تشخیص سازکار پنهان دخیل در سردرد میگرنی

میگرن حالتی از سردرد شدید در یک طرف سر است که در حدود یک چهارم موارد با نشانه‌هایی همچون اختلالات موقتی بینایی یا حسی پیش از حمله میگرنی همراه می‌شود. هر چند با میزانی از قطعیت می‌دانیم که چرا بیماران این اورا (aura) را تجربه می‌کنند اما این یک راز بوده که چرا سردرد می‌گیرند و چرا میگرن یک‌طرفه است.

اکنون یک مطالعه جدید روی موش‌ها توسط محققان دانشگاه کپنهاگ دانمارک برای اولین بار نشان داده پروتئین‌های آزاد شده از مغز در زمان میگرن با اورا، از طریق مایع نخاعی به عصب‌های سیگنال‌های دهنده درد مسئول سردرد منتقل می‌شوند.

مارتین کاگ راسموسن از مرکز پزشکی عصبی (نورومدسین) در دانشگاه کپنهاگ و مولف اول این گزارش تحقیقی گفت: کشف کرده‌ایم که این پروتئین‌ها گروهی از سلول‌های عصبی حسی در پایه جمجمه را فعال می‌کنند که می‌توان این منطقه را دروازه‌ای برای ورود به سیستم عصبی حسی پیرامونی جمجمه توصیف کرد.

در این منطقه مانعی که معمولا از ورود مواد به عصب‌های پیرامونی جلوگیری می‌کند مفقود است و این موجب می‌شود مواد درون مایع نخاعی بتوانند وارد شوند و عصب‌های حسی سیگنال دهنده درد را فعال کنند که این منجر به سردرد می‌شود.

پروفسور مایکن ندرگارد از مولفان ارشد این مطالعه گفت: نتایج تحقیق ما حاکی است که کانال ارتباطی اصلی بین مغز و سیستم عصبی حسی پیرامونی را شناسایی کرده‌ایم. این مسیر سیگنال دهی ناشناخته است که برای ایجاد سردرد میگرنی مهم است و ممکن است با سایر بیماری‌های سردرد نیز ارتباط داشته باشد.

سیستم عصبی پیرامونی تشکیل شده از همه فیبرهای عصبی مسئول ارتباط بین سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع و پوست)، ارگان‌ها و عضلات است. سیستم عصبی حسی که بخشی از سیستم عصبی پیرامونی است مسئول انتقال اطلاعات درباره کارهایی مثل لمس، خارش و درد به مغز است.

نتایج این مطالعه بینش‌هایی در این خصوص فراهم می‌کند که چرا میگرن معمولا یک طرفه است که این مساله تا کنون یک راز برای دانشمندان بوده است.

راسموسن در این خصوص گفت: بیشتر بیماران سردردهای یک طرفه‌ای (در یک سمت سر) را تجربه میکنند و این مسیر سیگنال دهی می‌تواند به توضیح این مساله کمک کند. مطالعه ما درباره این که پروتئینها چگونه از مغز منتقل میشوند نشان میدهد که مواد به کل فضای درون جمجمه‌ای (intracranial) حمل نمیشوند بلکه عمدتا به سیستم حسی در همان طرف منتقل میشوند و این همان چیزی است که موجب سردردهای یک طرفی میشود.

این مطالعه روی موش‌ها انجام شده اما به گفته دانشمندان شواهد زیادی نشان می‌دهد عملکرد این مسیر سیگنال‌دهی در انسان‌ها نیز به همین شکل است.

این محققان با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته مانند طیف‌سنجی گسترده که قادر به شناسایی بخش زیادی از پروتئین‌ها در یک نمونه داده شده است ، مواد آزاد شده در زمان مرحله «اورا» میگرن یعنی در همان مرحله اختلالات بینایی را آنالیز کردند.

گروه پروتئین‌های شناسایی شده توسط این محققان شامل CGRP می‌شود؛ پروتئینی که پیش از این نیز با میگرن مرتبط شده بود و در درمان‌های موجود به کار رفته بود. اما این محققان یک رشته از پروتئین‌های دیگر را هم کشف کردند که ممکن است راه را برای گزینه‌های درمانی جدید هموار سازند.