب گیری ضعیف، روشن شدن چراغ چک و خشن کار کردن موتور اشاره کرد. البته باید دانست عوامل دیگری هم باعث افت توان موتور می‌شوند بنابراین برای تشخیص دقیق ریشه مشکل باید به مکانیک مراجعه کرد. اگر ریشه این مشکل از بلوک موتور باشد به احتمال زیاد باید آن را تعویض کنید.
خروج دود از موتور و اگزوز
اگر تَرَک بزرگی روی بلوک ایجاد شود شاید دود زیادی از موتور یا اگزوز خارج شود. این نشانه معمولاً زمانی دیده می‌شود که کار از کار گذشته و بلوک آسیب شدیدی دیده است. در این حالت مایع خنک‌کننده از مسیر مخصوص خود خارج شده و وارد سیلندر می‌شود. مایع وارد شده به سیلندر با گرمای زیاد فرایند احتراق می‌سوزد و دود سفید زیادی از موتور و اگزوز خارج می‌شود. البته بازهم باید گفت دود سفید می‌تواند نشان دهنده مشکلات دیگری همچون داغ کردن موتور یا آلایندگی بالای آن نیز باشد.
عوامل ایجاد تَرَک روی بلوک موتور
اصلی‌ترین دلیل ایجاد این مشکل سیستم خنک کاری معیوب، کم بودن مایع خنک‌کننده در رادیاتور، کمبود روغن‌موتور و نشتی آن، مشکلات فنی و… خواهد بود. درصورتی‌که این مشکلات را نادیده بگیرید و داغ کردن موتور را در اسرع وقت رفع نکنید بلوک موتور آسیب خواهد دید. همچنین قرار گرفتن خودرو در دمای بسیار پایین، خطاهای موجود در خط تولید و جنس بلوک و… نیز می‌توانند روی ایجاد تَرَک در بلوک تأثیرگذار باشند. البته استهلاک بالای موتور پس از چندین سال استفاده هم شاید به بلوک آسیب بزند. در چنین حالت‌هایی معمولاً توصیه می‌شود بلوک موتور تعویض شود هرچند برخی محصولات آب‌بندی نیز وجود دارند که مدعی رفع ترک‌های روی بلوک هستند.
