در سراشیبی ها دنده را خلاص کنیم یا خیر؟

برای بسیاری سوال است که آیا در سراشیبی ها باید وضعیت جعبه دنده را در حالت خلاص قرار دهیم یا خیر؟ برخی می گویند که خلاص کردن جعبه دنده چه در خودروهای دنده ای و چه در خودروهای اتوماتیک خوب است و بهتر است راننده ها در سراببشیبی ها به جای قرار دادن خودرو در دنده ای خاص، جعبه دنده را در حالت N یا همان دنده خلاص قرار دهند.

اما اگر با راننده های حرفه ای و مکانیک ها در این باره صحبت کنید، همیشه به شما توصیه می کنند در سراشیبی ها و حتی رانندگی عادی، بیهوده وضعیت دنده را به حالت خلاص نبرید، زیرا استهلاکی که هنگام حرکت خودرو با حالت خلاص به سیستم های فنی وارد می شود، به مراتب بیش تر از حالت درگیر جعبه دنده با موتور است.

هنگامی که شما خودرو را در سراشیبی ها در حالت دنده خلاص قرار می دهید، باعث می شود رفته رفته سرعت شما افزایش پیدا کند و برای کنترل سرعت مدام از ترمز استفاده کنید. این نخستین استهلاکی است که به مراتب بیش تر از زمان درگیر بودن جعبه دنده به لنت و دیسک ها وارد می شود. دومین مسأله، نیروی هرزی است که در سراشیبی ها به چرخ ها وارد می شود و بدون این که سامانه های فنی دیگر کنترلی بر چرخ ها داشته باشند، استهلاک بولبرینگ ها به دلیل نیروی وارده غیر قابل تخلیه و کنترل، افزایش پیدا می کند.

چند سالی است که بیش تر خودروهای بازار، انژکتوری و مجهز به ECU یا سامانه کنترلی الکتریکی شده اند. این سامانه الکتریکی به دلیل کنترلی که بر سیستم انژکتور و تزریق سوخت در تمام خودروها دارد، هنگامی که در سراشیبی خودرو را در حالت D و یا درگیری دنده قرار می دهید و از آن طرف گاز هم نمی دهید، سامانه الکتریکی و کنترلی متوجه می شود که شما در آن موقعیت به توان موتور نیاز ندارید و نباید تزریق بنزین مانند حالت های عادی انجام شود. به همین دلیل پس از چند لحظه از ورود به سراشیبی و همچنین گاز ندادن به خودرو، تزریق سوخت به محفظه موتور بسیار کم می شود و پس از چند ثانیه به صفر می رسد، زیرا نیروی لازم برای چرخش موتور و خاموش نشدن اش، از طریق زمین به چرخ ها و جعبه دنده منتقل می شود و به دلیل اتصال جعبه دنده به موتور، قطعه های داخلی موتور در حال کار کردن هستند. بنابراین نیاز به مصرف سوخت نیست. شما می توانید این تست را با خودروهایی که سیستم کامپیوتر سفر یا گزارش لحظه مصرف سوخت دارند، بررسی کنید. در این وضعیت کامپیوتر خودرو، مصرف سوخت لحظه ای خودروی شما را کم تر از ۰.۴ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر نشان می دهد و سپس به عدد صفر می رسد. این کار نه تنها باعث شده تا مصرف سوخت شما در سفرها به صورت ترکیبی به مراتب کم تر از انتخاب حالت N و یا خلاص باشد، بلکه باعث می شود نیروی لازم برای حرکت دیگر اجزای وابسته به موتور به درستی انجام گیرد و از سویی خللی در سامانه های نرمی فرمان، سیستم ترمز، پمپ آب، برق و… پیش نیاید.

در خودروهای انژکتوری با سیستم کنترل ECU، حتی در زمان ترمزگیری هم تزریق سوخت به محفظه احتراق به کم ترین میزان و حتی صفر می رسد. اما اگر خودروی شما در حالت خلاص در سراشیبی ها باشد، می بینید که در کامپیوتر مصرف سوخت لحظه ای عددها مدام تغییر می کند و بسیاری مواقع خودروی شما مصرف سوخت زیادی را دارد، دلیل این است که خودرو متوجه افزایش سرعت می شود، اما نمی تواند میان سرعت چرخ ها و فعالیت موتور هماهنگی پیدا کند. به همین دلیل مدام انتقال سوخت از باک به موتور را افزایش می دهد و این کار باعث افزایش مصرف سوخت می شود. پس، از نظر اقتصادی به صرفه است در سراشیبی ها برای کاهش استهلاک سیستم ترمز و از سویی کاهش مصرف سوخت، جعبه دنده خودرو را در حالت خلاص قرار ندهیم.

اکنون برای برخی سوال است که وقتی خودرو در سراشیبی و وضعیت درگیر جعبه دنده با موتور است، دور موتور خودرو بدون گاز دادن بالا می رود، آیا این حالت استهلاک موتور و جعبه دنده را زیاد می کند؟

در پاسخ باید گفت که براساس قوانین فیزیک با افزایش روند فعالیت یک قطعه مکانیکی، بدیهی است که استهلاک آن هم افزایش پیدا می کند. اما این زمانی است که تمام عوامل موثر بر استهلاک و فعالیت ترتیب داده شده برای قطعه در انجام کار دخیل باشند. هنگامی که شما خودرو را در حالت D و یا دنده درگیر در سراشیبی ها قرار می دهید، بدیهی است که بدون گاز دادن دور موتور خودرو به دلیل انتقال نیرو از چرخ ها به جعبه دنده و موتور افزایش پیدا می کند، اما به دلیل این که پاشش سوختی در محفظه احتراق رخ نمی دهد و از آن طرف تمام قطعه های خودرو برای کنترل استهلاک و حفظ سلامت موتور و جعبه دنده کار می کنند، استهلاک قابل توجه ای به موتور و جعبه دنده وارد نمی شود. بسیاری از مهندسان می گویند که در این حالت، بدون افزایش دما به دلیل احتراق سوخت، سیستم های روغن کاری و خنک کاری موتور و جعبه دنده به دلیل انتقال نیرو از زمین به جعبه دنده و موتور در حال فعالیت هستند و این یعنی نداشتن استهلاک در پیشرانه و جعبه دنده یا وجود استهلاک به مقدار بسیار ناچیز.