تفاوت حضور خودرویی چین در ایران و روسیه
به کزارش دنده 6 – با گسترش سهم بازار برندهای چینی، فروش خودرو در روسیه نیز افزایش چشمگیری داشته است. به نقل از رویترز، آژانس تحلیلی بازار خودرو «اتوستات» در گزارش ۴ اکتبر خود اعلام کرد که فروش خودرو در روسیه در ماه سپتامبر نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶/ ۱۴۸درصد افزایش داشته است. گفته می‌شود اکنون نشانه‌های بهبود در بازار خودروی روسیه که همچنان از تبعات رکود شدید در سال ۲۰۲۲ رنج می‌برد، دیده می‌شود. صنعت خودروی روسیه که به‌شدت به سرمایه‌گذاری، تجهیزات و قطعات خارج از کشور متکی بود، بیش از هر بخش دیگری تحت‌تاثیر تحریم‌های غرب به دلیل درگیری‌ها با اوکراین قرار گرفت. فروش خودرو در ۲۰۲۲ با کاهش چشمگیر ۵۹درصدی روبه‌رو شد و بسیاری از خودروسازان خارجی مجبور به ترک این کشور شدند.
در گزارش اتوستات با استناد به داده‌های شرکت همکار PPK، همچنین نقل شده است که در سپتامبر با جهشی چشمگیر حدود ۱۱۱هزار خودرو فروخته شده است. این آمار در حالی به دست آمده است که میزان فروش در سپتامبر گذشته کمتر از ۴۵هزار خودرو بوده است. براساس این گزارش، هفت رتبه برتر از ۱۰ فروشنده اول از نظر سهم بازار در این کشور پس از لادا، که مدل پرچم‌دار خودروساز پیشروی روسیه آوتوواز محسوب می‌شود، در اختیار خودروسازان چینی مانند هاوال، چری و جیلی قرار گرفته است که جایگزین برندهای غربی شده‌اند. رویترز در مقاله‌ای مربوط به بازار خودروی روسیه اشاره می‌کند که این خبرگزاری دریافته است که شرکت‌های چینی با مونتاژ خودرو در کارخانه‌هایی مانند رنو و نیسان، فروش خود را در روسیه افزایش می‌دهند.
شرکت خودروساز روسی آوتوواز در گزارشی در هفته گذشته در پیش‌بینی خود برای سال ۲۰۲۳ ، فروش خودروهای سواری و نیمه‌سنگین در بازار روسیه را به یک‌میلیون دستگاه افزایش داده است. این در حالی است که در گزارش‌های پیشین این رقم ۸۷۵هزار دستگاه برآورد شده بود. با توجه به افزایش سهم بازار برندهای چینی در ایران، حالا این سوال مطرح است که چرا حضور چین در بازار خودروی ایران به گستردگی روسیه نیست؟ هرچند ورود خودروسازی چین به ایران در سال‌های ۹۲-۹۱ همزمان با شکل‌گیری تحریم‌های اولیه کلید خورد اما در تحریم‌های ثانویه که از سال ۹۷ آغاز شد چینی‌ها از بازار خودروی ایران کوچ کردند یا در‌حال‌حاضر حضور کمرنگی دارند.
آنچه مشخص است حضور خودرویی چین در ایران و روسیه در دو جهت مختلف در حرکت است، به‌طوری‌که در روسیه خودروسازان چینی به‌سرعت توانستند جایگزین برندهای مطرح در این کشور شوند؛ حال آنکه در ایران، خودروسازان چینی ترجیح دادند با سهم اندکی، بازار محصولات وارداتی کشورمان را تصاحب کنند. در چهار سال گذشته که واردات خودرو متوقف مانده، تولیدکنندگان بخش خصوصی که به تولید محصولات چینی می‌پردازند، ترجیح دادند که به جای تولید یا عرضه محصولات اقتصادی، خودروهای لوکس و گران‌قیمت را به بازار عرضه کنند. خودروسازی چین با توجه به بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در ایران، ترجیح می‌دهد قدم‌های بااحتیاطی برای بسط و گسترش فعالیت‌های خود بردارد.
همان‌طور که عنوان شد در تحریم‌های ثانویه که از سال ۹۷ آغاز شد، شرکت‌های خودروساز چینی فعالیت خود در ایران را معلق یا از بازار خودروی کشورمان کوچ کردند. اما هم‌اکنون در روسیه که با تحریم‌های سفت‌وسختی از سوی کشورهای غربی مواجه است خودروسازان چینی برای حضور گسترده‌تر به رقابت پرداخته‌اند؛ به‌طوری‌که چندی پیش در گزارشی معاون مهندس ارشد انجمن خودروسازان چین عنوان کرده بود که خودروسازان چینی به دنبال مونتاژ خودرو در روسیه و بومی‌سازی تولید هستند، چرا که تقاضای زیادی در بازار روسیه وجود دارد اما این تقاضا تنها به واردات متکی نیست. بنابراین برندهای چینی از یک سو واردات به این کشور را در دستور کار دارند، اما مهم‌تر از آن تولید و ساخت کارخانه و همچنین حضور در کارخانه‌هایی مانند رنو، نیسان و دیگر برندهای مطرح را که همزمان با اوج‌گیری تحریم‌ها، این کشور را ترک کردند در دستور کار دارد.
همچنین چینی‌ها پیش‌بینی کرده‌اند صادرات خودروی چین به روسیه همچنان در ۲ تا ۳ سال آینده تقاضای بالایی خواهد داشت و پس از آن بخش خودروی چین احتمالا بومی‌سازی خود را در بازار روسیه افزایش می‌دهد. همچنین حضور چین در روسیه باعث شده این کشور بزرگ‌ترین مقصد صادرات چینی‌ها در هفت‌ماهه اول سال باشد. طبق داده‌های شرکت تحلیلی اتواستات، خودروهای وارداتی چینی اکنون ۴۹درصد از بازار روسیه را به خود اختصاص داده‌اند که در ژوئن به ۴۰ هزار دستگاه رسیده است، در‌حالی‌که سهم قبل از جنگ تنها ۷درصد در ژوئن ۲۰۲۱ بود. همچنین همان‌طور که عنوان شد شرکت‌های چینی در حال مونتاژ خودرو در روسیه هستند و کارخانه‌هایی را که خودروسازان غربی تخلیه کرده‌اند، تصاحب می‌کنند.
حضور منفعل ایران در روسیه
اگر چه بازار تحریم‌زده روسیه می‌توانست به نوعی منجی صنعت خودرو ایران شود، اما این صنعت در ایران که بیش از نیم قرن از فعالیتش می‌گذرد، حتی نتوانست منجی خود شود. اعمال تحریم‌ها نشان داد که خودروسازی کشور با شعار چندین دهه خودکفایی در تولید خودرو و قطعه، همچنان صنعتی وابسته است و قادر به تامین بازار خود نیز نیست. در این زمینه بسیاری از خودروسازان و فعالان صنعت قطعه که در نمایشگاه اتومبیلیتی مسکو در سال گذشته و امسال حضور داشتند، یکی از مسیرهای حضور در بازار روسیه را تطابق با استانداردهای این همسایه شمالی خواندند؛ این در شرایطی است که برخی از محصولات تولیدی کشورمان حتی قادر به پاس کردن استانداردهای داخلی نیز نیستند.
با این اوضاع‌و‌احوال اما خودروسازان چین و ترکیه به سرعت وارد بازار روسیه شدند و در مدت‌زمان کوتاهی توانستند مشتریان روس را جذب محصولات تولیدی خود کنند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که اولا چرا ایران با توجه به قدمتی که در صنعت خودرو دارد نتوانست حرفی در بازار خودروی این کشور داشته باشد؟ و دوما اینکه چرا شرکت‌های چینی که حالا در روسیه فعالیت همه‌جانبه‌ای در تولید و واردات خودرو دارند، نخواستند یا نتوانستند حضور گسترده‌ای در ایران داشته باشند؟
