پایگاه نظامی دیگو گارسیا کجاست؟

موقعیت جغرافیایی پایگاه نظامی دیگو گارسیا

پایگاه نظامی دیگو گارسیا در جزیره‌ای به همین نام، در مجمع‌الجزایر چاگوس در اقیانوس هند واقع شده است. این جزیره حلقه‌ای‌شکل در حدود ۳٬۳۰۰ کیلومتری شرق سواحل آفریقا و ۲٬۲۰۰ کیلومتری جنوب کشور هند قرار دارد. از نظر موقعیت، دیگو گارسیا در مرکز مسیرهای دریایی مهمی قرار گرفته که ارتباط بین خاورمیانه، آسیای جنوب شرقی و آفریقا را ممکن می‌سازد.

تاریخچه پایگاه و اشغال جزیره

در دهه ۱۹۶۰ میلادی، بریتانیا با همکاری ایالات متحده تصمیم به ساخت یک پایگاه نظامی در دیگو گارسیا گرفت. برای این منظور، ساکنان بومی این جزیره به اجبار اخراج شدند و جزیره برای استفاده نظامی تخلیه گردید. در سال ۱۹۶۶، توافقی میان آمریکا و بریتانیا منعقد شد که اجازه استفاده نظامی بلندمدت از این جزیره را به ایالات متحده می‌داد. این توافق بعدها تمدید شد و اکنون ایالات متحده تا سال ۲۰۳۶ حق استفاده از پایگاه را دارد.

نقش استراتژیک دیگو گارسیا در سیاست جهانی

پایگاه نظامی دیگو گارسیا به عنوان یک مرکز پشتیبانی لجستیکی و عملیاتی برای نیروهای نظامی ایالات متحده شناخته می‌شود. این پایگاه، باندهای پرواز بزرگ، تأسیسات ذخیره‌سازی سوخت، اسکله‌های دریایی و سامانه‌های راداری پیشرفته دارد که امکان انجام عملیات در خاورمیانه، آسیا و آفریقا را فراهم می‌سازد. در زمان جنگ‌های خلیج فارس، جنگ افغانستان و حمله به عراق، این پایگاه نقشی کلیدی در ارسال بمب‌افکن‌ها، تجهیزات و نیروها ایفا کرد.

حضور بمب‌افکن‌های B-2 آمریکا در دیگو گارسیا

در پی افزایش تنش‌ها میان ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران، گزارش‌هایی مبنی بر استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 Spirit در پایگاه نظامی دیگو گارسیا منتشر شده است. این بمب‌افکن‌ها که از پیشرفته‌ترین هواگردهای استراتژیک نیروی هوایی آمریکا به‌شمار می‌روند، توانایی حمل سلاح‌های متعارف و هسته‌ای را دارند و قابلیت پرواز بلندمدت بدون شناسایی توسط رادارهای متداول را دارا هستند.

این اقدام از سوی بسیاری از تحلیل‌گران به‌عنوان پیامی تهدیدآمیز در چارچوب بازدارندگی و قدرت‌نمایی در منطقه تفسیر شده است. استقرار B-2 در دیگو گارسیا به ایالات متحده این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به عبور از خاک کشورهای منطقه، عملیات‌های هوایی دقیقی را در شعاعی گسترده از جمله خاورمیانه اجرا کند.

در عین حال، این تحرکات نظامی موجب افزایش نگرانی در سطح بین‌المللی شده است. بسیاری از ناظران سیاسی هشدار داده‌اند که چنین اقداماتی ممکن است به تشدید درگیری‌ها و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه منجر شود. پایگاه دیگو گارسیا در این میان همچون یک مهره استراتژیک در بازی قدرت‌ها عمل می‌کند که تحولات آتی آن، نقشی تعیین‌کننده در مسیر تنش‌ها خواهد داشت.

حضور دوگانه بریتانیا و آمریکا در دیگو گارسیا

اگرچه دیگو گارسیا به‌صورت رسمی بخشی از سرزمین‌های ماوراء بحار بریتانیا به حساب می‌آید، اما عملاً تحت کنترل نظامی ایالات متحده قرار دارد. بریتانیا مالکیت رسمی این جزیره را دارد، ولی تأسیسات نظامی، پرسنل و عملیات توسط آمریکا اداره می‌شود. در اکتبر ۲۰۲۴، بریتانیا پذیرفت که حاکمیت مجمع‌الجزایر چاگوس را به کشور موریس بازگرداند، اما پایگاه دیگو گارسیا همچنان تحت اجاره ایالات متحده باقی خواهد ماند.

چالش‌های حقوق بشری و بین‌المللی

اخراج اجباری ساکنان بومی دیگو گارسیا و ممانعت از بازگشت آنان، یکی از موضوعات حقوق بشری مهم و مورد انتقاد سازمان‌های بین‌المللی است. دیوان بین‌المللی دادگستری در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که تداوم کنترل بریتانیا بر این جزایر غیرقانونی است و باید به موریس بازگردانده شود. اما تا امروز، پایگاه نظامی همچنان فعال است و بحث درباره مالکیت نهایی آن ادامه دارد.پایگاه نظامی دیگو گارسیا یکی از نقاط کلیدی در نقشه ژئوپلیتیکی جهان است که با وجود فاصله زیاد از خشکی، تأثیر عمیقی بر تعادل قدرت در اقیانوس هند و مناطق اطراف دارد. با توجه به تحولات جدید در سیاست جهانی و فشارهای حقوق بشری، آینده این پایگاه و نقش آن در راهبرد نظامی قدرت‌های بزرگ همچنان مورد توجه و تحلیل خواهد بود.