همسایه خطرناک تهرانیها
تهران زیستگاه مهم مارهای ارزشمندی همچون افعی دماوندی است و حضور مارها در سطح شهر تهران نیز طبیعی است اما هیچ یک از مارهای سمی ایران انسان را دنبال نمیکنند و کافی است از آنها فاصله گرفت.
به گزارش دنده6 : افعیهای کوهستانی جهان هشت گونهاند؛ سه گونهی آنها را در ایران میتوان دید. خزندگان بیآزاریاند. چشمان آنها تنها اشعهی مادون قرمز بدن موجودات زنده را میبیند؛ از اینرو، اگر ساکن و بی حرکت کنار آنها بمانند، آسیبی نمیرسانند.
در میان افعیهای جهان، افعی دماوندی در شمار کمیابترین و خطرناکترین آنها است. بسیار نادر است و جز در بخش کوچکی از گسترهی البرز مرکزی، در هیچ جای جهان دیده نشده است. این افعی، بومزاد ایران است.
سالیان پیش، برای نخستینبار دکتر محمود لطیفی، پایهگذار بخش جانوران سمی انستیتو رازی، این افعی را کشف کرد. پیش از آن هیچ آگاهی از چنین افعیای وجود نداشت. لطیفی از همان آغاز دریافت که این خزنده با همگونههایش تفاوت دارد. پژوهشهای او نشان داد که این افعی، گونهی نو و ناشناختهای است که از چشم خزندهشناسان پنهان مانده است.
بررسیهای لطیفی را استادان خزندهشناس آلمان تایید کردند و به پاس کشف این استاد ایرانی، نام خزندهی نوشناخته را «افعی لطیفی» گذاشتند. این افعی به این نام در جهان و به نام «افعی دماوندی» در ایران، شناخته میشود.
افعی دماوندی در گسترهی بسیار سرد البرز زندگی میکند. در آنجا، میان علفزارها، لابهلای بوتهها و زیر سنگها می زد. نخستینبار در دشت لار دماوند، در ۶۰ کیلومتری تهران، دیده شد. دشت لار (پارک ملی لار)، در نزدیکی لواسان، گسترهای دستنخورده و سرشار از گلهای شقایق است. جای رفتوآمد ییلاقی عشایر و چرای دامها نیز هست. همین گذرندگان، گاه بلای جان افعی دماوندی میشوند. چوپانان از بیم گزیده شدن گلههایشان، پناهگاه افعی دماوندی را ویران میکنند و آتش میزنند.