سهم دانش‌بنیان‌ها از اقتصاد کشور چقدر است؟

به گزارش دنده6، مصطفی عرب، مدیرعامل یک شرکت‌ دانش‌بنیان در حوزه اعتبارسنجی شرکت‌های دانش‌بنیان در گفت‌وگو با ایسنا، رتبه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش‌های مختلف، اطلاعات آماری شرکت‌های دانش‌بنیان، بررسی وضعیت وام و ضمانت‌نامه شرکت‌های دانش‌بنیان، مقایسه عملکردی نهادهای مالی زیست‌بوم و آمایش سرزمینی در سطح استانی و کشوری را از زمینه‌های ارزیابی این شرکت ذکر کرد و گفت: ما تاکنون خدمات خود را به بیش از ۵۰ نهاد مالی در زیست‌بوم دانش‌بنیان ارائه کردیم، ضمن آنکه امکان استعلام آنی آخرین وضعیت وام‌ها، ضمانت‌نامه‌ها و تعهدنامه‌ها و تعهدات شرکت‌ها را فراهم کرده‌ایم.

وی افزود: در این راستا اقدام به انتشار گزارش‌هایی شفاف از زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۱ کردیم. داده و اطلاعات استفاده شده در این گزارش بر اساس داده‌ها و اطلاعات شرکت‌های دانش‌بنیان، داده‌های اعتباری بانک‌ها، صورت‌های مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و گزارش بانک مرکزی بوده است.

عرب وضعیت درآمدی این شرکت‌ها را به این صورت تشریح کرد: طبق اظهارنامه مالیاتی سال مالی ۱۴۰۰، درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان ۴۱۱ هـزار میلیارد تومان بوده است که تخمین زده می‌شود (با ۵ درصد خطا) حدود ۲۵۵ هزار میلیارد تومان آن حاصل از محصولات غیر دانش‌بنیان این شرکت‌ها بوده است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی در همین سال تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه با احتساب نفت ۶۵۲۶ هزار میلیارد تومان بوده است که در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۰۱۸۲ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

در صورتی که با توجه به نحوه محاسبات تولید ناخالص داخلی، سهم ارزش افزوده درآمد شرکت‌ها را ۳۳ درصد در نظر بگیریم، سهم ارزش افزوده ناشی از کل درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان از محصولات دانش‌بنیان و غیردانش‌بنیان حدود ۲ درصد برآورد می‌شود و سهم فروش محصولات دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی حدود ۰.۷۹ درصد تخمین زده می‌شود.

روش بررسی اندازه شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد کشور که در بالا ذکر شد، تنها یکی از رویکردهای تحلیل است و شاید به جای تمرکز بر افزایش کمی سـنجه‌های عملکردی، لازم باشد بر میزان ارزش افزوده ایده‌ها و نوآوری‌های شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان اهداف راهبردی تمرکز شود.

به تعبیری سیاستگذار برای شرکت‌های دانش‌بنیان الزاما نباید به میزان تولید آنها توجه کند و الگوی داده به ستانده می‌تواند به عنوان یکی دیگر از روش‌های بررسی نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد کشور مورد استفاده قرار گیرد.

درآمد و دارایی

از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از ۱۰ برابر شده است که برای بررسی و تحلیل دقیق اثر تورم روی رشد درآمد عملیاتی شرکت‌ها این موضوع در نمودار زیر تعدیل شده است:

بررسی روند میانگین درآمد عملیاتی شرکت‌ها در سال‌های  ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که در صورتی که اثر تورم را از رشد درآمد عملیاتی شرکت‌ها حذف کنیم، تغییرات چشمگیر در مبلغ کل درآمد عملیاتی شرکت‌ها صورت نگرفته است. با توجه به مطالب بالا می‌توان نتیجه گرفت که رشد درآمد به علت افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است.

البته با توجه به اینکه طی این سال‌ها روند رشد اقتصادی کشور نیز مثبت نبوده است، این عدم رشد واقعی درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان دور از ذهن قلمداد نمی‌شود. از طرفی با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان در بازه زمانی سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ تاسیس شده‌اند و بیشتر آنها نوپا هستند، این موضوع باید از علل تعدیل میزان میانگین درآمد عملیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شود و اثر رشد سایر شرکت‌های دانش‌بنیان را کاهش دهد.

با توجه به روند درآمدی شرکت‌های دانش‌بنیان در انتهای سال ۱۴۰۰، میزان درآمد عملیاتی این شرکت‌ها در انتهای سال ۱۴۰۱ حدود ۵۵۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. این موضـوع با پیش‌فرض رشد همپای تورم درآمد عملیاتی شرکت‌ها با روند سال‌های اخیر تخمین زده شده است.

مطابق نمودار زیر درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در طی سه سال اخیر چهار برابر شده است. این در حالی است که بخش قابل توجهی از این رشد مربوط به شرکت‌های نوآور بوده است.  روند رشد مقداری درآمد شرکت‌های نوآور از فناور و همچنین فناور از شرکت‌های نوپا بیشتر بوده است.

درآمد ۵۴۵ شرکت دانش‌بنیان (حدود ۷ درصد شرکت‌ها) نزدیک ۸۰ درصد درآمد کل زیست‌بوم دانش‌بنیان را در سال ۱۴۰۰ تشکیل می‌دهد، با این وجود عموم شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۰ درآمدی نداشته یا درآمد بسیار نـاچیزی داشته‌اند.

علاوه بر آن درآمد ۲۳۷ (۳درصد شرکت‌ها) شـرکت دانش‌بنیان از محل فروش محصولات دانش‌بنیان حدود ۷۹ درصد درآمد از محصولات دانش‌بنیان کل زیست‌بوم دانش‌بنیان را در سال۱۴۰۰ تشکیل می‌دهد.