بازگشت پرنده منقرض شده به طبیعت

 نام دیگر این پرنده «اکراس سرتاس شمالی» یا «پیرمرغ گوشه‌گیر» است. به همین دلیل اکنون تیمی از دانشمندان و حافظان محیط زیست، سعی دارند به عنوان والدین پرورش دهنده و مربیان پرواز آنها وارد عمل شوند.

یوهانس فریتز، زیست‌شناس اتریشی یکی از اعضای این تیم است که می‌گوید: «ما باید مسیر مهاجرت را به آنها آموزش دهیم.»

این پرنده در زبان آلمانی Waldrap نامیده می‌شود و تلاش‌های یوهانس فریتز و یک گروه حفاظت و تحقیقات مستقر در اتریش به نام Waldrappteam باعث شده که جمعیت این پرندگان در اروپای مرکزی، از زمان شروع کار این پروژه در سال ۲۰۰۲ میلادی، از صفر به تقریباً ۳۰۰ پرنده برسد.

این تلاش‌ها همچنین باعث شد که وضعیت این پرندگان مهاجر، از یک گونۀ «بشدت در خطر انقراض» به گونۀ «در خطر انقراض» تغییر یابد.

با این وجود پرندگانی که با تلاش این تیم اکنون در اروپا هستند، تمایلی طبیعی به مهاجرت نشان نمی‌دهند و در واقع نمی‌دانند بدون راهنمایی دیگر پرندگانی که در حیات وحش به دنیا آمدند، به کدام سمت پرواز کنند.

بدون آموزش مسیر مهاجرت به این پرندگان نیز بسیاری از آنها بلافاصله پس از رهاسازی ناپدید شدند. آنها به جای بازگشت به مناطقی مناسب مانند توسکانی ایتالیا، در جهات مختلف پرواز کردند و در نهایت تلف شدند.

به این ترتیب این تیم به عنوان والدین رضاعی و مربیان پرواز این پرندگان وارد عمل شدند تا آموزش‌های لازم را به جمعیت آنها در اروپای مرکزی بدهند.

بر همین اساس، امسال هفدهمین سفر این پرندگان مهاجر با راهنمایی انسان‌ها انجام می‌شود و البته دومین باری است که این پرندگان مجبور شدند به دلیل تغییرات آب و هوایی، به مسیر جدیدی در اسپانیا هدایت شوند.

الهام از فیلم «پرواز به خانه»

برای آماده‌سازی این پرندگان برای سفر، جوجه‌ها را زمانی که تنها چند روز از عمرشان می‌گذرد، از کلنی‌های تولیدمثل خارج و به لانه‌هایی منتقل می کنند که تحت نظارت این والدین پرورش‌دهنده هستند.

در آنجا سعی می‌شود که در کنار مراقبت از این پرندگان، به آنها مهارت «جهت‌یابی» نیز آموخته شود تا به اعضای این تیم اعتماد کنند و به کمک آنها بتوانند مسیر مهاجرت را بیابند.

باربارا اشتاینینگر، یک مادر پرورش دهنده در این تیم است. او می‌گوید در جریان این تجربه، او واقعا مانند «مادر پرنده‌ها» با آنها رفتار می‌کند.

خانم شتاینینگر می‌گوید: «ما به آنها غذا می‌دهیم، آنها و لانه‌هایشان را تمیز می‌کنیم و بخوبی از آنها مراقبت می‌کنیم تا پرندگان سالمی باقی بمانند. ما همچنین با آنها تعامل داریم.»

سپس خانم اشتاینینگر و دیگر والدین پرورش‌دهنده‌، سوار یک هواپیمای سبک می‌شوند و در حالی که این پرندگان در هوا پرواز می‌کنند، از مسیر یک بلندگو تشویقشان می‌کنند، دست تکان می‌دهند و فریاد می‌زنند.

این تمرینات صحنه عجیبی را خلق می‌کند؛ زیرا در حالی که این هواپیمای کوچک با چتر نجات بزرگ زردرنگی بر بالای آن در حال پرواز است، دهها پرنده نیز دیده می‌شوند که نه خیلی دور از آن، بر فراز مراتع کوهستانی و کوهپایه‌ها پرواز می‌کنند.

یوهانس فریتز می‌گوید که آنها برای آموزش این پرندگان از ماجرای فیلم «پرواز به خانه» (Fly Away Home) الهام گرفتند که در واقع روایتی از داستان بیل لیشمن، طبیعت‌شناس کانادایی است که در سال ۱۹۸۸ میلادی به غازهای کانادایی آموزش داد که چگونه در کنار هواپیمای فوق سبکش پرواز کنند.

تلاش‌های فریتز و تیمش نیز مانند ابتکار لیشمن کارساز بود و اولین پرنده بطور مستقل در سال ۲۰۱۱ میلادی از توسکانی به باواریا مهاجرت کرد.

اکنون هرساله به شمار پرندگانی که می‌توانند مسیر مهاجرت را طی کنند افزوده می‌شود و این تیم امیدوار است که به این ترتیب جمعیت پرندگان موفق به مهاجرت را در اروپای مرکزی تا سال ۲۰۲۸ میلادی به بیش از ۳۵۰ پرنده افزایش دهد.

با این حال تغییرات آب و هوایی این پروژه را دچار چالش‌هایی کرده است زیرا پرندگانی که در اواخر فصل اقدام مهاجرت می‌کنند، مجبورند در هوای سردتر و خطرناکتری از کوه‌های آلپ عبور کنند (بدون کمک جریان‌های گرم هوا که بطور طبیعی به پرندگان کمک می‌کند تا بدون صرف انرژی اضافی، اوج بگیرند).

تیم فریتز برای حل این مشکل مجبور شد در سال ۲۰۲۳ میلادی مسیر جدیدی را برای مهاجرت این پرندگان طراحی کند که از باواریا به اندلس در جنوب اسپانیا است.

مسیر جدید حدود ۳۰۰ کیلومتر طولانی‌تر از مسیر سال گذشته است. امسال در اوایل ماه اوت، اعضای این تیم، از فرودگاهی در بایرن تعداد ۳۶ پرنده را در امتداد این مسیر جدید و از فراز ابرها همراهی کردند تا به مقصد برسانند.

سفر این پرندگان به اسپانیا حدود ۵۰ روز طول می‌کشد و در اوایل اکتبر به پایان می‌رسد. فریتز می‌گوید که این تلاش‌ها، راهی برای نجات سایر گونه‌های پرندگان مهاجر در معرض خطر نیز محسوب می‌شود.