تاریخچه جت‌های جنگنده ارتش آمریکا
این مقاله به تاریخچه ۵ نسل از جت‌های جنگنده ارتش آمریکا می‌پردازد.
به گزارش دنده 6 – ارتش آمریکا در طول چندین دهه رخ داده و از این نظر شاهد پیشرفت‌های شگرفی در بخش‌های تکنولوژی، توانایی‌های عملیاتی و طراحی هستیم. هر نسل این جنگنده‌ها با خلاقیت‌های جدیدی همراه شده‌اند، چیزی که برای شکل‌دهی به یک نبرد هوایی اهمیت فراوانی دارند. از جت‌های اولیه پس از جنگ جهانی دوم گرفته تا جنگنده‌های پنهان‌کار و پیشرفته امروزی، جت‌های ارتش آمریکا نقش مهمی در حفظ منافع ملی این کشور داشته‌اند.
نسل اول: جت‌های جنگنده اولیه (دهه ۴۰ تا ۵۰ میلادی)
اولین نسل جت‌های جنگنده ارتش آمریکا در واپسین سال‌های جنگ جهانی دوم و اوایل جنگ سرد ظهور کردند. این هواپیماها بجای موتورهای پروانه‌ای از قوای محرکه جت استفاده می‌کردند تا بهبود قابل‌توجهی در زمینه سرعت و عملکرد داشته باشند. از جمله ویژگی‌های برجسته نسل اول جنگنده‌های آمریکا می‌توان به فریم‌های آلیاژی یا چوبی سبک، کنترل‌ها و قدرت آتش دستی بجای سیستم‌های الکترونیکی اشاره کرد.جت‌هایی همچون لاکهید P-80 شوتینگ استار و نورث آمریکن F-86 سابر جزو برجسته‌ترین محصولات این دوران هستند. P-80 شوتینگ استار اولین جت جنگنده عملیاتی نیروی هوایی آمریکا به شمار می‌رود و در دوران جنگ جهانی دوم توسعه یافته است. این جنگنده جزو اولین هواپیماهای دنیاست که در نبرد جت در برابر جت شرکت کرده و اولین بار در جنگ کره به خدمت گرفته شده است. F-86 سابر نیز جنگنده‌ای فراصوتی است که در داگ فایت های علیه میگ ۱۵ شوروی درخشیده و به خاطر نقش مهمش در جنگ کره مشهور شده است. مثال دیگر جنگنده‌های آن دوران F-84 تاندرجت بوده که در جنگ کره به‌طور گسترده از آن استفاده شد و علت شهرتش نیز به انعطاف‌پذیری بالا به عنوان جنگنده بمب‌افکن مربوط می‌شود.
نسل دوم: جنگنده‌های مافوق صوت (دهه ۵۰ تا ۶۰ میلادی)
دومین نسل جنگنده‌های ارتش آمریکا که در خلال جنگ کره توسعه یافتند توانایی دستیابی به سرعت‌های مافوق صوت را داشتند و از آیرودینامیک پیشرفته‌تری بهره می‌بردند. این جنگنده‌ها از پیشرانه‌های پس‌سوز و بال‌های خمیده استفاده می‌کردند تا به سرعت‌های بالاتر دست یافته و عملکرد بهتری در نبردهای هوایی داشته باشند. ویژگی‌های کلیدی جنگنده‌های نسل دوم ارتش آمریکا شامل مواردی همچون بال‌های خمیده، سرعت‌های مافوق صوت و به‌کارگیری موشک‌های هدایت‌شونده بوده‌اند.مک دانل F-101 وودو یک جنگنده مافوق صوت نسل دوم است که به عنوان هواپیمای رهگیر و شناسایی بکار رفته است. این جنگنده به خاطر سرعت بالای خود شناخته می‌شود. مثال دیگر جنگنده کانویر F-102 دلتا داگر است که اولین جت رهگیر مافوق صوت عملیاتی نیروی هوایی آمریکا به شمار می‌رود و از طراحی دلتای بال برخوردار است. نورث آمریکن F-100 سوپر سابر هم در همین دسته قرار می‌گیرد و اولین جنگنده نیروی هوایی آمریکا با توانایی دستیابی به سرعت مافوق صوت در سطح پروازی محسوب می‌شود. این جنگنده به‌طور گسترده در جنگ ویتنام حضور داشته است.
نسل سوم: جنگنده‌های چندمنظوره (دهه ۶۰ تا ۷۰ میلادی)
سومین نسل جت‌های جنگنده ارتش آمریکا روی انعطاف‌پذیری تمرکز داشتند و می‌توانستند چندین نقش را در نبردهای هوایی و حملات زمینی بر عهده بگیرند. در همین دوران نیز پیشرفت‌های مهمی در زمینه اویونیک و تکنولوژی موشک صورت گرفت. توانایی‌های چندمنظوره، اویونیک ارتقا یافته و موشک‌های پیشرفته جزو ویژگی‌های کلیدی جت‌های نسل سوم آمریکا هستند.از جمله جت‌های نسل سوم این کشور می‌توان به مک دانل داگلاس F-4 فانتوم II، جنرال داینامیکس F-111 آردوارک و گرومان F-14 تامکت اشاره کرد. F-4 فانتوم II یک جنگنده چندمنظوره است که توسط نیروی هوایی و دریایی و تفنگداران دریایی آمریکا مورد استفاده قرار گرفته و می‌تواند مأموریت‌های هوا به هوا و هوا به زمین را انجام دهد. این جنگنده در جنگ ویتنام نقشی کلیدی داشته است. F-111 آردوارک که از بال‌های خمیده متغیر سود می‌برد برای مأموریت‌های حملات زمینی، شناسایی و بمباران استراتژیک بکار رفته است. F-14 تامکت هم به خاطر رادار قوی و بال‌های خمیده متغیر خود مشهور شده و نقشی مهم در عملیات دریایی آمریکا داشته است.’
نسل چهارم: جنگنده‌های چندمنظوره پیشرفته (دهه ۷۰ تا ۹۰ میلادی)
در این دوران شاهد پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه اویونیک، قابلیت مانور و حمل سلاح جنگنده‌های ارتش آمریکا هستیم. این جت‌ها برای انعطاف بالا و عملکرد در سناریوهای نبرد متنوع طراحی شده‌اند. جنگنده‌های نسل چهارم آمریکایی دارای ویژگی‌های کلیدی‌ای همچون سیستم‌های کنترل با سیم، قابلیت مانور بهتر و سیستم‌های راداری پیشرفته هستند. یکی از مثال‌های بارز جت‌های نسل چهارم این کشور مک دانل داگلاس F-15 ایگل است که به خاطر سرعت و چابکی باورنکردنی خود مشهور شده و در چندین نبرد هوایی برتری خود را به اثبات رسانده است.مثال دیگر به جنرال داینامیکس F-16 فایتینگ فالکن مربوط می‌شود که جنگنده‌ای با قابلیت مانور بالاست. F-16 کاملاً به دلیل انعطاف‌پذیری و اطمینان بالای خود شناخته شده است. مگ دانل داگلاس F/A-18 هورنت هم جنگنده‌ای نسل چهارمی است که چابکی و قابلیت‌های نبرد بالایی دارد و قبلاً توسط نیروی دریایی ارتش آمریکا و تفنگداران دریایی مورد استفاده قرار گرفته است.
نسل پنجم: جنگنده‌های پنهان‌کار (دهه ۲۰۰۰ تاکنون)
جت‌های جنگنده نسل پنجم در اوج تکنولوژی هوانوردی نظامی قرار دارند. این هواپیماها از توانایی‌های پنهان‌کاری، اویونیک پیشرفته و سیستم‌های کاملاً یکپارچه سود می‌برند و پیشرفته‌ترین و تواناترین جنگنده‌های دنیا به حساب می‌آیند. مثال‌های محبوب از این دسته را می‌توان لاکهید مارتین F-22 رپتور، لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ II و بوئینگ F-15EX ایگل II دانست. F-22 رپتور اولین جنگنده عملیاتی نسل پنجم است که از نظر قابلیت پنهان‌کاری، سرعت و مانور پذیری حرف اول را می‌زند.
لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ II نیز جزو جنگنده‌های چندمنظوره پنهان‌کار است که در سه نسخه F-35A، F-35B و F-35C تولید شده و مأموریت‌های مختلفی همچون حملات زمینی، شناسایی و دفاع هوایی را انجام می‌دهد. با اینکه F-15EX ایگل II از طراحی جنگنده‌های نسل چهارم استفاده می‌کند اما دارای اویونیک و قابلیت‌های هواپیماهای نسل پنجم است.
باید گفت تکامل جت‌های جنگنده ارتش آمریکا از نسل اول تا پنجم نشان دهنده پیشرفت‌های سریع در تکنولوژی هوانوردی و تغییر ماهیت نبردهای هوایی است. هر نسل این جنگنده‌ها با بهبودهای قابل‌توجهی در سرعت، مانور پذیری، اویونیک و قابلیت حمل سلاح همراه شده است. با پیشرفت تکنولوژی آینده هوانوردی نظامی نیز خلاقانه‌تر و جذاب‌تر خواهد بود. چندین کشور از جمله آمریکا قبلاً توسعه نسل بعدی جت‌های جنگنده را شروع کرده‌اند و باید در آینده منتظر رونمایی از چنین محصولاتی بود.
