ميهمانان چینی چطور صاحبخانه شدند؟
بررسي چرايي رشد حضور خودروسازان چيني در ايران
ميهمان‌هاي چيني صاحبخانه مي‌شوند؟
روزنامه دنیای اقتصاد – تاریخ چاپ: ۱۳۹۳/۰۷/۰۹
سارا مالكي: 10 سال پيش و زماني‌كه چيني‌ها با خودرويي كوچك به ايران آمدند تا فعاليت خودروسازي خود را از جنوب شرقي كشور آغاز كنند كسي فكرش را نمي‌كرد امروز آنها برنامه به دست آوردن 15 درصد از بازار خودروي ايران را داشته باشند.
حالا با گذشت يك دهه از آغاز نخستين فعاليت‌هاي جدي يكي از خودروسازان چيني در ايران، محصولات ديگري به آن خودروي كوچك كه همچنان در كرمان مونتاژ مي‌شود، اضافه شده است. البته حضور چيني‌ها در ايران تنها به يك شركت ختم نشد و طي سال‌هاي گذشته نام‌هاي جديدي به فهرست چيني‌هاي فعال در خودروسازي ايران اضافه شد. در حال حاضر نزديك به 10 شركت فعال و نيمه فعال خودروساز چيني در ايران حضور دارند و محصولات توليدي آنها نيز شامل چندين مدل سواري، وانت و خودروي سنگين مي‌شود.
اگرچه با وجود رشدي كه توليدات چيني طي 10سال گذشته در كشور داشته‌اند، آنها تنها نزديك به 8 درصد از بازار خودروي كشور را پوشش مي‌دهند، اما با اين حال هر بار با انتشار آمار توليدات خودروسازان، حساسيت‌ها و انتقادها نسبت به تيراژ توليدات چيني‌ها و رشد نسبي آنها برانگيخته مي‌شود. آخرين آمار از توليدات خودروسازان چيني در 4 ماه گذشته نشان مي‌دهد خودروهاي سواري چيني مونتاژي، ركوددار افزايش توليد خودروهاي سواري در كشور بوده‌اند.
انتقاد به حضور چيني‌ها در كشور و رشد فعاليت آنها در سال‌هاي اخير همواره در حالي مطرح شده است كه در كنار اين انتقادها، اشاره‌اي به چرايي «رشد حضور چيني‌ها در صنعت خودروي كشور» نشده است. چرايي حضور چيني‌ها در كشور از آنجا اهميت پيدا مي‌كند كه به‌نظر مي‌رسد صرفا با «مخالفت» يا «انتقاد» نمي‌توان به مقابله با جريان يا پديده‌اي خاص رفت. بر همين اساس با وجود تمام انتقادها و نگاه‌هاي منفي كه در سال‌هاي گذشته نسبت به حضور چيني‌ها در كشور وجود داشته است، آنها توانستند براي محصولات خود در بازار ايران جايگاهي به دست بياورند.
با اين تفاسير سوال اصلي در رابطه با فعاليت چيني‌ها در صنعت خودروي كشور اين است كه دليل افزايش خودروهاي چيني در ايران چيست این سوال در شرایطی مطرح است که خبرگزاری فرانسه طی هفته جاری اعلام کرد که در چین تنها یک چهارم خریداران خودروهای داخلی را انتخاب می‌کنند. سوال ديگري كه در اين رابطه مهم به‌نظر می‌رسد این است که با توجه به نگاه منفي كه همواره نسبت به كالاهاي چيني در ميان مشتريان وجود داشته، شركت‌هاي خودروساز چيني چگونه توانستند بر اين نگاه منفي غلبه كنند و محصولات خود را در ميان مشتريان ايراني توسعه دهند؟
سوالاتي كه در بالا عنوان شد، در حالي مطرح است كه خودروسازان چيني نه تنها در بخش خصوصي كشور حضور پررنگي دارند بلكه رد پاي آنها در شركت‌هاي خودروسازي بزرگ كشور نيز به وضوح مشاهده مي‌شود. اگرچه حضور همه‌جانبه چيني‌ها در صنعت خودروي كشور تا ميزان زيادي مديون تحريم‌هاي اعمال شده عليه صنعت خودروي كشور از سوي غرب است، اما نمي‌توان تنها عوامل بيروني را دليلي بر رشد چيني‌ها در بازار و صنعت خودروي كشور دانست.
كارشناسان عقيده دارند عوامل داخلي متعدد ديگري در كنار تحريم‌هاي غرب عليه صنعت خودروي كشور، باعث رو آوردن بخشي از مشتريان بازار خودرو به محصولات چشم‌بادامي‌ها و در نهايت رشد آنها در كشور شده است.
با نگاهي به رفتار مشتريان در برخورد با چيني‌هاي بازار، مي‌توان متوجه شد كه گرايش به اين محصولات كه زماني به‌دليل «چيني» بودن از اقبال خاصي برخوردار نبودند، تا حدود زيادي به نوع برخورد خودروسازان با مشتريان طي سال‌هاي اخير نيز بازمي‌گردد.
به عقيده كارشناسان تسلط بي‌چون و چراي خودروسازان بزرگ كشور بر بازار داخلي و عرضه محصولاتي بدون تنوع، يكي از دلايل اصلي استقبال مشتريان از هر خودروي جديد است؛ فرقي ندارد اين محصول چيني باشد يا از كشوري ديگر. اما در اين ميان عوامل متعددي دست به دست هم دادند تا اقبال حضور در بازاري مانند بازار خودروي كشورمان، نصيب خودروسازان «چيني» شود تا به اين ترتيب پس از سال‌ها، انحصار موجود در بازار خودرو به‌واسطه محصولات چشم‌بادامي‌ها اندكي به چالش كشيده شود.
بليت ديگري نبود جز پكن-تهران
كارشناسان حوزه خودرو در رابطه با چرايي رشد خودروسازان چيني در ايران طي سال‌هاي اخير، اين موضوع را از چند زاويه بررسي مي‌كنند. در نظر گرفتن مسائل بين‌المللي، داخلي و همچنين شرايط خودروسازي چين دليل رشد چيني‌ها در بازار خودرو كشور از نظر اين كارشناسان ضروري است.
يك مدير ارشد در صنعت خودرو، يكي از دلايل رشد فعاليت چيني‌ها در كشور را «حركت موازي آنها با شرايط تحريم» ارزيابي مي‌كند.
اين مدير ارشد به خبرنگار «دنياي اقتصاد» مي‌گويد: «علاوه‌بر استراتژي چيني‌ها كه تسلط بر بازار به‌واسطه ارزان‌فروشي است، در واقع چين از شرايط تحريم حاكم بر صنعت خودروي كشور استفاده كرد و پس از خروج خودروسازان غربي از ايران، وارد صنعت خودرو كشور شد.»
طي سال‌هاي گذشته خودروسازان اروپايي يا كره‌اي حاضر در بخش خصوصي، به دلايل مختلف از جمله اعمال تحريم‌هاي بين‌المللي فعاليت خود در ايران را رها كردند. در چنين شرايطي اين شركت‌هاي خودروساز چيني بودند كه از سوي فعالان بخش خصوصي جايگزين شركاي سابق شدند؛ زيرا همكاري با خودروسازان چيني به‌عنوان متحد ايران در شرايط تحريم، براي خودروسازان بخش خصوصي بهتر از تعطيلي خطوط توليد بود. اين اتفاق در رابطه با خودروسازان بزرگي كه در واقع نيمه دولتي هستند هم رخ داد.
يكي از مديران ارشد در صنعت خودروسازي در همين زمينه عقيده دارد: «پس از اعمال تحريم‌ها عليه صنعت خودروي كشور، چين با كمال ميل وارد بازار ايران شد و در همكاري با خودروسازان بخش خصوصي و همچنين دو خودروساز بزرگ، جاي پاي خود را در بازار خودروي ايران محكم كرد.» اما در این زمینه اميرحسن اميري، مدیر فروش و بازاريابي شرکت مدیران خودرو عنوان می‌کند يكي از زوايايي كه در رابطه با چرايي رشد حضور چيني‌ها در ايران بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است كه «چين بزرگترين خودروساز دنياست كه سالانه حدود 20 ميليون دستگاه خودرو توليد مي‌كند، از سويي بايد توجه داشت كه دولت چين براي فروش بخشي از اين ميزان توليد، برنامه‌هاي تشويقي فراواني براي صادرات دارد و ايران نيز مي‌تواند يكي از مقاصد خودروهاي چيني باشد.»
در این زمینه يك فعال حوزه واردات خودرو نیز با اشاره به اینکه «با توجه به شرايط تحريم عملا راه ديگري جز برقراري ارتباط با چين وجود نداشته»، مي‌گويد: «يكي از دلايل اصلي رشد واردات خودروهاي چيني به كشور يا رشد تيراژ مونتاژي‌ها اين است كه چيني‌ها بر ورود يا توليد محصولاتي در ايران تمركز كرده‌اند كه جاي خالي آنها احساس مي‌شود، براي مثال شاسي‌بلندهاي ارزان‌قيمت.» فربد زاوه كه با تاكيد بر اينكه «برخلاف رشد چيني‌ها در بازار مردم همچنان به ايران‌خودرو و سايپا اطمينان بيشتري دارند»، مي‌گويد: «سواري‌هاي چيني توانستند آن بخشي از مشتريان بازار را جذب كنند كه از محصولات تكراري داخلي به معناي واقعي خسته شده بودند.» به عقيده زاوه «مشتريان بازار خودرو از سر ناچاري محصولات چيني را انتخاب مي‌كنند زيرا خودروسازان داخلي براي چند سال محصول جديدي به بازار ارائه نكرده بودند.»
حضور چيني‌ها، تهديد يا فرصت؟
هرچند دليل اصلي انتقادها نسبت به حضور خودروسازان چيني در كشور، بي‌كيفيت بودن محصولات آنها است، اما با توجه به اين انتقادها اين سوال مطرح مي‌شود كه اگر محصولات چيني آنطور كه گفته مي‌شود بي‌كيفيت هستند، پس چرا مصرف‌كنندگان به سراغ آنها مي‌روند؟
اميري در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «در حال حاضر خريداران اصلي بازار خودرو را رده سني 19 تا 35 سال تشكيل مي‌دهند؛ يعني قشري كه به لحاظ موقعيت سني و تحصيلي كه دارند با آگاهي كامل به سراغ خريد این محصولات مي‌روند، وقتي اين رده سني كالايي را انتخاب و براي خريد آن اقدام مي‌كند به اين معناست كه آن را از زواياي گوناگون بررسي كرده و بعد آن را خريداري مي‌كند.»
اين كارشناس فروش در ادامه مي‌گويد: «از سويي در حال حاضر ذهنيت مردم نسبت به كالاهاي چيني از محصولاتي بي‌كيفيت در حال تغيير است درست مانند اتفاقي كه 30 سال قبل براي كالاهاي ژاپني و كره‌اي رخ داد، امروز چيني‌ها مانند 30 سال قبل ژاپن در حال تلاش براي توليد خودروهايي هستند كه از نظر آپشن‌ها يا كيفيت قابل قبول باشند و مردم هم اين موضوع را دريافته‌اند.»
اميري در نهايت بر اين موضوع تاكيد دارد كه «خودروسازان داخلي طي سال‌هاي گذشته به‌دليل وجود مسائلي مانند تحريم‌هاي بين‌المللي، افزايش هزينه‌هاي توليد، قيمت‌گذاري دولتي و … نتوانستند براي توسعه محصول اقدام كنند، در نتيجه علاوه‌بر خودروسازان خصوصي خودروسازان بزرگ كشور نيز براي توسعه محصول به چيني‌ها روي آوردند.»
در اين ميان با توجه به رشد تيراژ خودروهاي چيني در كشور كه نشانه‌اي از استقبال مشتريان از محصولات چيني است، اين سوال مطرح مي‌شود كه اين اتفاقات حامل چه پيام‌هايي براي خودروسازان است؟ در این زمینه می‌توان گفت که حضور خودروسازان چيني به منزله فرصتي براي مشتريان بازار خودرو است زيرا حق انتخاب آنها از چند مدل خودروي هميشگي داخلي، فراتر مي‌رود. در چنين شرايطي اميري عقيده دارد حضور چيني‌ها بر خلاف انتقادهاي موجود مي‌تواند فرصتي براي مشتري‌ها باشد تا مدل‌هايي متنوع‌تر را در رده‌هاي قيمتي مختلف انتخاب كنند.
نبود تنوع توليد در محصولات، خصوصا نبود تنوع قيمتي در ميان محصولات داخلي، موضوعي است كه خودروسازان نيز به آن اشاره دارند.
عبدالله بابايي، مدير فروش ايران‌خودرو در رابطه با چرايي رشد محصولات چيني در بازار كشور عقيده دارد «خودروسازان نتوانستند در برخي حوزه‌هاي بازار ورود پيدا كنند، براي مثال خودروسازها نتوانستند تنوع قيمتي را رعايت كنند و محصولاتي را عرضه كنند كه علاوه‌بر قيمت‌هاي متنوع، آپشن‌ها و امكانات متنوعي نيز داشته باشند.» به اين ترتيب مي‌توان گفت يكي از بارزترين دلايل يكه‌تازي خودروهاي چيني در بازار خودرو، ضعف خودروسازان داخلي در زمينه تنوع توليد و حوزه‌هاي محدود قيمتي است.
در چنين شرايطي پيش‌بيني كارشناسان اين است كه چنانچه خودروسازان براي برطرف كردن اين ضعف‌ها اقدام نكنند، در آينده‌اي نه چندان دور سهم چيني‌ها از بازار خودروي كشور فراتر خواهد رفت؛ زيرا كارشناسان عقيده دارند در حال حاضر تعداد مشتري‌هايي كه از تنوع و قيمت‌هاي خودروسازان رضايت ندارند رو به فزوني است. به عقيده كارشناسان اين مشتري‌ها در صورت نيافتن خودروي موردنظر خود در ميان محصولات خودروسازان، محصولات چشم‌بادامي‌ها را جايگزين خواهند كرد، در اين صورت مي‌توان انتظار داشت پيش‌بيني چيني‌ها از سهم 15 درصدي بازار ايران براي خودشان تحقق پيدا كند.
خودروهای چینی بر خلاف گفته کارشناس که در گزارش اشاره شد ارزان نیستند
قیمت آنها بر ابر محصولات کره ای و حتی در خود کشور مبدا هم قیمت آنها با بر خی از محصولات اروپایی و کره ای و سایر خودروسازان مطرح با اختلاف جزیی همراه است که این نوع قیمت باعث کاهش فروش محصولات چینی در ایران و در خود چین میشود تنوع خودزوها در ایران توسط دو شرکا بزرگ سایپا و ایران خودرو بحدی کم بود که مردم ناچار به خرید خودروی چینی روی آوردند
با نظر دوستمون موافقم , دقیقا به همت سایپا و ایران خودرو دو شرکتی که کم خیانت نکردند چینی ها به راحتی صاحب خانه شدند.