چرا ورود آفرودها به کویر مرنجاب ممنوع شد؟

سال 1390 فیلم‌هایی از مرنجاب بیرون آمد که متعاقب آن ورود گردشگران به این کویر محدود شد و برای مدتی آژانس‌های گردشگری تورهای مرنجاب را از برنامه‌های خود حذف کردند، اتفاقی که اقتصاد منطقه را تحت‌الشعاع قرار داد. این دستور از شورای تامین شهرستان که متشکل از نیروی انتظامی، فرمانداری و دادستانی آران و بیدگل بود، بیرون آمد.

دادگستری استان اصفهان که در آن سال این حکم را بی‌ارتباط با دستگاه قضا و مسؤولیت آن را متوجه نیروی انتظامی دانسته بود، چهار سال بعد دستور «برخورد قاطع با متخلفان و تورهای مختلط در منطقه مرنجاب» را صادر کرد. این دستور بدون آن که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در جریان قرار داده شود، مستقیم به دادستان آران و بیدگل ابلاغ شد. این دومین‌بار بود که ورود به مرنجاب محدود شد.

فریدون الهیاری – مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان – آن زمان  تعریف کرد که در هشتم محرم سال ۹۴ فیلم‌ها و عکس‌هایی از کویر مرنجاب منتشر شد که عده‌ای را خشمگین کرد و قرار بود مقابل خانه امام جمعه آران و بیدگل تجمع کنند، با فرماندار آن شهرستان صحبت شد که شرایط را مدیریت کند، پس از این صحبت‌ها فکر می‌کردیم مشکل حل شده، اما با حکم دادگستری اصفهان مواجه شدیم که مستقیم به شهرستان ابلاغ شده بود.

ممنوعیت و محدودیت ورود به کویر مرنجاب آن سال با میانجی‌گری میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان حل شد، اما دادستان اصفهان تهدید کرده بود که در صورت ساماندهی نشدن منطقه گردشگری مرنجاب، برای بسته شدن این منطقه منتظر مصوبه و قانونی نخواهد بود و به وظیفه شرعی خود عمل خواهد کرد.

حالا بعد از گذشت دو سال از اعمال ممنوعیت و محدودیت برای ورود به کویرهای اصفهان بویژه مرنجاب، به بهانه‌هایی که به استناد گزارش‌های دادستان ناشی از رفتار ناهنجار و نامتعارف برخی مسافران بود، اکنون عامل دیگری دست‌مایه حکم تازه دادستان شهرستان آران و بیدگل شده است.

حدود ۷۵۰ خودروی دو دیفرانسل و موتور کراس در یک روز به کویر مرنجاب وارد شدند و صدای همه را درآوردند و دادستان آران و بیدگل هم با صدور حکمی خواستار ممانعت از ورود این دستگاه‌ها به کویر مرنجاب شد

محسن یارمحمدیان – معاون گردشگری استان اصفهان – درباره حکم تازه دادستانی شهرستان آران و بیدگل که سه‌شنبه ۱۶ آبان‌ماه صادر و پیرو آن ورود خودروها و موتورسیکلت‌های سنگین به کویرهای این شهرستان از جمله ابوزیدآباد، سیازگه، یخاب، چاه عروس، مرنجاب ممنوع شد، به ایسنا گفت: این مناطق هنوز امکانات و زیرساخت‌هایی در حد وسعت جمعیتی که به آن‌ها وارد می‌شود، ندارند. متاسفانه پیش از آن‌که مدیریت و بخش‌های دولتی مثل میراث فرهنگی و گردشگری وارد این مناطق شوند، گردشگران این کویرها را یافته بودند، برای همین هم سامان‌دهی آن‌ها سخت شده است.

او با اشاره به وضعیت کویر مرنجاب که سال‌هاست با حاشیه عجین شده، اظهار کرد: بیراهه‌ها و راه‌های ورود به این منطقه بسیار است و ما در این سال‌ها فقط توانسته‌ایم یکی از ورودی‌های اصلی آن را ساماندهی کنیم. بیشتر آفرودسوارها از این بیراهه‌ها و سایر ورودی‌های به مرنجاب وارد می‌شوند و کنترل آن‌ها واقعا سخت شده، تخریب‌هایی که این چند سال نیز به گیاهان منطقه وارد شده، قابل جبران نبوده است.

وی با بیان این‌که هر منطقه‌ی گردشگری ظرفیت تحمل دارد، افزود:‌ دو هفته گذشته بیش از ۷۰۰ دستگاه خودروی دو دیفرانسیل همزمان در یک روز وارد مرنجاب شدند که اعتراض‌های زیادی را به همراه داشت و به صدور حکمی از سوی دادستان منجر شد که ورود این خودروها را به مرنجاب ممنوع کرد.

یارمحمدیان ادامه داد: طبق نامه‌ای که از سوی برگزارکننده‌ی این آفرود به اداره میراث فرهنگی و گردشگری آران و بیدگل فرستاده شد، قرار بود این آفرودسواری با حضور ۴۵۰ خودروی دویفرانسل برگزار شود، طبیعتا در این شرایط ما نباید برای آن‌ها مجوز صادر می‌کردیم، اما به هر حال شرایطی پیش آمد که این خودورها وارد منطقه شدند و طبق آماری که بعدا اعلام شد تعداد آن خودروها به ۷۵۰ دستگاه دو دیفرانسل رسید، درحالیکه منطقه اصلا چنین ظرفیتی ندارد، سر و صدای همه هم درآمد، از اداره محیط زیست و منابع طبیعی آران و بیدگل گرفته تا نیروهای انتظامی و امنیتی منطقه و حتی مردم بومی، علی‌القاعده اداره میراث فرهنگی هم موافق آن برنامه نبود و همه‌ی ما غافلگیر این حرکت شدیم و در نهایت دادستان روز سه‌شنبه ۱۶ آبان‌ماه حکمی را صادر کرد که بر آن اساس ورود خودورهای آفرود و دودیفرانسیل به مرنجاب و کویرهای آران و بیدگل ممنوع شد.

معاون گردشگری اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان افزود: ما موافقیم که این حجم (۷۵۰ دستگاه) خودرو به منطقه وارد نشود، ولی با ممنوعیت کامل هم موافق نیسیتم‌، چون معتقدیم برای هر منطقه باید ظرفیت‌سنجی و متناسب با آن عمل کرد، این موضوع را هم از طریق دادستان پیگیری کردم و چند بار تماس تلفنی گرفتم، اما ایشان پاسخی ندادند!

وی با بیان این‌که مسؤولیت مرنجاب از دو سال پیش به فرمانداری آران و بیدگل واگذار شده اظهار کرد: فرماندار مسؤول رسیدگی به این منطقه است، پس از این اتفاق به ایشان هم گفتیم نباید به شرایطی می‌رسیدیم که اداره محیط زیست و منابع طبیعی شاکی شوند. ما در مقابل این حکم در روزهای گذشته سکوت کردیم، چون معتقدیم دادستان و این اداره‌ها به خاطر اتفاقاتی که در منطقه رخ داده، حق دارند، اما بهتر است به راهکار مناسبی برسیم.

او در پاسخ به این پرسش که با توجه به حاشیه‌های زیاد مرنجاب، در زمان معاونت گردشگری مرتضی رحمانی‌موحد بارها جلساتی در استانداری اصفهان درباره این کویر برگزار شد؛ آیا ماحصل آن تنها یک تفویض اختیار به فرمانداری شهرستان آران و بیدگل بود؟ توضیح داد: ‌این تصمیم در اولین جلسات که در استانداری برگزار می‌شد گرفته شد، پس از آن کارهای زیادی انجام شد، مهم‌ترین موضوع مرنجاب جاده‌ی آن است، درست است که سازمان ما متولی گردشگری است، اما ۷۰ درصد دیگر امور در اختیار سایر دستگاه‌ها است، ما هر کاری بخواهیم انجام بدهیم یک دستگاهی مدعی و شاکی می‌شود، منابع طبیعی قوانین خود را دارد و محیط زیست حساسیت‌های خاص خود را. از طرفی نیروی انتظامی هم تابع قوانین خود است. اینطور نیست که ما اراده کنیم و هر کاری خواستیم در این منطقه بتوانیم انجام دهیم.

وی افزود: مسؤولیت جاده مرنجاب با اداره شهرسازی است، اما هیچ تعریفی برای این جاده نشده، هیچ ردیف بودجه‌ای هم ندارد، سه سال است که می‌کوشیم برای آن تعریف مشخص داشته باشیم و حتی پیشنهاد جاده گردشگری را هم داده‌ایم، ولی اتفاقی نیافتاده است، وزارت راه باید تکلیف این جاده را مشخص کند، اگر بودجه بگذارند و این جاده را سامان‌دهی کنند، جلوی خیلی از اتفاقات گرفته می‌شود.

یارمحمدیان گفت: مرنجاب کلاف سردرگمی شده که داشتن انتظار از اداره ما برای مدیرت آن، واقعا گزاف است، نهایت هنر ما در این دو سه سال این بوده که ورودی اصلی مرنجاب را به شرکت توسعه عمران شهرستان آران و بیدگل که مردم هم سهام آن را دارند، واگذار کنیم که تا حدی سامان‌دهی شود.

وی افزود: این شرکت به ازای ورود هر اتوبوس ۱۰ هزار تومان و از هر خودور ۵ هزار تومان می‌گیرد که این هزینه‌ها صرف خدمات جاده، جمع ‌آوری زباله‌ها و سایر کارها می‌شود، آن‌ها مرتب دخل و خرج‌شان را اعلام می‌کنند و ما در جریان آن هستیم.

معاون گردشگری اصفهان ادامه داد: اخیرا هم بعد از گذشت دو سه سال، پایگاهی برای استقرار آمبولانس و اکیپ هلال احمر مشخص کرده‌ایم، کارهای دیگری هم قرار است انجام شود، ولی با توجه به حجم مشکلات این اقدامت خیلی ناچیز است. با این حال ما ۸۰ درصد توان‌مان را روی این منطقه گذاشته‌ایم، اگر اداره‌های دیگر هم ۲۰ درصد از توان خود را می‌گذاشتند خیلی از مشکلات مرنجاب حل می‌شد، مساله آن است که مرنجاب اولویت این اداره‌ها نیست.

ورود خانواده‌ها به مرنجاب ممنوع نیست

جواد صدیقیان – مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آران و بیدگل – نیز در تشریح وضعیت جدید در کویرهای این شهرستان و بویژه مرنجاب به ایسنا گفت:‌ حکمی که دادستان هفته گذشته صادر کرد توسط ضابطِ آن در حال اجرا است. این حکم براساس اعتراض‌های مردمی و اداره‌های ذی‌ربط صادر شد که متاسفانه به خاطر ورود حجم زیادی از خودروهای دو دیفرانسل به منطقه مرنجاب بود.

«هدف خودروهای دو دیفرانسیل در مرنجاب، گردشگری نیست؛ حضورشان بیشتر سبب تخریب می‌شود و گاه با خطرات جانی همراه است. رفتار برخی مسافران آن‌ها هم دور از شأن دارالشهدای آران و بیدگل است»

او اظهار کرد: سفر این خودروها به مرنجاب بی‌ارتباط با موضوع گردشگری است و حضورشان بیشتر سبب تخریب است که با گاه خطرات جانی همراه می‌شود، مواقعی هم گزارش شده مسافران این خودروها رفتارهای ناهنجار و برخلاف شئونات اسلامی دارند که با اعتقادات مردم مذهبی این منطقه که به دارالشهدا معروف است، همسو نیست.

وی اضافه کرد: دادستان هم براساس این اعتراض‌ها به پلیس اطلاعات و امنیت عمومی شهرستان آران و بیدگل نامه نوشت و از آن‌ها خواست از ورود این گونه ماشین‌ها و موتور کراس‌ها که هدف‌شان تخریب محیط زیست و ایجاد ناهنجاری است، جلوگیری کند، از اداره ما هم خواسته که اطلاع‌رسانی داشته باشیم.

مدیر میراث فرهنگی و گردشگری آران و بیدگل درباره ممنوعیت ورود سایر خودروها به این منطقه نیز توضیح داد: در دستور صریح دادستان آمده، «تردد و حضور موتورسیکلت‌های موضوع گزارش و خودروهای دو دیفرانسل سافاری، ممنوع و از ورود آن‌ها به این منطقه جلوگیری شود»، ممنوعیتی برای ورود خانواده‌ها و یا سایر گردشگران که هدف مشخصی دارند اعمال نشده است.

صدیقیان ادامه داد: در ادامه‌ی این حکم اشاره شده که «از حضور تورها، اتوبوس، مینی‌بوس و خودروهایی که بدون مجوز قصد ورود به این منطقه را دارند جلوگیری شود»، این دستور هم خانواده‌ها را شامل نمی‌شود، کما این‌که در اواخر هفته گذشته خانواده‌هایی بدون مشکل به مرنجاب وارد شده‌اند.

وی اضافه کرد: دستور دادستان در روزهای پنجشنبه و جمعه‌ی گذشته اجرا شد، ولی اتومبیل‌هایی که مشکل نداشتند، وارد منطقه شدند.

او سپس تاکید کرد:‌ ما نیز مخالف ورود تورهای بدون مجوز به سایت‌های طبیعی گردشگری هستیم و می‌خواهیم که ورود تورها به این مناطق سامان‌دهی شود و همراه با مجوز باشد.

صدیقیان در پاسخ به این پرسش که با توجه به حواشی مرنجاب و مسؤولیت تعیین شده برای هر بخش آیا این اداره برای تعیین ظرفیت تحمل در این منطقه طبیعی اقدام می‌کند تا حکم دادستان از ممنوعیت به محدودیت تقلیل پیدا کند تا سرانجام سفر همه گروه‌ها به این منطقه سامان‌دهی شود؟ گفت: ‌یکی از وظایف ما و همچنین فرمانداری سامان‌دهی مرنجاب است که به زیرساخت و سند جامع گردشگر نیاز دارد، امیدواریم در کنار این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، راه‌کارهایی برای بهتر شدن اوضاع و ساماندهی منطقه پیشنهاد شود. همه دغدغه ما این است که برای سامان‌دهی متولی خاصی خارج از بخش دولتی پیدا کنیم، چون این کویر منبع درآمد مردم منطقه است و باید برنامه‌ای باشد تا این هزینه‌ها در مسیر درست صرف شود.