فوجیان؛ بزرگ ترین و پیشرفته ترین کشتی جنگی چین

به گزارش دنده 6 ، نیروی دریایی ارتش چین تنها در 12 سال سه ناو هواپیمابر ساخته است. لیائونینگ در سال 2012 و شاندونگ در سال 2019 معرفی شدند و فوجیان قرار است در سال 2024 یا 2025 وارد خدمت شود. فناوری مورد استفاده در دو ناو هواپیمابر اول که برای نمایش قدرت چین در خارج ساخته شدند، از فناوری پیشرفته ناوهای هواپیمابر عقب تر است. آنها فاقد منجنیق پرتاب هواپیما هستند و در عوض از رمپ اسکی برای برخاستن هواپیماها استفاده می کنند.

اکنون، به نظر می رسد که ناو هواپیمابر فوجیان، به عنوان پیشرفته ترین کشتی جنگی چین تا به امروز، این وضعیت را تغییر خواهد داد.

فوجیان بزرگترین کشتی جنگی چین تا به حال محسوب شده و بنابر گزارش ها از فناوری پرتاب هواپیما الکترومغناطیسی جدید بهره می برد. این مشابه با آن چیزی است که نیروی دریایی آمریکا در جدیدترین ناو هواپیمابر خود، یعنی یو اس اس جرالد آر. فورد استفاده می کند. تلاش و پیشرفت مداوم در هوانوردی دریایی نشان دهنده اشتیاق چین برای تطابق یا حتی فراتر رفتن از توانایی های نیروی دریایی آمریکا است.

از خزیدن تا راه رفتن و دویدن

نخستین ناو هواپیمابر چین، لیائونینگ، در اصل برای اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. اما فروپاشی شوروی در سال 1991، ناقص باقی ماندن این پروژه را به همراه داشت. این کشتی توسط یک تاجر هنگ کنگی از وارث آن، یعنی اوکراین، خریداری و به چین ارسال شد. این ناو هواپیمابر در چین تکمیل و برای خدمت در ارتش چین آماده شد.

ناو هواپیمابر لیائونینگ

لیائونینگ با 306 متر طول و 60 هزار تن وزن توانایی حمل حدود 40 فروند هواگرد را دارد که شامل 24 فروند جت جنگنده شنیانگ جی-16 و ترکیبی از هلیکوپترهای ضد زیردریایی و چند منظوره می شود.

ناو هواپیماربر لیائونینگ از یک رمپ اسکی برای برخاستن هواپیما استفاده می کند. هواپیماها از جمله جنگنده جی-16 پس سوز خود را روشن کرده و سپس از عرشه پرواز به سمت رمپ حرکت می کنند. سطح شیب دار هواپیما را به سمت آسمان پرتاب می کند و پس از آن نیروی بالابر و پیشرانه کنترل می شود تا هواپیما اوج بگیرد. در شرایطی که ساده و کاربردی است، هواپیما باید سوخت و مهمات کمتری نسبت به برخاستن های عادی حمل کند تا با برخاستن از روی ناو دچار مشکل نشود. هواپیماهایی که فاقد پیشرانه های توربین پس سوز هستند نمی توانند از رمپ اسکی به پرواز درآیند زیرا امکان رسیدن به سرعت کافی برای نگه داشتن خود در هوا پیش از عبور از رمپ اسکی را ندارند.

ناوهواپیمابر شاندونگ

شاندونگ، دومین ناو هواپیمابر نیروی دریایی چین، از بسیاری جهات یک رونوشت از نسل قبلی خود است، با این تفاوت که به طور کامل در چین ساخته شده است. شاندونگ تمامی کاستی های لیائونینگ را دارد، به ویژه استفاده از رمپ اسکی به جای منجنیق برای کمک به برخاستن جت های جنگنده. در شرایطی که ناوهای هواپیمابر آمریکا برای بیش از نیم قرن از منجنیق های بخار استفاده می کردند، چین تخصص لازم برای ساخت آنها را نداشت.

منجنیق های بخار مدرن که در دهه 1950 معرفی شدند یک برگ برنده برای نیروی دریایی آمریکا بودند. بخار تولید شده در کشتی به سمت عرشه پرواز هدایت می شود، جایی که فشار را در پشت یک سری پیستون متصل به میله ای در عرشه پرواز ایجاد می کند. زمانی که پیستون ها رها می شوند، هواپیمای متصل به میله در امتداد شیارهای روی عرشه به سمت جلو حرکت می کند تا شتاب لازم برای برخاستن را کسب کند.

نیروی دریایی آمریکا بیش از 70 سال است که از بخار استفاده می کند. نیروی بخار به ناوهای هواپیمابر اجازه می دهد هواپیما را با تسلیحات و سوخت بیشتری به پرواز درآورند که قدرت آتش و برد بیشتری به آنها می بخشد. منجنیق ها که مستقل از نیروی هواپیما عمل می کنند، می توانند به برخاستن هواپیماهای دارای پیشرانه توربوپراپ کمک کنند.

اگر چین خواهان ناوهای هواپیمابر بهتر و کارآمدتر بود، باید نوعی از فناوری منجنیق را برای ناوهواپیمابر فوجیبان تکمیل می کرد. و این دقیقا همان کاری است که بنابر گزارش ها انجام شده است.

زیر عرشه ها

در سال 2017، نیروی دریایی آمریکا ناو هواپیمابر یو اس اس جرالد آر. فورد را به خدمت گرفت که کشتی پیشرو ناوهای هواپیمابر کلاس فورد محسوب می شود. این کشتی به سامانه پرتاب هواپیما الکترومغناطیسی (Electromagnetic Aircraft Launch System) یا به اختصار ایمالز (EMALS) مجهز است. این سامانه جایگزین منجنیق و فشار بخار شده و از الکترومغناطیس و انرژی جنبشی ذخیره شده استفاده می کند. سیمکشی جایگزین کانال های بخار شده و سامانه را به گونه ای می توان تنظیم کرد تا برای پهپادها نیز قابل استفاده باشد. ایمالز در زمان جنگ می تواند برای برخاستن 270 هواپیما در روز استفاده شود که 33 درصد بیشتر از منجنیق های بخار است. همچنین، این سامانه به طور قابل توجهی کم صداتر است که موجب می شود زندگی ملوانان در کشتی کمتر استرس زا باشد.

نیروی دریایی آمریکا نخستین نیرویی در جهان بود که از سامانه الکترومغناطیسی استفاده کرد. در سال 2017، گزارش هایی حاکی از این که نیروی دریایی چین در حال برداشتن گام هایی بزرگ در جهت توسعه سامانه پرتاب الکترومغناطیسی خود است، منتشر شد. این گزارش ها با شک و شبهاتی همراه بودند زیرا سامانه ایمالز در ناو هواپیمابر فورد همچنان با برخی مشکلات فنی مواجه بود که رفع آنها به چند سال زمان نیاز داشت.

چین خود را می رساند

اخبار مربوط به موفقیت سامانه شبه ایمالز در چین با ساخت سومین ناو هواپیمابر این کشور، یعنی فوجیان همزمان شد. این ناو هواپیمابر با 316 متر طول طول دارد. فوجیان در زمان بارگیری کامل 80 هزار تن وزن دارد. نه تنها طراحی و ساخت فوجیان به طور کامل در چین صورت گرفته است، بلکه بزرگترین کشتی جنگی این کشور تا به امروز نیز محسوب می شود.

همانند جرالد آر. فورد، فوجیان دارای یک عرشه پرواز زاویه دار است که به ناو هواپیمابر اجازه می دهد برخاستن و فرود هواپیماها را بدون این که هواپیمای ورودی و خروجی در مسیر یکدیگر قرار بگیرند، انجام دهد. همچنین، این کشتی جنگی دارای دو آسانسور برای انتقال هواپیما بین آشیانه و عرشه است. قابل توجه ترین پیشرفت فوجیان مجهز بودن آن به سه منجنیق است. در مقام مقایسه، ناو هواپیمابر فورد دارای چهار منجنیق است. موفقیت واقعی فوجیان در زیر عرشه پرواز نهفته است: این کشتی از منجنیق های الکترومغناطیسی نیز استفاده می کند.

سامانه پرتاب فوجیان ظاهرا با مدل آمریکایی متفاوت است. به نظر می رسد سامانه چینی با الهام از رانشگر خودروهای الکتریکی شکل گرفته و  از یک چرخ لنگر و ویندینگ ویل برای ذخیره و آزادسازی انرژی استفاده می کند. پس از آزاد شدن، انرژی ذخیره شده از یک کابل فولادی برای کشیدن هواپیما روی عرشه و کمک به برخاستن آن استفاده می کند. چرخ لنگر و ویندینگ ویل از نظر فیزیکی به هم متصل نیستند، در عوض توسط یک کلاچ جریان گردابی که نیروی الکترومغناطیسی قوی ایجاد می کند، به یکدیگر پیوند می خورند.

در مقام مقایسه، سامانه آمریکایی همچنان پیشرفته تر است و قطعات متحرک کمتری دارد. این فقط شامل میله ای می شود که در کانال مغناطیسی حرکت کرده و هواپیما را همراه خود می کشد.

با این حال، استفاده از فناوری پرتاب الکترومغناطیسی یک دستاورد قابل توجه برای کشوری است که نخستین ناو هواپیمابر خود را تنها حدود 12 سال پیش به خدمت گرفته است.

چین و به چالش کشیدن قدرت نیروی دریایی آمریکا

فوجیان احتمالا طی یک یا دو سال آینده وارد خدمت خواهد شد و تعداد ناوهای هواپیمابر چین را به عدد سه می رساند. در شرایطی که این تعداد در مقایسه با ناوگان ناوهای هواپیمابر آمریکا همچنان بسیار کم است، اما تداوم این روند با چنین سرعتی، می تواند خیلی زود این فاصله را جبران کند. چین به وضوح در تلاش است تا به سرعت و همزمان هم در کیفیت و هم کمیت به برتری دست یابد. حال، پرسش بزرگ این است: چرا؟

چین تمایل خود را برای ایجاد یک نیروی دریایی به اندازه کافی قدرتمند با هدف بیرون راندن آمریکا از غرب اقیانوس آرام پنهان نکرده است. این کشور همچنین استفاده از زور به منظور پیوستن دوباره تایوان به سرزمین اصلی چین را رد نکرده و ادعاهای ارضی توسعه طلبانه ای را در دریای چین جنوبی مطرح کرده است. این وضعیت مشابه دهه 1930 است، زمانی که یک قدرت دیگر آسیایی، یعنی ژاپن، یک نیروی دریایی بزرگ را برای ایجاد و حفظ یک امپراتوری شکل داد. سپس، تنها قدرت بزرگی که می توانست آن جاه طلبی ها را متوقف کند، آمریکا بود. ممکن است تاریخ در حال تکرار خود باشد.