پیشنهاد احتمالی ایتالیایی ها برای بازار ایران

نوشته امین آزاد

در این پرونده می خوانید :

هم‌اکنون شرکت فیات و ایران‌خودرو در حال مذاکرات فشرده هستند. این مذاکرات می‌تواند پای خودروسازان ایتالیایی را به طور گسترده به بازار ایران باز کند. شرکت‌های ایتالیایی پیش از این هم در ایران فعال بوده‌اند اما نه در واردات و نه در تولید هیچ‌گاه حضور آنها گسترده نبوده است. با اینکه روابط صنعتی اقتصادی میان ایران و ایتالیا بسیار عمیق بوده اما هیچ‌گاه نیروهای موثر صنعت خودرو در ایتالیا و صنعت خودرو در ایران روی خوش به هم نشان نداده‌اند و همیشه یک جای کار لنگ بوده است. طی چند سال اخیر رویکرد فیات که پدر‌خوانده صنعت خودرو ایتالیاست نسبت به بازارهای جهانی عوض شده و با ادغام با کرایلسر آمریکا این شرکت به دنبال نگاه فراتر از بازار اروپاست. البته همچنان گروه مدیران محافظه‌کار بر جای مانده از دوران مدیریت سابق در برابر این تغییرات مقاوت نشان می‌دهند. ایتالیایی‌ها در حالی که در رفتار اجتماعی با مردم جهان گرم هستند اما در روابط کاری بسیار ناسیونالیست و بسته عمل می‌کنند و هنوز می‌توان برخی رفتارهایی را که ناشی از سیستم بسته سیاسی ایتالیاست در رفتارهای آنها دید.
از طرف دیگر هم گروه اثرگذار تصمیم‌گیر خودرو در ایران در سال‌های اخیر بیشتر تمایل به فرانسه داشته تا کشورهای دیگر، به طور واضح برخی روابط غیرشفاف همچنان بین بخشی از صنعت ایران و صنعت خودرو فرانسه وجود دارد که کار را برای شرکت‌هایی از کشورهای دیگر سخت‌تر می‌کند. با وجود این پیشینه اما حالا صنعت خودرو ایران به دلیل فشار از بالا از سوی دولت به سمت همکاری با شرکت‌های دیگری در باقی کشورهای جهان رفته که مهم‌ترین آنها شرکت‌هایی از آلمان، ایتالیا و ژاپن است.
در میان این سه کشور ایتالیا بیشترین مزیت را از دو نظر برای شرکت‌های ایرانی دارد که یکی تولید خودرو ارزان و یکی تولید غیر‌مستقیم محصولات گروه کرایسلر آمریکا با برند شرکت‌های ایتالیایی در ایران است. طبق آخرین اطلاعات ایران‌خودرو با شرکت فیات به توافقات اولیه دست یافته است. با اینکه هنوز جزییات دقیق این توافق مشخص نشده ولی ایران‌خودرو و فیات می‌توانند خودروهایی را با قیمت زیر 50 میلیون تومان در ایران تولید کنند.
در حال حاضر ایران‌خودرو و فیات درخصوص کلیات همکاری مشترک به توافق رسیده‌اند؛ بنابراین دو شرکت قصد دارند با راه‌اندازی یک شرکت مشترک به تولید 300 تا 400 هزار دستگاه خودرو در ایران بپردازند. شنیده‌ها حکایت از آن دارد که در صورت حضور فیات در ایران، این شرکت در سایت خراسان مستقر خواهد شد. اما در صورت قطعی شدن همکاری میان فیات و ایران‌خودرو کدام یک از محصولات این شرکت می‌تواند برای ایران مناسب باشد؟ هاشم یکه‌زارع مدیر عامل ایران‌خودرو گفته است خودروهای فیات می‌توانند گزینه مناسبی برای خودروهای ارزان‌قیمت و متوسط در ایران‌خودرو باشند.
گروه فیات کرایسلر هم‌اکنون شامل خودروسازانی چون فیات، کرایسلر، دوج، جیپ، آلفا رومئو، لانچیا مازراتی و فراری است. از میان این نشان‌ها سه خودرو‌ساز یعنی فیات، لانچیا و آلفا رومئو خودروهای کلاس ارزان و متوسط تولید می‌کنند. ارزان‌ترین خودروها هم سه محصول هستند که یکی با نام اپسیلون در لانچیا و دو محصول با نام‌های فیات 500 و پاندا که در فیات تولید می‌شوند. قیمت پایه هر سه خودرو هم حدود هشت هزار یورو است که البته در زمان خرید با توجه به عوارض دریافتی از مشتریان به حدود 9 هزار یورو می‌رسد. حال اگر به طور تخمینی مالیات را از قیمت این محصولات کسر کنیم به قیمتی در حدود شش تا هفت هزار یورو خواهیم رسید. البته نمی‌توان عدد دقیقی را برای قیمت تمام‌شده کارخانه مد نظر قرار داد چون این اعداد محرمانه هستند.

ولی اگر عدد شش تا هفت هزار یورو را مبنا قرار دهیم می‌توان این سه خودرو را با قیمتی حدود 35 تا 40 میلیون تومان روانه بازار کرد البته به شرطی که درصد داخلی‌سازی این خودروها در ایران به حد قابل قبولی برسد. از این سه خودرو، فیات پاندا از همه ساده‌تر و کمی ارزان‌تر است. این خودرو که هم‌اندازه پراید است می‌تواند رقیب جدی ایران‌خودرو برای تیبا باشد. پلت‌فورم این خودرو هم می‌تواند به ایران‌خودرو این امکان را بدهد تا در کلاسی ارزان‌تر از خودرو رانا محصول جدیدی را با نشان شرکت خود روانه بازار کند.
این خودرو هم‌اکنون از چندین موتور بنزینی و دیزلی استفاده می‌کند. در نمونه‌های بنزینی موتور 2 /1 لیتری توانایی تولید 60 اسب بخار و موتور 4 /1 لیتری توانایی تولید 100 اسب بخار را دارد. این خودرو در دو نمونه دیفرانسیل جلو و دودیفرانسیل تولید می‌شود. نمونه دودیفرانسیل این خودرو گزینه مناسبی برای مناطق کوهستانی ایران محسوب می‌شود. از نظر ایمنی هم این خودرو وضعیت مناسبی دارد و دارای چهارستاره در اروپا از پنج‌ستاره ایمنی است. نزدیک‌ترین رقیب احتمالی این خودرو در بازار ایران را اگر خودرو تیبا فرض کنیم هم از نظر فنی و هم از نظر ایمنی این خودرو بسیار جلوتر از تیباست.
خودرو بعدی فیات 500 است. این خودرو احیا‌شده مدل قدیمی فیات 500 است که معروف‌ترین خودرو ایتالیایی است. این خودرو همتای فولکس قورباغه در آلمان محسوب می‌شود.
از نظر ظاهری این خودرو زیبا‌تر از پانداست. از طرفی این خودرو در چندین سایز تولید می‌شود و بازه‌هایی بین خودروهای کلاس A تا C را پوشش می‌دهد. برخی تحلیلگران این خودرو را هم‌اکنون از زیباترین خودروهای کوچک در اروپا به حساب می‌آورند. موتورهای استفاده‌شده در کوچک‌ترین مدل فیات 500 همانند موتورهای استفاده‌شده در فیات پانداست. گزینه دیگر تولید محصول اپسیلون شرکت لانچیاست. شرکت لانچیا معمولاً خودروهایش کمی گران‌تر از محصولات کارخانه فیات است. اپسیلون از نظر فنی تشابه زیادی با فیات پاندا دارد. این خودرو در اندازه پژو 206 است و در صورت ورود به بازار ایران می‌تواند با قیمتی نزدیک به 35 میلیون تومان گزینه مناسبی برای پژو 206 باشد. این خودرو از موتور بسیار پیشرفته‌ای بهره می‌گیرد که با حجم 900 سی‌سی و با اتکا به سیستم پرخوران موتور، می‌تواند 85 اسب بخار قدرت تولید کند. مصرف این موتور بسیار پایین است و در صورت ورود به بازار ایران می‌تواند کم‌مصرف‌ترین خودرو بازار ایران باشد. یکی دیگر از احتمال‌های مطرح هم حضور خودروسازان آمریکایی از طریق فیات در ایران‌خودرو است.

کرایسلر، دوج و جیپ هر سه برند آمریکایی گروه فیات هستند. در سال 2014 سهام کامل گروه کرایسلر آمریکا توسط گروه فیات خریداری شد و یک ابر‌شرکت چند‌ملیتی با نام فیات کرایسلر با نام مخفف FCA شکل گرفت. گروهی که شامل شرکت‌های خودرو‌سازی فیات، آلفا رومئو، لانچیا، ایویکو، مازراتی و فراری از ایتالیا و کرایسلر، دوج و جیپ از آمریکا می‌شوند.
حال امکان دارد محصولاتی از کرایسلر را که با برند فیات یا کارخانه‌های زیر‌مجموعه فیات در بازار عرضه می‌شود در ایران تولید کرد حتی امکان دارد محصول جدیدی از کرایسلر دوج یا جیپ را با برند فیات در ایران تولید کرد.

جیپ اولین خودرو آمریکایی بود که پیش از انقلاب در ایران تولید می‌شد. رد پای کرایسلر هم در صنعت خودرو ایران پیش از انقلاب به خوبی قابل مشاهده است، مخصوصاً زمانی که روتس کارخانه تولید‌کننده پیکان توسط کرایسلر خریداری شد. حال امکان دارد هم جیپ هم کرایسلر و دوج محصولات‌شان را توسط فیات وارد بازار ایران کنند.
هم‌اکنون مدل کرایسلر وویجر و کرایسلر 300 در شرکت لانچیا زیر‌مجموعه فیات با نام‌های لانچیا وویجر و لانچیا دما تولید می‌شود. کرایسلر 300 یک خودرو لوکس در کلاس E است که با توجه به اندازه و قدرت موتورش در صورت تولید در ایران می‌تواند جای خالی یک خودرو لوکس در تولیدات ایرانی را پر کند.
این خودرو از موتورهای سه تا شش‌لیتری بهره می‌برد و قدرت موتوری بین 300 تا 500 اسب بخار با توجه به موتورهای مختلف دارد.
مدل وویجر هم یک خودرو استیشن لوکس است که البته در بازار ایران چندان پر‌تقاضا به نظر نمی‌رسد.

دیگر محصول آمریکایی که در اروپا با نشان فیات عرضه می‌شود دوج جرنی است که با نشان فیات و نام فیات فری مانت عرضه می‌شود. هم‌اکنون بسیاری از مدل‌های دوج و کرایسلر با برند محصولات فیات یا لانچیا در ایتالیا عرضه می‌شوند. یکی از مدل‌های ایویکو هم با برند دوج در آمریکا عرضه می‌شود. حال امکان دارد محصولاتی از کرایسلر را که با برند فیات یا کارخانه‌های زیر‌مجموعه فیات در بازار عرضه می‌شود در ایران تولید کرد حتی امکان دارد محصول جدیدی از کرایسلر دوج یا جیپ را با برند فیات در ایران تولید کرد. گذشته از اظهار نظرهای طرف ایرانی طرف ایتالیایی هم از همکاری بین صنعت خودرو ایران و ایتالیا خبر داده است. البته آمار ارائه‌شده توسط طرف ایتالیایی کمی اغراق‌شده به نظر می‌رسد. رئیس کمیته بین‌المللی کنفدراسیون صاحبان صنایع ایتالیا از استراتژی این کشور برای تولید دو میلیون دستگاه خودرو ایرانی-‌ایتالیایی خبر داده است.

لیچا ماتیولی در همایش بزرگ تجاری ایران و ایتالیا در تهران گفت: از مارس 2014 تا مارس 2015 رویه‌ای برای تولید مشترک خودرو، اتوبوس و کامیون رخ داده و استراتژی ما برای آینده تولید دو میلیون دستگاه خودرو میان ایران و ایتالیاست.
پیشتر احمد پورفلاح رئیس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا گفته بود: با توجه به اینکه فیات به عنوان یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان ایتالیا، پیش از انقلاب هم سابقه تولید خودرو در ایران را داشته است، عزم خود را جزم کرده تا دوباره به بازار خودرو کشور باز‌گردد. فیات این توانایی را دارد تا خودروهایی ارزان را با همکاری ایران‌خودرو به تولید برساند و جایگزین برخی محصولات قدیمی خود کند تا توده مردم بتوانند با قیمتی مناسب مالک خودرو با امکانات روز شوند.
گروه فیات از نظر تاریخی بیشتر به سایپا نزدیک است چرا که محصولات شرکت ایویکو تا پیش از تحریم در شرکت زامیاد زیر‌مجموعه سایپا و محصولات فیات در شرکت بن‌رو که توسط سایپا خریداری‌شده تولید می‌شدند. البته همین شرکت بن‌رو حلقه اتصال ارتباط ایران‌خودرو با فیات نیز هست.

در سال 1380 در واپسین ماه‌های مدیریت منوچهر غروی مدیر‌عامل سابق ایران‌خودرو این شرکت تمایل داشت به جای پژو به سمت یک شریک دیگر برود. پس از طراحی سمند اختلافاتی با شرکت پژو رخ داده بود. این شرکت چندان مایل نبود پلت‌فورمی از خود را برای طراحی مدل‌های بعدی سمند به ایران‌خودرو بدهد. در آن روزها منوچهر غروی و معاون وی رضا ویسه که از بنیانگذاران خودرو سمند بودند به دنبال پلت‌فورمی برای سمند بودند. منوچهر غروی به سمت فیات تمایل پیدا کرد و بعداً رضا ویسه به سمت رنو رفت. پس از آنکه رضا ویسه در سال 1381 رئیس سازمان گسترش شد منوچهر غروی از ایران‌خودرو کنار گذاشته شد و در نهایت پای رنو به جای فیات به ایران باز شد. قرار بود ایران‌خودرو و سایپا هر کدام با استفاده از پلت‌فورم‌های رنو خودرو خود را طراحی کنند اما این طرح به هدف اصلی نرسید و به تندر 90 ختم شد. پژو هم همچنان در ایران‌خودرو ماند. اما غروی که از ایران‌خودرو کنار گذاشته شده بود با برخی مدیران برکنار‌شده ایران‌خودرو شرکت بن‌رو را تاسیس کرد و همکاری با فیات را با تولید فیات سی‌نیا آغاز کردند این پروژه در نهایت شکست خورد و شرکت ورشکسته بن‌رو به تملک سایپا در‌آمد.