ظهور پدیده جدید در خودروسازی؛

اخیرا پدیده‌ اجاره، خرید و فروش خطوط تولید خودرو در کارخانه‌های کوچک خودروسازی اتفاق می‌افتد که در برخی از این خطوط چینی‌ها حضور پررنگ‌تری دارند.

یک دست گل کوچیک و چند دست شطرنج. سرنوشت کارگران کارخانه‌های خودروسازان کوچک امروز. زمانی که یار خودرویی خارجی پایش را بیرون کشید. اما بالاخره بازی را بزرگترها با اجاره، خرید یا فروش خطوط تولید بهم زدند. به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد هر خودروساز کوچک ایرانی با قطع همکاری شریک تجاری خود خط تولید خود را در اختیار خودروسازان بزرگ قرار می‌دهد. شاید نتوان از این تغییر رویکرد در صنعت خودرو به عنوان مشکل یاد کرد اما به هر حال پدیده‌ اجاره، خرید یا فروش خطوط تولید خودرو در کارخانه‌های ایرانی باب شده است.

رویکرد تولید چند ساله خودروسازان کوچک داخلی گویای این است که به دلیل شرایط تحریم و روابط بین‌الملی خودروسازان بزرگ خارجی روابط خود را با صنعت ایران کمرنگ کرده‌اند؛ تا جایی که بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی که واحدهای مونتاژی‌شان برای تولید نیازمند قطعات خارجی هستند با مشکل روبه‌رو شده‌اند. اما اینکه رویکرد تولید در صنعت خودروسازی تغییر جهت داده، به رواج چنین پدیده‌ای دامن زده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد خودروسازان بزرگ ایرانی یا خارجی سرنوشت بسیاری از خودروسازان کوچک داخلی را تحت تاثیر قرار داده‌اند. روزی زاگرس خودرو بروجرد در ابتدا محصولات پروتون مالزی را تولید می‌کرد و پس از اینکه پروتون از ایران رفت، این کارخانه خطوط تولید خود را به خودروساز بزرگ سایپا فروخت. یا اینکه شش سال گذشته بن‌رو که فیات ایتالیا را در ایران تولید می‌کرد، سه سال بعد از تولید خود، کارخانه را به سایپا فروخت.

این در حالی است که چینی‌ها هم در این پدیده ایجاد شده در صنعت خودرو بی‌تقصیر نبوده‌اند. کرمان موتور یکی از واحدهای خودروسازی خود را به نام مدیران خودرو به کارخانه چری چین فروخته است. از طرفی گروه بهمن هم خطوط تولید خودرو خود را پس از قطع همکاری خود با ژاپن به همین چری چین فروخته و درآمد خود را از طریق حضور چینی‌ها در کارخانه و تولیدات و مونتاژ خودرو کسب می‌کند.

 

خودروسازان ناچارند

اما رویکرد جدید صنعت خودرو در خصوص واگذاری خطوط تولید کارخانه‌ها به نظر می‌رسد بیشتر نشات گرفته از تحریم‌ها و محدود بودن روابط تجاری بین‌المللی است. به اعتقاد احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان، در زمان‌هایی که تفاهم‌نامه همکاری با کشوری منعتقد می‌شود این احتمال وجود دارد که مردم از خودروی تولیدی استقبال بسیاری نکنند و در مقطعی سرمایه‌گذاری خودروساز کوچک موفقیتی به همراه نداشته باشد. از این رو پدیده اجاره یا خرید و فروش خطوط تولید در کارخانه‌ها شکل می‌گیرد.

این صاحب‌ نظر عرصه خودرو بر این باور است که خودروسازان داخلی از آنجایی که سرمایه‌گذاری‌هایی در این صنعت انجام داده‌اند، اما زمانی که خودروی تولیدی با استقبال مشتریان روبه‌رو نمی‌شود یا اینکه به دلیل مشکلاتی همکاری با طرف مقابل که یک کشور خارجی است بهم می‌خورد، ناچارند خط رنگ واحدهای تولیدی‌‌شان را به خودروسازان قدرتمندتری اجاره دهند.

او در این باره گفت: خودروسازان کوچک داخلی راهی جز اجاره، خرید و فروش خطوط تولیدی خود ندارند و از طریق پیمانکاری از ظرفیت‌های کارخانه‌های خود بهره‌مند می‌شوند.

نعمت‌بخش با بیان اینکه اجاره، خرید و فروش خطوط تولید کارخانه‌ها بیشتر در واحدهای خودروسازی کم‌تیراژ جریان دارد، گفت: تاثیر تحریم‌ها در سال‌های اخیر باعث شده بقای شرکت‌های خودروسازی کوچک مدیون خودروسازان بزرگ شود.

دبیر انجمن خودروسازان افزود: خودروسازان تحت لیسانس یشتر در جریان این پدیده قرار گرفتند و رسالت انجمن خودروسازان این بوده که شرکت‌های کوچک و بزرگ از ظرفیت یکدیگر استفاده کنند. اخیرا برخی خودروسازان خط رنگ واحدهای تولیدی خود را به خودروسازان بزرگ اجاره می‌دهند و برخی دیگر واحدهای مونتاژ مجتمع خود را در اختیار شریک خود که همان خودوساز بزرگتر از خود است، قرار می‌دهند. اما مسیر واحدهای کوچک خودروسازی در آینده بسیار وابسته به نتیجه مذاکرات دارد.

 

با پدیده اجاره خط تولید موافقم

یکی از صاحب‌نظران این عرصه موافق ایجاد پدیده اجاره خطوط واحدهای خودروسازی کوچک است. امیرحسین کاکایی عضو هیات علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران رواج چنین پدیده‌ای در صنعت خودرو را شرایط خوبی برای خودروسازان داخلی می‌داند.

او معتقد است: در دنیا خودروسازهای کوچک نمی‌توانند بقا داشته باشند و برای اینکه به حیات خود ادامه دهند با بزرگترهای این عرصه ادغام می‌شوند. در کشور آلمان چهار یا پنج خودروساز بیشتر وجود ندارد و بقیه خودروسازها به دلیل اینکه هزینه‌های تحقیق و توسعه در طرح‌های صنعتی افزایش یافته زیرمجموعه‌های کارخانه‌های بزرگ هستند.

کاکایی با بیان اینکه در برخی کارخانه‌ها مقدار تولیدات خودرو فعالیت آن واحد صنعتی را اقتصادی می‌کند و در بسیاری از این واحدهای خودروسازی کوچک تولیدخودرو توجیه اقتصادی ندارد، گفت: بسیاری از این واحدها تنها امکانات مونتاژ خودرو را دارند و آنچنان توانمند نیستند به تولید خودرو بپردازند.

این کارشناس صنعت خودرو افزود: میزان تیراژ خودرو در کارخانه‌های خودروسازی کوچک ایجاب می‌کند تا تمامی خودروسازان با هم ادغام شوند تا در یک حرکت استراتژیک هزینه‌های راهبردی مشترکی داشته باشند.

او با بیان اینکه باید تولید داخلی با نیاز مصرفی به تعادل برسد، گفت: معمولا پلت فرم‌های خودرو سال‌ها طول می‌کشد وارد بازار داخلی شود و همین باعث می‌شود این مدل خودرو از مد بیفتد و حجم تقاضا کاهش یابد. تیبا خودرویی بود که 10 سال طول کشید تا به بازار ورود پیدا کند. در نتیجه باید برای رضایت مردم و ارتقای تولید داخلی سرمایه‌گذاری به موقع صورت بگیرد.

کاکایی با بیان اینکه خودروسازی در کشور با وجود واحدهای کوچک اصلا منطقی و به صرفه نیست و بهتر است مالکیت خودروسازی به بخش خصوصی سپرده شود، گفت: پدیده اجاره خطوط تولید خودرو در کارخانه‌های کوچک داخلی رویکرد مناسبی است که توانسته خودروسازها روی پای خود بایستند. اما ادغام کارخانه‌های کوچک و بزرگ رویکرد مناسبتری برای خروج آنها از مشکلات اقتصادی به نظر می‌رسد.

 

خودروسازی برنامه بلندمدت می‌خواهد

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در این زمینه فقدان برنامه بلندمدت در کارخانه‌های خودروسازی کوچک را مهمترین دلیل ایجاد این پدیده می‌داند. او معتقد است: بیشتر واحدهای خودروسازی تولیدکننده نبوده‌اند و بلکه بیشتر در واردات خودرو عرض اندام کرده‌اند. زمانی که از صفر تا 100خطوط تولیدی در اختیار تولیدکننده ایرانی قرار بگیرد، آن زمان می‌توان از آن واحدها به عنوان خودروساز قلمداد کرد.

بیاتیان با بیان اینکه برخی چنین نگاه غطی دارند که در هر منطقه‌ای باید کارخانه خودرویی احداث شود، گفت: برای تاسیس کارخانه خودرو در راستای ارتقای صنعت کشور باید کاملا کار کارشناسی و دقیقی انجام شود در غیر این صورت طبیعتا واحدهای کوچک نمی‌توانند به تولید خود ادامه دهند و ورشکست پایان راه آنها خواهد بود.

او افزود: نباید صرفا در راستای ایجاد اشتغال و بهبود جو روانی مردم منطقه‌ای خودروسازی شکل بگیرد. هدف از همکاری با کشورهای خارجی این است که همراه با قراردادها و ورود آنها به خطوط تولید کارخانه‌ها تکنولوژی و استانداردهای بروز هم در بستر خودروسازی کشور جریان بگیرد اما در این سال‌ها متاسفانه این اتفاق نیفتاده است و حتی دو خودروساز بزرگ داخلی کشور هم محصولات بروزی در جریان همکاری خود با کشورهای خارجی تولید نمی‌کنند و بیشتر از خودروهای بی‌کیفیت آنها الگوبرداری کرده‌اند.

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این باره گفت: اگر کارخانه‌های خودروسازی کشور با برنامه کارشناسی بلندمدت تولید داشته باشند یا اینکه خودروسازهای کوچک با بزرگ‌ها ادغام شوند، همچنین طبق آمایش صنعتی، کارخانه‌های خودروساز داخلی توانمندی ورودی چشمگیر در بازار منطقه را دارند. در نتیجه باید در فضای رقابت‌پذیری افزایش تولید منطقی در کارخانه‌ها به وجود آورد.

 

منبع: اقتصاد نیوز