مقایسه میزان آلایندگی یک هاچ بک کوچک در برابر وانت بار سنگین و موتور باغبانی

همانطور که مطلع هستید مقصر اصلی آلودگی هوای کلان شهرهای ایران وسایل نقلیه هستند که از استانداردهای پایین زیست محیطی برخوردار می باشند. یکی از دلایل اصلی بالا بودن سطح آلایندگی خودروها در ایران عدم برخورداری سازمان حفاظت محیط زیست از قدرت اجرایی است به نحویکه مصوبه های این سازمان یا مورد اجرا قرار نمی گیرند و یا به طور ناقص اجرا می شوند و البته دلیل منطقی برای آن وجود دارد. خودروسازان ما دولتی و زیر مجموعه وزارت صنعت و معدن هستند که هرساله سود سرشاری را روانه جیب دولت می کنند از طرفی سازمان حفاظت از محیط زیست هم زیرمجموعه دولت است با این تفاوت که یک سازمان مصرفی است و بدون برخورداری از منبع درآمد پول دولت را خرج می کند به همین دلیل مصوبه های این سازمان هیچ گاه اهرم فشاری بر مجموعه های درآمدزا نبوده و نیست اما در عموم کشورهای غربی به این دلیل که مردم و نهادهای سبز مردمی حامی چنین سازمانی هستند و درآمد اصلی دولت از محل جمع آوری مالیات از مردم می باشد از قدرت اجرایی برخوردار هستند تا جاییکه توانستند خودروسازان را برای سال 2014 ملزم به رعایت قوانین سختگیرانه یورو 6 نمایند. در آمریکا نیز قوانینی هم سطح یورو6 و در برخی از ایالت ها همچون کالیفرنیا سختگیرانه تر از آن در حال اجرا است به همین دلیل خودروها در این کشورها از جمله پاک ترین مصنوعات مکانیکی به حساب می آیند.

برای اثبات این موضوع  یکی از لابراتوارهای میزان تشخیص آلایندگی در کالیفرنیا مقایسه جالبی میان یک هاچ بک کوچک مثل فیات 500 که این روزها در بازار هاچ بک گریز آمریکا بسیار پرطرفدار شده با یک وانت بار محبوب مثل فورد F150 رپتر و دو وسیله باغبانی که از موتور بنزینی استفاده می کنند انجام داده است. وجود وسایل باغبانی در کشورهایی که عموم خانه ها از حیاط جلویی و پشتی برخوردار هستند یک امر متداول است و یکی از این وسایل Leaf Blower (دمنده برگ) می باشد این وسیله که دقیقا عکس جاروبرقی عمل می کند با دمیدن هوا به بیرون برگ ها را به راحتی از محوطه مورد نظر به یک سمت هدایت می کند تا نیاز به جارو زدن یا جمع آوری آنها با صرف آب فراوان نباشد. برای این آزمایش دو مدل از پرفروش ترین این دمنده ها که یکی از موتور دو زمانه و دیگری چهارزمانه برخوردار است انتخاب شد. موتور دوزمانه تک سیلندر 51 سی سی هوا خنک است و موتور چهارزمانه تک سیلندر هوا خنک 30 سی سی می باشد، این درحالی است که F150 از موتور V8 به حجم 6200 سی سی برخوردار است تا با 410 اسب بخار قدرت بدنه 8/2 تنی آنرا جابه جا نماید. درواقع باید گفت حجم موتور فورد 6/206 برابر بیشتر از موتور چهارزمانه است. فیات 500 مدل 2012 هم که 1060 کیلوگرم وزن دارد از پیشرانه 4 سیلندر 4/1 لیتری 100 اسب بخاری بهره مند می باشد.

در آمریکا میزان آلایندگی خودروها بر اساس استاندارد چرخه FTP75 مورد سنجش قرار می گیرد، مراحل این چرخه که میزان میانگین آلایندگی یک خودرو را به خوبی نشان می دهد به قرار زیر است:

فاز اول: 505 ثانیه کارکرد موتور در حالت سرد و درجا

فاز دوم: 864 ثانیه کارکرد موتور در حین گرم شدن و درجا

فاز سوم: 505 ثانیه کارکرد موتور درحالت گرم شده و درجا

فاز چهارم: طی مسافت 6/17 کیلومتر در زمان 2/31 دقیقه روی غلطک با سرعت غیر یکنواخت

اما در مورد وسایل باغبانی قرار شد در زمان های مساوی با دو خودرو با سرعت های متفاوت به کارگرفته شوند، در واقع اهرم سرعت در این دو وسیله میزان فشار بادی که به سمت بیرون دمیده می شود را تنظیم می کند. همانطور که می دانید آلاینده ترین گازی که از اگزوز خودروها خارج می گردد CO یا مونو اکسید کربن است اما در این آزمایش علاوه بر  CO میزان گازهای اکسید نیتروژن NOX وهیدروکربن های بدون متان NMHC  که از حیث آلایندگی در رتبه های بعدی قرار می گیرند نیز سنجیده می شود. نتیجه کلی و نهایی میزان آلایندگی این چهار وسیله مکانیکی برحسب گرم در دقیقه به شرح زیر است:

همانطور که در جدول مشاهده می کنید موتور دو زمانه 23 برابر بیشتر CO از F150 و تقریبا 300 برابر NMHC بیشتر از آن تولید می کند این بدین معنی است که نیم ساعت کارکرد موتور دوزمانه معادل 6200 کیلومتر طی مسافت با فورد F150 گاز آلاینده NMHC تولید می کند. نکته دوم اینکه اگرچه موتور چهارزمانه از پیچیدگی بیشتری برخوردار می باشد و قیمت اولیه آن گران تر است اما کم آلاینده تر از موتور دو زمانه عمل می کند و نکته سوم میزان آلایندگی فیات 500 است که فقط از لحاظ تولید میانگین CO کم آلاینده تر از فورد سنگین با پیشرانه حجیم 2/6 لیتری نشان می دهد. اما اگر جدول 505 ثانیه کارکرد درحالت سرد خودروها را با کارد 505 ثانیه موتورهای باغبانی مقایسه کنیم اعداد و ارقام کمی متفاوت می شوند، چراکه خودروها در حالت سرد از سوخت بیشتری استفاده می کنند علاوه بر این سرد بودن مبدل کاتالیست نیز بر افزایش میزان آلایندگی خودروها تاثیر مستقیم دارد.

در آزمایش فاز اول میزان آلایندگی COهر دو خودرو به میزان چهار تا پنج برابر به نسبت میانگین کلی افزایش یافته است که دلایل آن ذکر شد اما خودروها همچنان کم آلاینده تر از موتورهای باغبانی هستند. در این حالت ده دقیقه کارکرد موتور دو زمانه برابر است با طی مسافت 376 کیلومتر با فورد F150 به این ترتیب که هر 505 ثانیه خودرو را خاموش کرده و بعد از سرد شدن موتور دوباره 505 ثانیه به حرکت ادامه دهیم. همانطور که در جدول مشاهده می کنید میزان NOX موتورهای باغبانی کاهش یافته است چراکه میزان آلایندگی NOX اینگونه موتورها با گرم شدن رابطه عکس دارد.

 در مجموع باید گفت این آزمایش ساده اما دقیق میزان پاک بودن خودروهای امروزی را  ثابت می کند. اما در مقام مقایسه با خودوهای کم حجم داخلی مثل پراید باید گفت موتور 1300 این خودرو آلاینده تر از موتور 6200 سی سی F150 است، آمار و ارقامی آلایندگی موتور پراید تاکنون از یک منبع رسمی اعلام نشده به همین دلیل ما نیز از انتشار آن خودداری می کنیم ولی نکته ای که مطمئن هستیم این است که موتور پرفروش ترین خودروی کشور در بهترین حالت کارکرد همگام  با استانداردهای یورو 2 می باشد، با این حال تصمیم گیران کلان اقتصادی در بدنه دولت و مجلس از ورود خودروهای جدید با حجم و سیلندر بالا به دلیل آلاینده بودن جلوگیری می کنند!