نیروی دریایی آمریکا اف ۱۴ تامکت را بازنشسته کرد؟

یکی از جنگنده‌های جذاب آمریکا که از رده خارج شد، F-14 Tomcat بود. علت بازنشستگی اف 14 تامکت نیروی دریایی آمریکا پس از سال‌ها خدمت چه بود؟

به گزارش دنده 6 ، ایالات متحده آمریکا به لطف حضور جنگنده‌های قدرتمندی مثل F-35 لایتنینگ 2 و F-22 رپتور، یکی از مجهزترین ناوگان‌های نیروی هوایی جهان را دارد. نورثروپ گرومن F-14 تامکت، به احتمال زیاد یکی از شناخته‌شده‌ترین جت‌های جنگی قرن بیستم است، زیرا در فیلم «Top Gun» با بازی هیجان‌انگیز تام کروز، هنرنمایی کرده است.

گر چه عموم مردم توجهشان جلب طراحی بال جارویی متغیر آن به منظور حرکت رو به عقب و قابلیت مانور شد، اما توانمندی اصلی این هواپیمای جنگی، درگیری با دشمنان بود؛ چرا که می‌توانست قبل از اینکه با چشم غیرمسلح قابل رویت باشند، آن‌ها را شکار کند. تامکت می‌تواند هواپیماهای مهاجم را از فاصله ۹۰ مایلی مورد هدف قرار دهد.

علت بازنشسته شدن اف ۱۴ تامکت نیروی دریایی آمریکا

این شکاری رهگیر در میانه جنگ سرد و به منظور مقابله با بمب‌افکن‌های رقیب مثل توپولوف از روسیه، جانشین F-4 فانتوم شد. نیروی دریایی آمریکا اولین محموله اف 14 را در سال 1972 میلادی سفارش داد. تا پایان سال 2006 دیگر خبری از هیچ گونه جنگنده‌ای به نام تامکت در آسمان نبود، زیرا نیروی دریایی ناوگان خود را بازنشسته کرد.

متاسفانه این جنگنده کلاسیک نتوانست با فناوری روز دنیا همگام شود و در یک راستا قرار بگیرد. در شرایطی که پیمان‌کاران نظامی در حال خارج کردن جنگنده‌هایی مثل F-117 نایت هاوک و بمب افکن رادارگریز B-2 اسپریت بودند، لاکهید مارتین موفق به توسعه اف 22 رپتور شد که یک هواپیمای جنگی پیشرفته با تکنولوژی پنهانکاری و رادارگریزی است.

اف 14 تامکت به اندازه دو جنگنده فوق، قابلیت رادارگریزی نداشت. با این حال F/A-18 سوپر هورنت، گرچه به اندازه F-22 رپتور از دید رادارها پنهان نمی‌ماند، اما نسبت به نسل قبلی خود قابل اعتمادتر بوده و فرود آمدن آن روی ناوهای هواپیمابر آسان‌تر است. از طرفی نیروی دریایی آمریکا باید هزینه‌های تعمیر و نگهداری این جنگنده را در نظر می‌گرفت.

اف ۱۴ تامکت: هزینه‌های گزاف تعمیر و نگهداری به انضمام قابل اعتماد نبودن

خلبانان هنگامی که در حال پرواز با سرعتی بیشتر از سرعت صوت در ارتفاع ۵۰ هزار فوتی از سطح زمین هستند، هواپیمایی نیاز دارند که بتوانند به آن تکیه کنند. اگر یک جنگنده که مجهز به امکانات فراوان و قابلیت‌های پیشرفته و مدرن است، نتواند خلبان را پس از مواجهه با دشمنان، ایمن به خانه باز گرداند، به درد نخواهد خورد.

برای مثال یک فروند F-14 تامکت در سال 1973 میلادی در یک حادثه عجیب به خودش شلیک کرد. در واقع یک موشک به درستی آزاد نشد و خلبان و افسر رادار را مجبور به استفاده از صندلی‌پران کرد. علاوه بر این اف 14 مستعد چیزی است که به آن چرخش مسطح می‌گویند. (به شرایطی اشاره دارد که در آن هواپیما به دور مرکز ثقل، دماغه و دم خود می‌چرخد که حول یک محور افقی می‌چرخد) اگر فیلم تاپ گان را دیده باشید، متوجه خواهید شد که چطور یکی از خلبان‌ها دچار همین سانحه شد و جان خود را از دست داد.

چالش بعدی که F-14 تامکت داشت، هزینه‌های نگهداری بسیار بالا بود. شاید تصور کنید که تعمیر یک هواپیمای قدیمی آن قدرها هم گران نیست، اما وقتی بدانید که برای هر یک ساعت پرواز با آن باید بین 30 تا 60 ساعت زمان صرف تعمیر و نگهداری‌اش کنید، نظرتان عوض خواهد شد.

تقریبا تمام اجزای حیاتی از محرک‌های بال گرفته تا الکترونیک رادار تامکت، به طور مداوم نیاز به تعویض داشتند. نیروی دریایی در اواخر دهه ۹۰ میلادی برای حل مسئله تعمیر و نگهداری این جنگنده برنامه‌ای را اجرا کرد که نتوانست مشکل را حل کند و تقریبا یک دهه بعد، تامکت بازنشسته شد.

مقایسه اف ۱۸ هورنت با اف ۱۴ تامکت

مقایسه هورنت و تامکت با یکدیگر آسان است، زیرا جنگنده اف 14 حرف‌های زیادی برای گفتن داشت. این هواپیمای جنگی سریع‌تر بود و قابلیت‌های دوربرد شگفت انگیزی داشت. البته نباید تفاوت واضح و آشکار در ظاهر آن‌ها را نادیده گرفت. در جایی که بال‌های F-14 قابل تنظیم هستند، بال‌های هورنت ثابت خواهند بود. همچنین تامکت به طور قابل توجهی از جانشین خود بزرگ‌تر است.

در حالی که تامکت با سرعت 2.3 ماخ به آسمان می‌رفت، اما F/A-18 هورنت در یک داگ فایت با سرعت کمتر، عملکرد بهتری از خود نشان می‌داد. هورنت می‌توانست به حداکثر سرعت 1.8 ماخ برسد. علاوه بر این وقتی به اهداف خود نزدیک می‌شد، عملکرد بهتری داشت، در حالی که F-14 در بردهای دور برتری خود را به رخ می‌کشید.

اف ۱۸ هورنت

یکی از هوانوردهای سابق نیروی دریایی آمریکا که تجربه پرواز با هر دو جت جنگی را داشته، تامکت را یک پلتفرم آنالوگ و هورنت را دیجیتال می‌نامد. او تأکید می کند که هورنت قابل اعتمادتر از تامکت است و حالا هم که این جنگنده تبدیل به یک سوپر هورنت با قابلیت‌های جدید قرن بیست و یکمی شده است.

اف ۱۴ تامکت در ایران

اف ۱۴ تامکت ممکن است یادگاری از گذشته باشد که این روزها عمدتا سر از موزه‌ها درآورده، اما هنوز هم برای یک کشور گزینه قابل اتکا و مناسبی است. جمهوری اسلامی ایران ناوگان تامکت‌های خود را از اواخر دهه ۷۰ میلادی حفظ کرده است. ایالات متحده آمریکا از اینکه چنین جنگنده‌ای را به ایران داده پشیمان است و باید توجه داشت که غرب زمانی این شکاری رهگیر را به ایران داد که با هم در رقابت نبودند.

در حال حاضر ایالات متحده آمریکا به هیچ کشوری اجازه خرید اف ۲۲ رپتور را نمی‌دهد تا بعدا بابت چنین اشتباهی خود را سرزنش نکند. انقلاب اسلامی که در سال ۱۹۷۹ میلادی به وقوع پیوست، مسیر روابط ایران و آمریکا را به کلی تغییر داد. تحت رهبری جدید آیت الله خمینی، آمریکا یک شیطان واقعی بود.

به هر حال ایران تا به امروز توانسته به لطف بازار سیاه و منابع خود در کشورهای همسایه، ناوگان تامکت‌هایش را حفظ و عملیاتی کند. تخمین زده می‌شود که از ۷۹ تامکت اولیه که به ایران وارد شده، تا سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۲۴ فروند عملیاتی باشد. نظر شما در این خصوص چیست؟