در حال حاضر صنعت خودروی کشور اسیر تحریم‌ها است و شرکای خارجی جاده مخصوص را ترک کرده‌اند. با خروج شرکای بین‌المللی از خطوط تولید این‌گونه پیش‌بینی می‌شد که کیفیت محصولات داخلی تحت‌تاثیر این اتفاق روند نزولی به خود بگیرد، زیرا دسترسی خودروسازان داخلی به قطعات اصلی که پیش‌تر از منابع خارجی تامین می‌شد، در زمان تحریم امکان‌پذیر نیست. در این شرایط خودروسازان دو راه پیش‌رو دارند؛ یا از منابع دیگری به غیر از شرکت‌های اصلی قطعات مورد نیاز خود را تامین کنند یا اینکه قطعه‌سازان داخلی را جایگزین منابع خارجی خود کنند. در این زمینه بسیاری از دست‌اندرکاران تولید معتقدند که در تامین قطعه از هر دو مسیر پیش‌روی خودروسازان، کیفیت خودرو افت خواهد کرد. پیش‌تر هم صنعت خودرو در تحریم‌های اولیه هسته‌ای کاهش تیراژ و کیفیت را در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز تجربه کرده بود. به این ترتیب در شرایطی که نمودار تیراژ خودروسازان کاهشی شده است و به نوعی همان سناریوی سال‌های ابتدای دهه ۹۰ به واسطه تحریم‌ها در حال تکرار است، اما شاهد ثبات نمودار کیفی خودروها هستیم؛ به‌طوری‌که براساس آمارهای ارائه شده از سوی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایرانکیفیت خودروها در جاده ثبات حرکت می‌کند. بنابراین می‌توان این‌طور گفت که دور جدید تحریم‌های صنعت خودرو تا اینجای کار نتوانسته روی کیفیت محصولات داخلی و همچنین مونتاژی‌ها اثرگذار باشد.

اما گزارشی که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران از کیفیت خودروها در دی‌ماه ارائه کرد بیانگر آن است که بیشتر خودروهای داخلی سطح کیفی خود را در دی‌ماه حفظ کرده و همان‌طور که اشاره شد تنها یک ستاره کیفی به خودروی دنا اضافه شده است.در گزارش جدید کیفی خودروهای سواری نام ۴۵ خودروی داخلی به چشم می‌آید که در دسته‌های قیمتی مختلف تقسیم شده‌اند. طبق روش معمول شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در ارزیابی کیفی خودروها، هر محصول بسته به امتیازات کسب‌شده، بین یک تا پنج ستاره کیفی دریافت کرده و در دسته قیمتی خود جای می‌گیرد. این در شرایطی است که طبق معمول هیچ خودرویی نتوانسته در ارزیابی کیفی جدید، تمام ستاره‌های موجود را به دست بیاورد. در گزارش منتشره، اخذ یک ستاره، نشان‌دهنده حداقل کیفیت یک خودرو بوده و هرچه تعداد ستاره‌ها بالاتر باشد، به معنای آن است که آن خودرو از سطح کیفی بهتری برخوردار است. در گزارش کیفی دی‌ماه، طبق روال ماه‌های گذشته، خودروهای تولید داخل در ۵ دسته «بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان»، «بین ۷۵ تا ۱۰۰میلیون تومان»، «۵۰ تا ۷۵‌ میلیون تومان»، «۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان» و «زیر ۲۵میلیون تومان» دسته‌بندی شده و بین یک تا چهار ستاره کیفی به‌دست آورده‌اند. در میان ۴۵ خودرویی که طی اولین ماه زمستان امسال مورد ارزیابی کیفی قرار گرفته‌اند، ۱۵ خودرو چهار ‌ستاره کیفی را از آن خود کرده‌اند و این یعنی، حدود ۳۳ درصد از خودروهای یادشده توانسته‌اند به کیفیت نسبتا ایده‌آل دست پیدا کرده و برترین محصولات خودروسازی کشور در دی‌ماه باشند. طبق گزارش منتشره، ۱۶ خودروی داخلی نیز موفق به اخذ سه ستاره کیفی شده‌اند تا در مجموع حدود ۵/ ۳۵ درصد از خودروهای ارزیابی‌شده در دی‌ماه، سه ستاره لقب گرفته و کیفیتی متوسط را ازآن خود کنند. از آن‌‌سو اما ۱۴ ‌خودرو نیز توانسته‌اند تنها دو ستاره کیفی را در ارزیابی دهمین ماه سال‌جاری به دست بیاورند. بنابراین حدود ۳۱ درصد از خودروهای تولید داخل نیز طی دی‌ماه امسال دوستاره بوده‌اند. در گزارش کیفی جدید، هیچ خودروی تک‌ستاره‌ای به چشم نمی‌آید.

 پژو ۲۰۰۸ سرلیست ۴ ستاره ها

به سراغ جزئیات کیفیت خودروهای داخلی برویم و ببینیم شرایط کیفی محصولات تولیدی در دی به چه شکل است. طبق روال گزارش‌های قبلی خودروهای حاضر در دسته بالای ۱۰۰میلیون تومان، چهار ستاره کیفی را به‌دست آورده‌اند بنابراین تغییری نسبت به گذشته نداشته‌اند. در این گروه، نام سه خودروی مونتاژی به چشم می‌آید که دو خودرو سهم ایران‌خودرو و خودروی دیگر محصول گروه بهمن است. در این بین پژو ۲۰۰۸ به‌عنوان محصول پسابرجامی ایران‌خودرو توانسته چهار ستاره کیفی خود را حفظ کند. هرچند پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پژو ارتباط خود را با ایران‌خودرو قطع کرد، با این حال مونتاژ پژو ۲۰۰۸ همچنان ادامه دارد. ایران‌خودرویی‌ها با استفاده از فرصت سه ماهه‌ای که بین اعلام خروج آمریکا از برجام تا بازگشت تحریم‌ها داشتند، توانستند حجم زیادی از قطعات ۲۰۰۸ را ذخیره کنند و در حال حاضر مونتاژ این محصول به واسطه همین ذخیره‌سازی، ادامه دارد. با این حال مشخص نیست پس از اتمام ذخایر قطعات ۲۰۰۸، ایران‌خودرو به واسطه تامین قطعات از منابع فرعی و همچنین داخلی‌سازی، باز هم بتواند به مونتاژ آن ادامه دهد. داستان در مورد سوزوکی گرندویتارا نیز به همین شکل است و چون بیشتر قطعات آن از مسیر واردات تامین می‌شود، ادامه تولید این محصول هم در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد. البته وجود نام ویتارا در گزارش کیفی، گویای تداوم مونتاژ این شاسی بلند ژاپنی است، اما مشخص نیست با اتمام قطعات ذخیره آن، چه سرنوشتی در انتظارش است. ویتارا در گزارش کیفی دی، چهار ستاره خود را حفظ کرده و تغییری نسبت به آذر نداشته است. همچنین در گروه بالای ۱۰۰ میلیون تومانی‌ها، نام مزدا۳ نیو هم به چشم می‌آید.

مزدا که در آبان ماه در لیست کیفی غیبت داشت از آذرماه بار دیگر به لیست برگشته و این روند را در دی‌ماه هم ادامه داده است. با توجه به شرایط تحریمی به‌نظر می‌رسد تولید مزدا ۳ هم مانند پژو ۲۰۰۸ و سوزوکی گراند ویتارا محدود به قطعات موجود در گمرکباشد و بعد از ترخیص آنها، این خودرو از خطوط تولید گروه بهمن خارج شود.از خودروهای بالای ۱۰۰ میلیون تومان بگذریم و نگاهی بیندازیم به گروه بعدی که محصولاتی را در خود جای داده که به‌نظر شرکت بازرسی کیفی و استاندارد ایران در سطح ۲ قیمتی قرار دارند. در این گروه با هشت محصول مونتاژی مواجه می‌شویم که در میان آنها، کیا سراتو و هیوندایی اکسنت و هیوندایی مدل i۲۰ و هاوال H۲ توانسته‌اند چهار ستاره کیفی را به دست بیاورند. در این بین، سراتو که در سایپا مونتاژ می‌شود، در گزارش کیفی گذشته نیز چهار ستاره کیفی به‌دست آورده؛ بنابراین سطح کیفی آن در دی تغییر خاصی به خود ندیده است. سراتو مدت‌هاست قیمتی بالای ۱۰۰ میلیون تومان در کارخانه دارد، با این حال شرکت بازرسی همچنان این محصول را در گروه ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی‌ها قرار می‌دهد.

دیگر عضو این گروه یعنی هیوندایی اکسنت با وجود قطع ارتباط خودروساز کره‌ای با ایران، کماکان در کرمان موتور مونتاژ می‌شود. اکسنت خودرویی چهار ستاره به حساب می‌آید و نسبت به آذر تغییر کیفی خاصی را تجربه نکرده است. دیگر میهمان کره‌ای گروه یعنی هیوندایی i۲۰ نیز که در کرمان موتور مونتاژ می‌شود، با کم و زیاد شدن ستاره کیفی مواجه نشده بنابراین کیفیت آن در مقایسه با آذرماه ثابت مانده است. در گروه تحت بررسی اما پنج خودروی چینی نیز به چشم می‌آید و همه آنها با داخلی‌سازی پایینی در کشور مونتاژ می‌شوند. در این بین،‌ هاوال که میهمان «گروه بهمن» به‌شمار می‌رود، بدون تغییر نسبت به گزارش قبلی، چهار ستاره کیفی دارد. هاوال ظاهرا به تازگی مشکل تولید پیدا کرده، چه آنکه گروه بهمن به ثبت‌نام‌کنندگان آن پیشنهاد دریافت محصول جایگزین داده است.

دیگر خودروی چینی این گروه یعنی تیگو ۵ که در مدیران خودرو به مونتاژ می‌رسد، در گزارش کیفی دی‌ماه سه ستاره به دست آورده، بنابراین در مقایسه با گزارش قبلی، تغییری حاصل نکرده است. همچنین جک S۵ و S۳ نیز به‌عنوان محصولات مونتاژی کرمان موتور، با کسب سه ستاره، شرایط کیفی مشابه هم دارند. همان طور که اشاره شد جک S۳ در گزارش آذرماه حضور نداشت و از دی‌ماه به لیست کیفی خودروهای سواری اضافه شده است. این گروه میزبان هایماS۷ اتوماتیک و همچنین مدل اتوماتیک S۵ این خودرو است. این خودروهای چینی در خطوط تولید ایران‌خودرو مونتاژ می‌شوند. هر دو خودرو بدون تغییر نسبت به گزارش قبلی، سه ستاره کیفی را به دست آورده‌اند. در نهایت عضو دیگر سطح دوقیمتی این لیست یعنی ام‌وی‌ام X۳۳ جدید، تنها دو ستاره کیفی دارد و نسبت به ماه گذشته تغییری حاصل نکرده است.

به سراغ سطح سه قیمتی می‌رویم جایی که به‌نظر شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران گروه خودروهای ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومانی حضور دارند. طبق گزارش اعلامی، تمام خودروهای حاضر در این گروه، مونتاژی‌های چینی هستند و بهترین آنها بسترن B۳۰ نام دارد. این محصول مونتاژی گروه بهمن، در ارزیابی جدید، چهار ستاره کیفی به دست آورده و این نشان می‌دهد نسبت به گزارش قبلی، تفاوتی نداشته است. دیگر عضو این گروه یعنی چانگان که در سایت سایپا کاشان مونتاژ می‌شود همان راه بسترن B۳۰ را رفته و مانند گزارش آذرماه این شرکت چهار ستاره کیفی را از آن خود کرده است. همچنین آریزو ۵ نیز کماکان سه ستاره کیفی را به خود می‌بیند و با این حساب تغییری در سطح کیفی این محصول مونتاژی چینی رخ نداده است. ام‌وی‌ام X۲۲ هم دیگر عضو گروه تحت بررسی است که در مدیران خودرو مونتاژ می‌شود و مانند گزارش قبلی، سه ستاره کیفی دارد. در نهایت تنها عضو دو ستاره گروه ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومانی‌ها، لیفان X۶۰ نام دارد که نسبت به گزارش قبلی تغییری در کیفیت آن ایجاد نشده است.

 رنو همچنان حضور دارد

نگاهی هم بیندازیم به سطح چهار قیمتی یعنی دسته ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومانی‌ها که بیشترین خودروهای داخلی را در خود جای داده است. مانند چند گزارش قبلی، همچنان رنویی‌ها و پژویی‌ها رده‌های ابتدایی این گروه را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین، به‌نظر می‌رسد رنوهای تولیدی آخرین هفته‌های میهمانی خود را در ایران می‌گذرانند چه آنکه ارسال قطعات آنها به کشور متوقف شده و بعید است تولیدشان ادامه پیدا کند. طبق آمار اما ساندرو اتومات، تندر-۹۰ اتومات، تندر-۹۰ پلاس، پژو ۲۰۷ اتومات، پارس‌تندر و پژو ۲۰۷ معمولی شش محصول چهار ستاره این گروه به‌شمار می‌روند و نسبت به آذرماه، تغییری حاصل نکرده‌اند. در رده‌های هفتم تا پانزدهم اما با تندر-۹۰ پارس‌خودرو، تندر ایران‌خودرو، برلیانس

H ۲۳۰، دنا پلاس، رانا، پژو ۲۰۶ صندوقدار، ۲۰۶ معمولی و دانگ فنگ H۳۰ و دنا معمولی مواجه می‌شویم. در این گروه دنا معمولی توانسته تعداد ستاره‌های خود را یک ستاره افزایش دهد و از دو ستاره در آذرماه، کیفیت خود را به سه ستاره در دی‌ماه ارتقا دهد. بقیه محصولاتی که نام برده شده تغییر کیفی نداشته و همان سه ستار ه را حفظ کرده‌اند. در گروه مورد بررسی اما ۸ خودروی دو ستاره نیز به چشم می‌آید و اتفاقا هیچ کدام از آنها در مقایسه با گزارش قبلی، با تغییر ستاره‌بندی مواجه نشده‌اند. در این بین، ایران‌خودرو بیشترین نماینده را دارد؛ به‌نحوی‌که پژو پارس تولیدی در کرمانشاه و پژو ۴۰۵ تولیدی در خراسان، سورن و همچنین سمند تولیدی سایت تبریز، با دو ستاره کیفی در سطح چهار قیمتی جا خوش کرده‌اند. از سایپا نیز سه نماینده دو ستاره یعنی تیبا۲ و ساینا و تیبا در گروه ۲۵ تا ۵۰ میلیونی‌ها به چشم می‌آید که رده‌های ۲۱ تا ۲۳ را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین ام‌وی‌ام۳۱۵ جدید نیز نماینده دو ستاره مدیران خودرو به‌شمار می‌رود و در رده شانزدهم جا خوش کرده است. اما گزارش کیفی دی، کیفیت خودروهای زیر ۲۵ میلیون تومان را نیز در خود جای داده است، دسته‌ای قیمتی که به احتمال فراوان در گزارش‌های بعدی جای خود را به زیر ۳۵میلیون تومانی‌ها خواهد داد. طبق گزارش اعلامی، در دسته قیمتی زیر ۲۵میلیون تومان، نام چهار خودروی دو ستاره به چشم می‌آید.  پراید ۱۳۱ سایپا، پراید ۱۳۲ سایپا و پراید ۱۳۱ پارس خودرو و پراید ۱۱۱ سایپا، چهار محصول این گروه هستند که تغییری نسبت به سطح کیفی آذرماه نداشته‌اند.